W dniach 20–23 listopada we wrocławskim kinie DCF odbędzie się jedyny w Polsce festiwal filmowy prezentujący autorskie narracje mistrzyń i mistrzów słowa. W programie znalazło się 11 seansów, w tym sześć premierowych wersji polskich klasyków - m.in. „Klątwy Doliny Węży”, „Rejsu” i „Seksmisji” - wzbogaconych o literackie komentarze Adama „Łony” Zielińskiego, Matyldy Damięckiej, Macieja Kurowickiego, Sylwii Chutnik, Małgorzaty Lebdy i Bartka Kędzierskiego.
Podczas Festiwalu Korelacje zaprezentowane zostaną również wcześniejsze produkcje narracyjne z udziałem Doroty Masłowskiej, Artura Andrusa i Michała Witkowskiego. Nie zabraknie także festiwalowej dyskoteki w Concordia Design, na której zagra duet Chutnik & Kurowicki, a także dyskusji i warsztatów poświęconych dostępności. Tegoroczne otwarcie wydarzenia będzie transmitowane do kin w Warszawie, Lublinie, Gdańsku i Szczecinie. Bilety są już w sprzedaży.
Fot. Sebastian Górecki
Polskie dzieła z autorskimi narracjami obejrzały już tysiące widzów w całym kraju - na czele z „Wilczycą” Marka Piestraka, która powróciła na duży ekran dzięki wybitnej interpretacji Doroty Masłowskiej. To zupełnie nowy sposób doświadczania kina i pierwsza tego typu inicjatywa w Polsce. Głosy narratorów wplecione są między oryginalne dialogi. W ten sposób powstaje rodzaj subiektywnego oprowadzania po filmie - swobodnej, często emocjonalnej interpretacji, dzięki której wszyscy widzowie, w tym osoby z ograniczeniami wzroku czy słuchu, mogą „oglądać” film oczami narratora.
- Inspiracją do stworzenia festiwalu była idea dostępności, a przede wszystkim audiodeskrypcja, czyli werbalny opis tego, co dzieje się na ekranie - mówi Piotr Krzykwa, pomysłodawca i dyrektor Festiwalu Korelacje, od lat pracujący z dostępnością w filmach.
Kino z literackim komentarzem
W tym roku narracje do filmów przygotowali: raper Adam „Łona” Zieliński, aktorka, wokalistka i ilustratorka Matylda Damięcka, pisarka i aktywistka Sylwia Chutnik, autor tekstów i lider zespołu Hurt Maciej Kurowicki, poetka i prozaiczka Małgorzata Lebda oraz reżyser i scenarzysta Bartek Kędzierski. Ich oczami obejrzymy „Klątwę Doliny Węży” w reż. Marka Piestraka, „Rejs” Marka Piwowskiego, „Seksmisję” Juliusza Machulskiego, filmy dokumentalne Władysława Ślesickiego, „Słoneczny zegar” Andrzeja Kondratiuka oraz „Porno” Marka Koterskiego - to ostatnie w interpretacji Czesia, Marcela i Pułkownika, bohaterów serialu „Włatcy Móch”. To tytuły o statusie kultowych, których dialogi na trwałe weszły do polskiej popkultury.
Klatka z filmu „Słoneczny zegar"
- „Rejs” od dziecka był przeze mnie najczęściej cytowanym filmem. Myślę, że kaseta VHS w pewnym momencie odmówiła dalszej eksploatacji i zażądała odszkodowania za wyzysk. Mam ogromny sentyment do filmów z udziałem Maklakiewicza, Himilsbacha i metody castingowej opartej na „prawdziwkach” – mówi Matylda Damięcka.
Autorskie komentarze pozwalają odczytać filmowe dzieła na nowo - przez pryzmat współczesnej kultury, zmieniających się standardów, często z dystansem, nostalgią i, przede wszystkim, przez osobistą wrażliwość zaproszonych twórców. To oni dokonują wyboru tytułów.
- Wychowałam się na wsi w Beskidzie Sądeckim, a Ślesicki nakręcił tam w okolicy ważny dla mnie film „Chyłe pola” - głęboko humanistyczny, w którym mówią żywioły, krajobraz, prości ludzie. Wykorzystałam ten tytuł w mojej ostatniej książce poetyckiej „Dunaj. Chyłe pola”, która poprzez organiczność i krajobraz rozmawia z dokumentem Ślesickiego. Pozostałe dwa tytuły wybrałam tak, by stworzyć tryptyk ukazujący ludzką pracę, jej trud, siłę i marzenia - codzienność, która dziś wydaje się wręcz egzotyczna, za którą można zatęsknić – opowiada Małgorzata Lebda.
Fot. Andrzej Konieczny
Piestrak i Łona na otwarcie festiwalu. Seanse w pięciu miastach
O filmie otwarcia tegorocznego festiwalu Łona mówi, że to „najbardziej strzelisty akt kina przygodowego z krajów demokracji ludowej”. „Klątwa Doliny Węży” z pewnością ucieszy fanów Marka Piestraka, uznawanego za jednego z najciekawszych twórców rodzimej kinematografii. W latach 80. jego filmy gromadziły milionową publiczność, a dziś powracają na wielki ekran - między innymi dzięki towarzyszącym im autorskim narracjom.
Klatka z filmu „Rejs"
Po projekcji odbędzie się dyskusja z udziałem Łony, reżysera Marka Piestraka, dyrektora Festiwalu Korelacje Piotra Krzykwy oraz Roberta Więckowskiego, wiceprezesa Fundacji Kultury Bez Barier.
