Leigh Bardugo zasłynęła dekadę temu serią książek fantasy dla młodzieży. Dziś na koncie ma wiele nagród literackich oraz miejsce na szczycie listy bestsellerów „The New York Timesa”. Jej powieści stały się natomiast takim przebojem, że ich ekranizacją zainteresował się Netflix. W jakiej kolejności czytać książki Leigh Bardugo? W tym artykule odpowiemy na to pytanie.
Leigh Bardugo urodziła się w 1975 roku w Jerozolimie, jednak dorastała w Kalifornii (Los Angeles), gdzie mieszka do dziś. W 1997 roku ukończyła studia na Uniwersytecie Yale, a później przez jakiś czas pracowała jako dziennikarka, copywriterka i makijażystka filmowa. Jej debiutancka powieść fantasy „Cień i kość” ukazała się w 2012 roku. Książka stała się pierwszą częścią tzw. trylogii Grisza i dalszych powieści, których fabuła umiejscowiona jest w tzw. uniwersum Griszów, inspirowanym realiami XIX-wiecznej carskiej Rosji. Kim są Griszowie? To ludzie obdarzeni nadprzyrodzonymi mocami, którzy odegrają wielką rolę w kształtowaniu losów swojego świata.
Tomy trylogii Grisza ukazały się w Polsce w dwóch przekładach i wydaniach: najpierw nakładem wydawnictwa Papierowy Księżyc jako „Cień i kość” (2013), „Szturm i grom” (2014) i „Ruina i rewolta” (2015), a później w 2019 roku nakładem Wydawnictwa Mag jako „Cień i kość”, „Oblężenie i nawałnica” oraz „Zniszczenie i odnowa”. Do książek Leigh Bardugo osadzonych w uniwersum Griszów należą również dylogia „Szóstka wron”, w skład której wchodzą powieści „Szóstka wron” (2015) i „Królestwo kanciarzy” (2016), oraz dylogia „Nikolaj”, czyli powieści „Król z bliznami” (2019) i „Rządy wilków” (2020), a także zbiór bajek i podań ludowych Grisza „Język cierni” (2017) oraz ilustrowany dodatek „Żywoty Świętych” (2021).
Leigh Bardugo jest też autorką samodzielnych powieści: „Wonder Woman: Zwiastunka wojny” (2017) oraz „Dziewiąty dom” (2019), którą wkrótce zekranizuje Amazon Studios. Amerykanka ma na koncie również liczne opowiadania: „Verse Chorus Verse”, które ukazało się w zbiorze „Slasher Girls & Monster Boys” (2015), oraz „Head, Scales, Tongue and Tail” ze zbioru „Summer Days and Summer Nights” (2016). Oprócz tego napisała również esej „We Are Not Amazons” z antologii „Last Night a Superhero Saved My Life” (2016).
Poniżej wyjaśniamy, w jakiej kolejności czytać książki Leigh Bardugo osadzone w uniwersum Griszów.
1. „Wiedźma z Duvy” (opowiadanie ze zbioru „Język cierni”)
2. „Cień i kość”
3. „Oblężenie i Nawałnica”
4. „O lisie, który chciał być za sprytny” (opowiadanie ze zbioru „Język cierni”)
5. „Mały nożyk” (opowiadanie ze zbioru „Język cierni”)
6. „Zniszczenie i Odnowa”
7. „Szóstka Wron”
8. „Królestwo Kanciarzy”
8. „Język cierni”
9. „Król z bliznami”
10. „Rządy wilków”
Trylogia „Cień i kość” – książki po kolei
Trylogia Grisza: „Cień i kość”, „Oblężenie i nawałnica”, „Zniszczenie i odnowa” (2019)
„Cień i kość” (2012)
Osierocona Alina Starkov jest żołnierką, która wie, że może nie przeżyć swojej pierwszej wyprawy do Fałdy Cienia – połaci nienaturalnego mroku, na której roi się od potworów. Kiedy jej pułk zostaje zaatakowany, Alina wyzwala w sobie uśpioną dotąd magiczną moc, o której istnieniu nie miała pojęcia. Następnie wkracza do ociekającego przepychem świata monarchów i dworskich intryg, gdy podejmuje szkolenie wśród Griszów, wojskowej elity swojego kraju, i daje się zauroczyć ich niesławnemu dowódcy zwanemu Zmroczem. Zmrocz uważa, że Alina potrafi przywołać moc zdolną zniszczyć Fałdę Cienia i zjednoczyć rozdarty wojną kraj – w tym celu musi jednak zrozumieć i opanować swój nieokiełznany dar. Królestwo znajduje się w coraz większym niebezpieczeństwie, a Alina odkrywa tajemnice swojej przeszłości i dokonuje niebezpiecznego odkrycia, które może zagrozić nie tylko wszystkiemu, co kocha, lecz także przyszłości całego kraju.
