Zdrowa i odżywcza, od starożytności stosowana w medycynie. Jej walory lecznicze doceniali m.in. Egipcjanie, którzy leczyli pokrzywą zapalenie stawów. Roślina ma nie tylko właściwości przeciwzapalne. Posiada też wiele składników wzmacniających organizm. Bogata jest w żelazo, wapń, magnez, potas, witaminy (A, C i K), a do tego we wszystkie niezbędne aminokwasy. Napary czy soki z pokrzywy cieszą się więc dużym powodzeniem.
Liście pokrzywy można zblendować lub wycisnąć w wyciskarce i dodać do ulubionych soków. Teraz jest na to najlepszy czas. Korzystajmy z jej właściwości! Pokrzywa ma tak wiele witamin i związków mineralnych, że gdybyśmy zgubili się w lesie, moglibyśmy przeżyć wiele dni na pokrzywie (zwałkowane w palcach liście, które położymy na języku - nie parzą; w jakimś stopniu parzące właściwości neutralizuje też ślina).
Pokrzywa od wieków stosowana jest także w kuchni, głównie w przepisach na sałatki lub zupy. Jej popularność rośnie też w ostatnich latach. Trudno się zresztą dziwić. Roślina jest łatwo dostępna. Występuje w dużych skupiskach w lasach, na łąkach, nad brzegami rzek. Możemy z niej korzystać, dopóki nie zakwitnie. Dlatego to już ostatnie tygodnie na zrywanie pokrzyw. Pamiętajmy, żeby szukać ich w czystych miejscach, z dala od dróg. Rośliny nie są już tak młode jak w kwietniu i na początku maja. Wystarczy jednak sięgać po górne części pędów.
Fot. iStock
Na początek proponuję włoski przepis. W Italii dania z pokrzywą także są dość popularne. Na włoskich stronach internetowych znajdziemy przepisy na ravioli z pokrzywą, lasagne, gnocchi czy makarony. Jednym z najbardziej popularnych dań jest jednak risotto, serwowane dość często w restauracjach.
Składniki:
- 320 g ryżu (Arborio lub Carnaroli)
- 200 g pokrzyw (ilość po obraniu)
- 3 łyżki oliwy extravergine
- 50 ml białego wytrawnego wina
- 100 g pora
- 40 g masła
- 40 g parmezanu (Parmigiano Reggiano)
- 1 litr bulionu warzywnego (do przygotowania włoskiej wersji bulionu wystarczą 2 marchewki, 1 cebula i łodyga selera naciowego)
Aby przygotować risotto z pokrzywy, najpierw zacznij od przygotowania bulionu warzywnego. Do 1,5 l osolonej wody włóż warzywa i gotuj przez około pół godziny, aż pozostanie litr wywaru. W czasie, gdy bulion będzie się gotował, wyczyść pokrzywy (używaj rękawiczek). Usuń łodygi, a następnie to, co zostanie (około 200 g liści z łodyżkami) wypłucz w zimnej wodzie i odcedź. Wlej łyżkę oliwy na patelnię. Do rozgrzanej oliwy dodaj pokrzywy, przykryj pokrywką, a gdy będą lekko podduszone dodaj trochę wody i dalej gotuj. Po około 10 minutach pokrzywy będą gotowe. Wyłącz ogień i przenieś je do wąskiego i wysokiego naczynia. Zmiksuj blenderem na gładki krem. Następnie przyrządź risotto. Pokrój drobno por i wrzuć na osobną patelnię z pozostałą ilością oliwy. Duś na małym ogniu przez 4-5 minut, po czym dodaj także ryż i podgrzewaj go mieszając. Gdy zmieni kolor, wlej białe wino. Dopiero, gdy alkohol wyparuje, dodaj kilka kadzi gorącego bulionu. Gotuj risotto (na wolnym ogniu, nie przykrywając patelni) przez około 5 minut, następnie dodaj miksowane pokrzywy, zamieszaj i zakończ gotowanie risotto kontynuując dodawanie tylko gorącego bulionu w razie potrzeby. Po ugotowaniu ryżu wyłącz ogień, dodaj masło, parmezan i mieszaj. Można podać z dodatkowym tartym parmezanem.
