Życie jest chorobą śmiertelną – to uświadamiał nam już w polskim kinie Zanussi. Co dzieje się jednak, gdy mniej metaforyczna, prawdziwa choroba galopuje i napawa strachem, nie tylko umierającego, ale i jego najbliższych? W filmie Sławomira Fabickiego „Lęk”, który miał swoją premierę podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych, boją się śmierci dwie siostry. Poznajemy je w podróży, której kierunek każda z nich wyobraża sobie inaczej…
Małgorzata (Magdalena Cielecka) choruje. Zostało jej niewiele dni, ale potrafi je skrupulatnie policzyć. Nie, nie jest medium. Jest wybitną prawniczką przyzwyczajoną do porządkowania spraw. Śmierć więc traktuje jak projekt, który będzie miał swój, nomen omen, deadline. Godzina 17.00, luksusowa willa nad Jeziorem Lugano, wspomagane samobójstwo zalegalizowane w Szwajcarii. Gośka ma jak zawsze precyzyjny plan. Ustawia więc nawigację i wsiada do samochodu, który ma poprowadzić jej młodsza, bardziej spontaniczna siostra Łucja (Marta Nieradkiewicz). Od początku niepogodzona z takim scenariuszem i sabotująca tę trudną podróż. Wizja eksperymentalnego leczenia, próba wskrzeszenia chęci walki dodatkową dobą hotelową, wspólna jazda konna, prośby, groźby, a nawet przymusowy postój w areszcie. Łucja nie chce się poddać. W imieniu Gośki, wbrew Gośce, zaklina rzeczywistość. Gdyby auto sióstr mogło, pojechałoby w dwóch innych kierunkach. Ale tak się nie da i ktoś tu będzie musiał się poddać.
Sławomir Fabicki przedstawia nam gatunkowe kino drogi, nie do końca psychologiczne, ale takie, które jest też wewnętrzną podróżą bohaterek. Co ważne – nie do przeszłości, bo wspomnień i ckliwości jest tu mało. Dowiadujemy się tylko, że istnieje skomplikowana relacja z ojcem, że matka zmarła po ciężkiej kilkuletniej chorobie, czego nie chce powtarzać Małgorzata. Więcej jest za to wzbierającej, i to w czasie jednostajnie przyspieszonym, miłości. Kłótni, ale też czułości, niezgody przebudowywanej na naszych oczach w empatię. „Gdzie leży granica odpowiedzialności za życie drugiej osoby? Czy w ogóle mamy prawo o tym życiu decydować za kogoś? To pytanie dotyczy nas wszystkich i będzie nas wszystkich dotyczyć coraz częściej” – zapowiadał na spotkaniu autorskim w Gdyni reżyser.
„Lęk” (Fot. materiały prasowe)
Trudno nie zastanawiać się, co zrobilibyśmy na miejscu sióstr. Czytamy więc ich emocje z kadrów autorstwa Bogumiła Godfrejowa. Fabicki po raz kolejny podjął z nim współpracę, bo chciał zrobić zdjęcia z kimś, kto „nie zachlapie światłem twarzy aktorek”. I to się sprawdziło – najbardziej czytelny okazuje się w tym wszystkim tytułowy lęk, który dla Łucji jest motywacją. W widzu kiełkuje jedno z najtrudniejszych pytań – na ile, tak jak ona, jesteśmy w tym strachu egoistami, nie chcąc wypuścić z ramion ukochanej osoby. Osoby, która cierpi, a nie chce cierpieć jeszcze bardziej. Jeśli Gośka odczuwa lęk, to jest to lęk przed związaną z tym cierpieniem utratą kontroli, utratą godności. Bieguny, na których drżą obie siostry, leżą po dwóch stronach ich świata. A jednak obie tkwią w tym samym samochodzie (mimo epizodycznych ucieczek i zabierania walizki z bagażnika). Tam, gdzie dotrą, czeka na nie piękny anioł śmierci – uprawniona i wybrana przez Gośkę do przeprowadzenia eutanazji przedstawicielka fundacji (wybitna drugoplanowa rola Sabine Timoteo). Sofia przygotuje śmiercionośną miksturę. Co zrobi Łucja? Czy zaakceptuje, czy zrozumie? Wyjmie z walizki czekoladę – prosty symbol miłości, tej, która daje ciepło i ulgę, przestaje pytać. Bo, tak jak w wierszu „Miłość” Czesława Miłosza, „nie ten najlepiej służy, kto rozumie”.
„Lęk” w kinach od 3 listopada.