Mleko do kawy, jogurt na drugie śniadanie, deska serów do kolacji. Przetwory mleczne są podstawą codziennego jadłospisu wielu z nas. Niestety są osoby, które nie mogą cieszyć się ich smakiem, są bowiem uczulone na kazeinę. Co to jest kazeina, jak objawia się nietolerancja tego składnika? Piszemy o tym w poniższym artykule.
Co to jest kazeina? Kazeina to białko obecne w mleku i nabiale. Jest to jedno z głównych białek mleka krowiego, stanowi około 80% jego całkowitej zawartości białka. Kazeina jest ceniona za swoje właściwości odżywcze oraz zdolność do tworzenia struktury (czyli tak zwanych skrzepów) w produktach mlecznych, takich jak sery i jogurty.
Kazeina jako składnik wysoko odżywczy jest bardzo ceniona w diecie sportowców i sportowczyń, którzy potrzebują większej ilości białka w diecie. Jest to bowiem składnik niezbędny do budowy masy mięśniowej. Z tego względu kazeina jest niezwykle popularnym składnikiem odżywek białkowych, w postaci proszku, który dodaje się do koktajli, szejków i innych potraw w celu zwiększenie zawartości białka w diecie.
Z odżywczych właściwości mleka i jego przetworów niestety nie mogą korzystać wszyscy. Jest pewien odsetek ludzi, którzy są uczuleni na białka mleka krowiego w tym również na kazeinę. Przyjmuje się, że jest to jedna z najczęstszych alergii pokarmowych u dzieci, choć część z nich wyrasta z niej w miarę dorastania. Według różnych szacunków, alergia ta dotyka około 2-3% dzieci na całym świecie. U dorosłych występuje znacznie rzadziej. Dokładne statystyki różnią się w zależności od regionu i metody badań, ale ogólnie przyjmuje się, że alergie pokarmowe dotykają około 1-2% populacji dorosłych, z czego pewna część to właśnie alergia na kazeinę.
Nietolerancja kazeiny to inaczej mówiąc reakcja immunologiczna organizmu na to białko. Układ odpornościowy błędnie rozpoznaje kazeinę jako intruza i uruchamia mechanizmy obronne, wytwarzając przeciwciała zwane immunoglobulinami E (IgE). To prowadzi do uwolnienia histaminy i innych substancji w organizmie, które powodują objawy alergiczne.
Objawy nietolerancji kazeiny mogą być różnorodne, co więcej wiele z nich nie pochodzi z układu pokarmowego. Kto by się spodziewał, zwłaszcza na początku perypetii alergicznych, że chrypka, czy wysypka na skórze to objawy nietolerancji pokarmowej. A jednak zarówno problemy skórne, takie jak wysypka, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, jak i dolegliwości z układu oddechowego na przykład kichanie, katar, uczucie duszności mogą świadczyć o alergii na kazeinę.
Do typowych objawów nietolerancji kazeiny zaliczają się bóle brzucha, wzdęcia, biegunka i wymioty.
Najcięższa postać alergii na kazeinę może doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który jest stanem zagrażającym życiu.
Alergię na kazeinę najczęściej diagnozuje się u dzieci. Rodzice, którzy obserwują u dzieci objawy uczuleniowe najczęściej w pierwszej chwili zgłaszają się do pediatry, który kieruje małego pacjenta do alergologa. Specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad dotyczący objawów oraz historii chorób alergicznych w rodzinie. Następnie może przeprowadzić testy skórne (na skórę nakłada się niewielką ilość kazeiny i nakłuwa się ją, aby sprawdzić, czy pojawi się reakcja alergiczna), zlecić testy krwi, aby określić poziom przeciwciał IgE specyficznych dla kazeiny.
Konsultacja z alergologiem jest kluczowa, aby właściwie zdiagnozować alergię na kazeinę i otrzymać odpowiednie wskazówki dotyczące diety oraz ewentualnego leczenia.
Najskuteczniejszym sposobem terapii w przypadku nietolerancji kazeiny jest odstawienie wszelkich produktów, które zawierają to białko. Są to przede wszystkim mleko (krowie, kozie, owcze) i jego przetwory: sery (żółte, pleśniowe, twarogi serki do smarowania), jogurty, kefiry, masło, śmietana.
Rygorystyczną dietę eliminacyjną stosuje się przez jakiś czas, a następnie próbuje się stopniowo wprowadzać produkty zawierające kazeinę, obserwując reakcję organizmu. Jeśli objawy alergii na kazeinę powracają, dietę eliminacyjną utrzymuje się przez dłuższy czas, bywa, że przez całe życie.
Wykluczenie mleka i jego przetworów z diety nie jest trudne, znaczenie bardziej skomplikowane jest zapewnienie sobie w takim przypadku składników odżywczych, które one dostarczają, chodzi przede wszystkim o wapń, który jest niezbędny dla zdrowia kości i zębów. Na szczęście obecnie jest wiele możliwości zastąpienia mleka i nabiału, produktami bogatymi w wapń, a także wzbogacanymi tym składnikiem.
Nietolerancja kazeiny: zamienniki mleka i nabiału
Osoby, u których zdiagnozowano alergię na kazeinę, muszą pozyskiwać wapń z innych źródeł. Najlepszym źródłem będą w tym przypadku produkty roślinne bogate w wapń, są to przede wszystkim:
- rośliny strączkowe:
- fasola
- soczewica
- ciecierzyca
- orzechy i nasiona:
- migdały
- nasiona chia
- nasiona sezamu
- nasiona słonecznika
- zielone warzywa liściaste:
- jarmuż
- brokuły
- Pak choy
- kapusta
- tofu i produkty sojowe:
- tofu wzbogacone wapniem
- mleko sojowe wzbogacone wapniem
- jogurty sojowe wzbogacone wapniem
Wiele produktów roślinnych jest wzbogacanych w wapń, aby pomóc w zaspokojeniu dziennego zapotrzebowania:
- mleko roślinne (migdałowe, sojowe, ryżowe, kokosowe) wzbogacone wapniem
- sok pomarańczowy wzbogacony wapniem
- płatki śniadaniowe wzbogacone wapniem
- niektóre rodzaje chleba i innych produktów piekarniczych wzbogaconych wapniem
Czasem trudno jest zaspokoić zapotrzebowanie na wapń wyłącznie z diety, wówczas warto rozważyć suplementację. Przed rozpoczęciem suplementacji najlepiej skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby dobrać odpowiednią dawkę i formę suplementu.
Alergia na kazeinę jest poważnym problemem zdrowotnym, który może objawiać się wieloma różnorodnymi symptomami. Diagnoza i leczenie wymagają staranności oraz współpracy z lekarzem. Na szczęście, dostępne są liczne zamienniki produktów zawierających kazeinę, które pozwalają na prowadzenie zdrowego i zrównoważonego stylu życia bez konieczności rezygnacji z ulubionych potraw. Jeśli podejrzewasz u siebie lub u swojego dziecka nietolerancję kazeiny, skonsultuj się z lekarzem, aby uzyskać właściwą diagnozę i pomoc.