„Cztery córki” to film o tragedii, której my, jako widzowie, nie jesteśmy w stanie bardzo długo zidentyfikować. Chociaż pełny dramat rodziny ukaże się naszym oczom dopiero przed samym końcem, seans przepełnia atmosfera niepokoju, strachu i głębokiej traumy, która roztacza się wokół trzech głównych bohaterek. Olfa Hamrouni jest Tunezyjką, matką czterech córek, z których dwie, Ghofrane i Rahma, zaginęły w 2015 roku. Kaouther Ben Hanie, reżyserka filmu, łączy wspomnienia Olfy i jej dwóch młodszych córek, Eyi i Tayssir, z inscenizacjami kluczowych scen z życia rodziny.
Dokument jest właściwie eksperymentem społecznym i filmowym. Historia, którą poznajemy, wydarzyła się naprawdę, a bohaterami są prawdziwe postacie na przemian z aktorami. Olfę, czyli matkę tytułowych czterech córek, gra jednocześnie ona sama i zastępująca ją w trudniejszych i bardziej emocjonalnych scenach aktorka. Dwie młodsze córki grają siebie, a w dwie starsze, zaginione, wcielają się profesjonalne aktorki. Wyczuwa się tu ogromny realizm, brak scenariusza i autentyczne emocje prawdziwych bohaterek tej historii.
Kobiety odtwarzają bolesne sceny z ich życia, powoli odkrywając przed nami swoją przeszłość. To potwornie intymne przeżycie. Widz czuje się jak świadek bardzo bolesnej terapii, która stosując metody niemalże hellingerowskie, ożywia na naszych oczach traumatyczne wspomnienia. Pojawiają się tu wątki przemocy fizycznej i psychicznej, wymierzone między innymi ze strony matki wobec córek. Siedząc w fotelu sali kinowej, czujesz jednak wewnętrzny brak zgody na osąd. Różnice kulturowe, zawiłości wiary i traumy dojrzałej Olfy w dziwny sposób tłumaczą jej brutalne sposoby wychowawcze. Czuć przecież, że to jedyne metody, jakie zna. Nie robi dzieciom krzywdy celowo – to jej sposób na okazywanie miłości i chęć uchronienia swoich dzieci przed złem świata zewnętrznego. Daleka od zachodnich wzorców postawa matki demaskuje diametralne różnice międzypokoleniowe i kluczowe zmiany w podejściu do wychowywania dzieci, które wydarzyły się na przestrzeni ostatniego półwiecza, nie tylko w Tunezji…
„Cztery córki” (Fot. materiały prasowe Nowe Horyzonty)
Jest to również opowieść o dojrzewaniu, poszukiwaniu siebie, podążaniu za subkulturami, a następnie ideologiami. Te eksperymenty z osobowością czasami kończą się niewinnie i stają się nieodłącznym elementem dorosłej i uformowanej już osoby, a czasami są zgubne i prowadzące do klęski. W filmie zobaczymy proces ekstremalnej radykalizacji religijnej, która wydarza się niemal na naszych oczach. Początki buntu starszych sióstr szukających wyższego sensu życia i potrzeby przynależności wydają się nieszkodliwe. Ze względu na zmiany ustrojowe w kraju i nowe ruchy społeczne będące pokłosiem Arabskiej Wiosny w latach 2010-2012 zaczynają nosić hidżab, co młodsze córki wprost nazywają ówczesną modą. Następnie naszym oczom ukazuje się coraz głębsze zatracanie się w religię. Najpierw nikab, zakrywający wszystko oprócz oczu, zmiana sposobu poruszania się, biczowanie się, a następnie ucieczka z domu i ślub z przywódcą organizacji terrorystycznej. Ta ekstremalnie przyspieszona pod koniec fabuła, zdradzająca losy dwóch starszych córek, paraliżuje.
Dokument wydaje się jednak również formą catharsis dla tej rodziny. Otwieranie starych ran i inscenizowanie niewypowiedzianych zarzutów oczyszcza atmosferę pomiędzy Olfą a młodszymi córkami. Rana w postaci tęsknoty za starszymi siostrami, szczególnie najmłodszej Tayssir, nadal krwawi. Te jednak w najbliższym czasie nie mają żadnych szans na normalne życie. Zostały schwytane przez policję i odsiadują 16 lat więzienia w libańskim więzieniu.
„Cztery córki” w kinach od 15 marca 2024 roku.