Fot. iStock
Przepisy na zupy z pokrzyw można znaleźć w książkach kucharskich z dawnych czasów (przykładem jest książka wydana jeszcze w XIX wieku „365 obiadów za pięć złotych” Lucyny Ćwierczakiewiczowej). Współcześnie trudno byłoby zliczyć ilość podobnych receptur. Proponuję jednak prosty, klasyczny przepis:
Składniki:
- 1 pęczek włoszczyzny (najlepiej młodej)
- 4 – 5 dużych ziemniaków
- 3 garści umytych i drobno pokrojonych pokrzyw
- 4 łyżki oliwy
- 1–2 ząbki czosnku
- 1 żółtko
- 3 łyżki gęstej śmietany
- Sól i pieprz do smaku
- Sok z cytryny (opcjonalnie)
Włoszczyznę obieramy i gotujemy w 2 - 3 litrach lekko osolonej wody. Po 20 minutach wyławiamy warzywa na płaski talerz. W międzyczasie podgrzewamy oliwę na patelni i podsmażamy pokrzywę z drobno posiekanym czosnkiem. Lekko solimy. Obrane ziemniaki kroimy w kostkę i wrzucamy do bulionu (po wyłowieniu warzyw). Po 10 minutach gotowania dorzucamy (najlepiej prosto z patelni) pokrzywę i gotujemy jeszcze około 10 minut. Można dodać część rozgniecionych marchewek lub nawet całą włoszczyznę (jeśli chcemy np. dodatkowo zagęścić zupę). Na koniec zaprawiamy żółtkiem i śmietaną. Doprawiamy do smaku. Polecam dodać do zupy odrobinę soku z cytryny. Niektórzy polecają też lubczyk jako dodatek.
Fot. iStock
To wyjątkowo zdrowe i lekkie danie:) Może też występować jako dodatek do innych potraw.
Składniki:
- 1 szklanka quinoa
- 1 cytryna
- 3 garści umytych liści pokrzywy
- 1 garść świeżej mięty
- 1/2 pęczka natki pietruszki
- 2 garści rukoli (opcjonalnie, jeśli chcemy uzyskać ostrzejszy smak)
- 3-4 łyżki oliwy
- 2 łyżki oleju z czarnuszki
- 2 łyżki oleju konopnego (zamiennie można użyć innego oleju, w zależności od upodobań; bazą jest oliwa)
Kaszę quinoa płuczemy i prażymy chwilę w garnku. Solimy i zalewamy wrzątkiem (proporcje 1:2). Po ugotowaniu zostawiamy w przykrytym garnku i czekamy aż ostygnie. Umytą i osuszoną zieleninę bardzo drobno kroimy i mieszamy z ostudzoną kaszą. Sok wyciśnięty z cytryny mieszamy z oliwą i olejami, następnie polewamy kaszę. Całość dokładnie mieszamy.
Fot. iStock
Chyba najprostszym daniem, które bardzo szybko można przyrządzić, jest omlet. Jeśli komuś zależy, żeby bardziej czuć smak pokrzywy, może zrezygnować z cebuli. Jednak omlet z dodatkiem cebuli (lub pora) jest wyraźniejszy w smaku.
Składniki:
- 5-6 jajek
- 1 cebula (lub kawałek pora)
- 2-3 garści umytych pokrzyw (bez długich łodyg)
- 4 łyżki oliwy
- 1 łyżka masła
- Sól i pieprz do smaku
Cebulę lub por oraz pokrzywę siekamy osobno. Na rozgrzaną oliwę wrzucamy najpierw cebulę i podsmażamy. Potem dodajemy pokrzywę i również trochę podsmażamy. W salaterce roztrzepujemy jajka z solą i pieprzem. Następnie do jajek dodajemy podsmażoną cebulę z pokrzywą. Całość mieszamy i wylewamy na patelnię (na której wcześniej roztapiamy masło). Zostawiamy na wolnym ogniu. Gdy omlet przyrumieni się na spodzie przerzucamy go na drugą stronę (najlepiej przy użyciu dużego talerza lub płaskiej pokrywki). Podsmażamy z drugiej strony i podajemy na ciepło (najlepiej z sałatką z pomidorów). Wariacji omletowych może być więcej, np. z dodatkiem innych warzyw (papryka, brokuł), a pokrzywę traktujemy wówczas jako jeden z dodatków.
Fot. iStock
Nie podejrzewałam, że może być tak smaczna. Jedynym minusem jest to, że trzeba pokrzywę przebrać, poobrywać liście i dokładnie je umyć (dość czasochłonne).
Składniki:
- 3 garści liści pokrzyw (dobrze umytych i odsączonych)
- 4-5 łyżek oliwy
- sok z cytryny (z jednej małej lub z połówki dużej)
- 2-3 łyżki pestek słonecznika
- 2 łyżki płatków migdałowych
- 2 gruszki lub jedno jabłko (polecam jabłko, sałatka jest bardziej „rześka”)
- garść suszonych ciemnych moreli (ewentualnie rodzynek)
Do umytych i osuszonych liści dodajemy sok z cytryny i oliwę. Mieszamy i zostawiamy na 5 – 10 minut. Następnie dorzucamy pokrojone gruszki lub jabłka (mogą być inne owoce) i drobno pokrojone morele. Lekko mieszamy i na koniec posypujemy pestkami słonecznika oraz płatkami migdałowymi (płatki migdałowe można zastąpić włoskimi orzechami lub pestkami dyni).