„Oblężenie i nawałnica” (2013)
Moc Aliny Starkov wzrosła, ale wszystko ma swoją cenę. Jest Przywoływaczką Słońca, poszukiwaną na Morzu Prawdziwym, prześladowaną wspomnieniem swoich ofiar w Fałdzie Cienia. Niestety ona i Mal nie zdołają zbyt długo wymykać się wrogom. Zmrocz bardziej niż kiedykolwiek dotąd pragnie posiąść moc Aliny i posłużyć się nią dla zdobycia ravkańskiego tronu. Nie mając na kogo liczyć, Alina przyjmuje pomoc niesławnego korsarza i wyrusza, żeby poprowadzić armię Griszów. Kiedy jednak zostaje odkryta prawda o przeznaczeniu Aliny, dziewczyna pogrąża się jeszcze bardziej w śmiertelnie niebezpiecznej grze Zmrocza i zakazanej magii, coraz bardziej oddala się od własnego człowieczeństwa. Aby ratować kraj, będzie musiała wybrać między mocą a miłością, o której zawsze myślała, że będzie stanowić dla niej azyl. Nie ma zwycięstwa bez ofiary, a tylko ona może stawić czoło nadciągającej nawałnicy.
„Zniszczenie i odnowa” (2014)
Losy kraju spoczywają w rękach Przywoływaczki Słońca, która utraciła moc, tropiciela, który skalał swój honor, i żałosnych niedobitków wspaniałej niegdyś magicznej armii. Zmrocz zasiadł na tronie cienia i włada krajem, a osłabiona Alina Starkov wraca do zdrowia po bitwie pod wątpliwą opieką fanatyków religijnych, którzy czczą ją jako świętą. Teraz wszystkie swoje nadzieje pokłada w magicznym, dawno zaginionym stworzeniu oraz nadziei na to, że wyjęty spod prawa książę przeżył. Kiedy jej sojusznicy i wrogowie zmierzają do wojny, Alina staje pomiędzy swoim krajem a napływającą falą ciemności, która może zniszczyć świat. Jeśli ma wygrać, będzie musiała zawładnąć legendarną mocą, lecz zdobycie żarptaka może okazać się jej zgubą.
Dylogia „Szóstka wron” – książki po kolei
Dylogia Szóstka Wron: „Szóstka wron” (2016), „Królestwo kanciarzy” (2017)
„Szóstka wron” (2015)
Sześcioro niebezpiecznych wyrzutków i jeden niewykonalny skok. Przestępczy geniusz Kaz Brekker otrzymuje ofertę wzbogacenia się ponad wszelkie wyobrażenie – wystarczy w tym celu wykonać zadanie, które z pozoru wydaje się niewykonalne: włamać się do niesławnego Lodowego Dworu (niezdobytej wojskowej twierdzy), uwolnić zakładnika (a ten może rozpętać magiczne piekło, które pochłonie cały świat) oraz przeżyć dostatecznie długo, żeby odebrać nagrodę (i ją wydać). Kaz potrzebuje ludzi wystarczająco zdesperowanych, żeby wraz z nim podjęli się tej samobójczej misji, oraz dostatecznie niebezpiecznych, żeby ją wypełnili. Wie, gdzie ich szukać. Szóstka najbardziej niebezpiecznych wyrzutków w mieście – razem mogą być nie do zatrzymania. O ile wcześniej nie pozabijają się nawzajem.
„Królestwo kanciarzy” (2016)
Kaz Brekker i jego ekipa dopiero co przeprowadzili skok przekraczający najśmielsze wyobrażenia. Zamiast jednak dzielić sowite zyski, muszą walczyć o życie. Zostali wystawieni do wiatru i poważnie osłabieni, dokucza im brak funduszy, sprzymierzeńców i nadziei. Na ulicach miasta trwa wojna. Wzajemna lojalność w obrębie ekipy – i tak już krucha i wątpliwa – zostaje wystawiona na ciężką próbę. Kaz i jego ludzie muszą się postarać, żeby znaleźć się po stronie zwycięzców. Bez względu na koszty.
