Tradycje świętomarcińskie na 11 listopada

Św. Marcin z Tours, był rzymskim legionistą żyjącym w drugiej połowie IV wieku n.e. W ikonografii przedstawiany jest jako rycerz na koniu, oddający płaszcz żebrakowi. Nawrócony Marcin został pustelnikiem, potem założył najstarszy w Galii klasztor, a w 371 r. został biskupem Tours. Na podobny okres datuje się powstanie pierwszych winnic na terenie dzisiejszej Francji, zakładanych przez dowódców rzymskich legionów. W średniowieczu kult św. Marcina i świętomarcińskie zwyczaje rozprzestrzeniły się najpierw w Niemczech, a potem w innych krajach Europy.

Zwyczajowo w dzień jego święta, 11 listopada, po raz pierwszy raczono się młodym winem z bieżącego rocznika. O tej porze bowiem wino zwykle kończy już fermentację i klaruje się. Wtedy też nadchodził czas daniny składanej przez chłopów. Jej istotnym elementem był gęsi, właśnie wtedy najtłustsze i najsmaczniejsze. Na św. Marcina bez umiaru objadano się gęsiną - była to ostatnia okazja by przed adwentem najeść się do syta.

Zwyczaj picia wina świętomarcińskiego był szczególnie silny w Europie środkowej i dawnych krajach habsburskich, gdzie przepisy prawne zezwalały właśnie w tym dniu rozpocząć sprzedaż młodego wina. Dzisiaj również podaje się tam młode, tegoroczne wina, tradycyjnie do świętomarcińskiej kolacji z pieczoną gęsią. Lokalne, ludowe zwyczaje kontynuują obecnie producenci wina w Austrii, Czechach, Słowacji i na Węgrzech, a teraz także i w Polsce. Jest to swoista odpowiedź tych regionów na „nowe” wina z Francji i Włoch.

W Polsce promocja zwyczajów świętomarcińskich związana jest ze slowfoodową akcją „”. W tym roku od 6 listopada do 13 grudnia ponad 90 najlepszych polskich restauracji w całym kraju będzie serwować gęsinę w wydaniu autorskim. Podczas tegorocznej edycji Slow Food Polska we współpracy z restauratorami będzie prezentować gęsi biłgorajskie, jedną z 14 lokalnych ras hodowanych.