- Świetnie się bawiłem przy pisaniu narracji do tego filmu. Początkowo wydawało się to igraszką, niewinnym zadaniem na kilka dni, a zamieniło się w wielotygodniowy bój, w którym balansowałem między dodawaniem czegoś od siebie a zachowaniem integralności oryginalnego dzieła. W pewnym momencie czułem się, jakbym montował ten film – poznałem każdą scenę „Klątwy” na wylot. Mogę opowiadać ją ujęcie po ujęciu, i jest to wiedza, umówmy się, bezcenna – komentuje Łona.
Klatka z filmu „Klątwa z Doliny Węży"
Inauguracja festiwalu zostanie transmitowana z Wrocławia do czterech miast: warszawskiego kina Luna, Centrum Kultury w Lublinie (w ramach Lubelskiego Festiwalu Filmowego), gdańskiego kina Spektrum oraz szczecińskiego Pioniera 1907 - rodzinnego miasta Łony.
Na duży ekran powrócą także trzy tytuły z ubiegłorocznej edycji. Artur Andrus oprowadzi widzów po filmie „Chudy i inni” w reżyserii Henryka Kluby - poetyckiej balladzie o robotnikach-awanturnikach, z muzyką Wojciecha Kilara i głosem Zdzisławy Sośnickiej. Michał Witkowski opowie natomiast „Dług” w reżyserii Krzysztofa Krauzego - jedno z najważniejszych polskich dzieł filmowych okresu transformacji. Zobaczymy również „To tylko Rock” w reżyserii Pawła Karpińskiego z narracją Doroty Masłowskiej. W filmie występują ikony rodzimej sceny muzycznej, m.in. Lady Pank, Dezerter i Oddział Zamknięty.
- „Klątwa Doliny Węży”, reż. Marek Piestrak (1987 r.) - autorska narracja: Łona | premiera, gala otwarcia
- „Seksmisja”, reż. Juliusz Machulski (1983 r.) - autorska narracja: Maciej Kurowicki | premiera
- „Rejs”, reż. Marek Piwowski (1970 r.) - autorska narracja: Matylda Damięcka | premiera
- „Słoneczny zegar”, reż. Andrzej Kondratiuk (1997 r.) - autorska narracja: Sylwia Chutnik | premiera
- „Chyłe pola” (1970 r.), „Rodzina człowiecza” (1966 r.), „Opowieść o drodze” (1958 r.), reż. Władysław Ślesicki - autorska narracja: Małgorzata Lebda | premiera
- „Porno”, reż. Marek Koterski (1989 r.) - autorska narracja: Bartek Kędzierski | premiera
- „To tylko Rock”, reż. Paweł Karpiński (1983) - autorska narracja: Dorota Masłowska
- „Dług”, reż. Krzysztof Krauze (1999) - autorska narracja: Michał Witkowski
- „Chudy i inni”, reż. Henryk Kluba (1966) - autorska narracja: Artur Andrus
Animacje z narracjami i dyskoteka dla festiwalowiczów
Seanse premierowe poprzedzą animacje z autorskimi narracjami m.in. Darii ze Śląska, Beaty Kwiatkowskiej, Konrada Imieli czy Tomka Tryzny. Powstały one we współpracy z Kinomuralem - festiwalem sztuki nowych mediów - i były prezentowane we wrześniu na ścianach wrocławskiego Nadodrza w ramach projektu „Złanocka”.
Po projekcjach zaplanowano spotkania z autorami narracji oraz zaproszonymi gośćmi. Zgodnie z festiwalową tradycją nie zabraknie też odskoczni od filmów: 21 listopada w Concordia Design odbędzie się wyjątkowa dyskoteka, podczas której w rolę DJ-ów na jedną noc wcielą się Sylwia Chutnik i Maciej Kurowicki. Wstęp - z biletem na dowolny seans festiwalu.
Klatka z filmu „Porno"
Festiwal dostępny w całej Polsce
Festiwal Korelacje jest wydarzeniem w pełni dostępnym. Narracje w filmach prezentowane są w formie nagrań głosowych oraz napisów SDH (dla osób niesłyszących). Spotkania po seansach, a także wybrane utwory festiwalowej dyskoteki, tłumaczone będą na polski język migowy (PJM). 22 listopada, po filmie „Rejs”, odbędzie się spotkanie poświęcone dostępności - m.in. z udziałem Łukasza Kowalskiego, komika z wadą słuchu - oraz warsztaty, które w praktyczny sposób pozwolą zrozumieć, jak zmienia się świat, gdy zmieniają się możliwości korzystania z niego. Wydarzenia realizowane są we współpracy z Biurem Wrocław Bez Barier Urzędu Miejskiego Wrocławia oraz w partnerstwie z Fundacją Katarynka. Wstęp wolny.
Po zakończeniu festiwalu wybrane produkcje trafią na platformę Adapter.pl - pierwszy w Polsce portal VOD z filmami dostosowanymi dla osób z dysfunkcją wzroku i słuchu - oraz na platformę 35mm.online, a na początku 2026 roku do dystrybucji w ramach Sieci Kin Studyjnych.
Klatka z filmu „Opowieść o drodze"
Prezentowane na festiwalu filmy pochodzą z zasobów Wytwórni Filmów Fabularnych i Dokumentalnych w Warszawie. Organizatorami Festiwalu Korelacje są Kineskop oraz Dolnośląskie Centrum Filmowe.
Trwa sprzedaż biletów - Przez strony www.dcf.wroclaw.pl i www.korelacje.org.pl oraz w kasach kina DCF.