Dylogia „Nikolai” – książki po kolei
Dylogia Nikolai: „Król z bliznami” (2019), „Rządy wilków” (2021)
„Król z bliznami” (2019)
Mieszkańcy Ravki nie wiedzą, co Nikołaj Lancov przeżył podczas krwawej wojny domowej. Młody król zamierza dopilnować, aby tak pozostało, jednak z każdym dniem drzemiąca w nim mroczna magia przybiera na sile, grożąc zniszczeniem tego, co wybudował. Zoya Nazyalensky poświęciła życie na odbudowę armii Griszów. Wie, że mimo ich magicznych talentów nie przetrwają oni bez Ravki, i nie powstrzyma się przed niczym na drodze do zapewnienia Nikołajowi tronu. Daleko na północy Nina Zenik prowadzi swoją własną wojnę przeciwko ludziom, którzy pragną zniszczenia Griszów. Przytłoczona żałobą i własnym talentem musi pogodzić się z bólem przeszłości. Przekroczą granice nauki i przesądów, magii i wiary, zaryzykują wszystko, żeby ocalić słaby kraj, ale pewnych sekretów nie da się utrzymać w tajemnicy, a pewne rany nigdy się nie goją.
„Rządy wilków” (2020)
Młodemu królowi przyjdzie zmierzyć się z największym z dotychczasowych wyzwań. Potężna fjerdańska armia szykuje się do najazdu. Król-demon Nikołaj Lancov będzie musiał wykorzystać całą swoją pomysłowość, urok osobisty, a nawet drzemiącego w nim potwora, żeby wygrać tę wojnę. Na horyzoncie majaczy jednak mroczne zagrożenie, do którego przezwyciężenia nie wystarczą niezwykłe talenty młodego króla. Burzowa wiedźma Zoya Nazyalensky zbyt wiele straciła na wojnie i nie zamierza grzebać kolejnych przyjaciół. Poczucie obowiązku każe jej wykorzystać posiadaną moc i stać się bronią, której potrzebuje jej ojczyzna. Żałobna królowa Nina Zenik – działająca incognito w fjerdańskiej stolicy – prowadzi własną wojnę z Fjerdą, w której codziennie grożą jej zdemaskowanie i śmierć. Rozpierająca ją żądza zemsty może zniweczyć szansę jej kraju na odzyskanie wolności, a jej samej odebrać możliwość uleczenia pogrążonego w żałobie serca. Razem muszą znaleźć sposób na to, by z ciemności wykuć nową przeszłość. Inaczej ich kraj upadnie.
Dodatki
Dodatki: „Język cierni” (2017), „Żywoty świętych” (2021)
Zbiór opowiadań „Język cierni” (2017)
Leigh Bardugo, zainspirowana mitami, baśniami i folklorem, stworzyła również klimatyczny zbiór opowiadań, których akcja – również osadzona w uniwersum Griszów – wprost skrzy się od zdrad, zemsty, aktów poświęcenia i miłości. Autorka zaprasza w nich do świata mrocznych paktów zawieranych w blasku księżyca; nawiedzonych miast i głodnych lasów; zwierząt mówiących ludzkim głosem i golemów z piernika. Zbiór został wydany w Polsce w 2017 roku nakładem Wydawnictwa Mag, a w jego skład wchodzą następujące opowiadania: „The Witch of Duva” (2012), „The Too-Clever Fox” (2013), „Little Knife” (2014), „Ayama and the Thorn Wood (2017), „The Soldier Prince” (2017) oraz „When Water Sang Fire” (2017).
„Żywoty Świętych” (2021)
„Żywoty Świętych” to ilustrowany dodatek do uniwersum Griszów skupiający się na sylwetkach świętych istniejących w stworzonym przez Bardugo świecie. W pierwszym tomie trylogii, „Cień i Kość”, Alina otrzymuje tę książkę od Apparata – teraz treść i okładka zostały przygotowane tak, by jak najwierniej przypominały pozycję, o której Bardugo pisała lata wcześniej. Zbiór zawiera opowieści o świętych zaczerpnięte z powszechnie uwielbianych powieści i nie tylko. Przedstawia zarówno opowieści o cudach i męczeństwie, jak i przedziwne, mało znane legendy.