1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Psychologia

Tajniki ludzkiego umysłu – co o jego naturze mówi buddyzm?

Wiedza na temat natury umysłu i praktyka medytacji przekładają się na jakość życia i poczucie szczęścia. (Fot. iStock)
Wiedza na temat natury umysłu i praktyka medytacji przekładają się na jakość życia i poczucie szczęścia. (Fot. iStock)
Buddyzm nie jest religią. Nie jest też filozofią ani psychologią. Najtrafniej byłoby go nazwać nauką o umyśle. Dlatego jeśli chcesz zgłębić wiedzę o buddyzmie, powinnaś zacząć od zgłębienia natury ludzkiego umysłu.

Według Karola Ślęczka, filozofa i czołowego polskiego nauczyciela Buddyzmu Diamentowej Drogi, nasz umysł jest pusty, wolny od wszystkiego, co mogłoby go ograniczać. A jednak ma pewną słabość. – Działa jak ludzkie oko, widzi na zewnątrz, ale nie widzi samego siebie – tłumaczy nauczycielka medytacji Kasia Biała. – Dlatego tworzy dualizm ja-ty. Coś nam się podoba – odczuwamy pożądanie. Coś inne nie – pojawia się awersja, gniew, nienawiść... Chcielibyśmy wyłożyć świat piękną skórą, żeby zawsze było miękko, bezpiecznie. Nie da się. Ale możemy sprawić sobie skórzane buty, które będą się sprawdzać w różnych warunkach. Zyskać niezależność od warunków zewnętrznych, które przecież nieustannie się zmieniają. Nieoświecony umysł pogrążony jest w niewiedzy, trzeba oszlifować go, dokopać się do jego właściwości.

– Celem buddyzmu jest rozpoznanie przeżywającego – tego, który patrzy przez nasze oczy, słyszy przez nasze uszy. Przestajemy koncentrować się na falach, które przychodzą i odchodzą, stajemy się świadomi głębi oceanu. Kiedy to się stanie, doświadczamy radości w każdej chwili – mówi nauczycielka buddyjska Paulina Czaja.

Karma

– Umysł jest jak doskonała gleba – mówi Karol Ślęczek. – Jeśli zasiejemy w niej kwiaty – wyrosną kwiaty, jeśli chwasty – chwasty. To my decydujemy, jakie nasiona tam wkładamy. Wytwarzając pozytywne przyczyny, uzyskujemy pozytywne skutki. To najprostszy sposób na wolność. Gdyby nie istniało prawo karmy, praca z umysłem nie miałaby sensu.

Ślęczek podkreśla, że prawo przyczyny i skutku działa zawsze, niezależnie od tego, czy w nie wierzymy, czy nie. Po prostu czasem odległość między zdarzeniami jest tak duża, że nie dostrzegamy tych zależności. Lama Ole Nydahl, Duńczyk, który w znacznym stopniu przyczynił się do przeniesienia buddyzmu na Zachód, zauważa, że nauczyciele lubią objaśniać karmę na przykładzie innych. Mówią „przydarzyło ci się to, bo...”, ale kiedy sami mają podobne doświadczenia, uznają to za zwykły wypadek... Bogaci i piękni chętnie zgadzają się z naukami Buddy; biedni, brzydcy i chorzy – niekoniecznie. Kiedy skarżyli się Buddzie, zwykł odpowiadać: „Nie każde lekarstwo może być słodkie”.

Paulina Czaja tłumaczy obrazowo, czym różni się dobra karma od złej. W pierwszym przypadku idziemy przez pole diamentów i cieszymy nimi oczy. W drugim – idziemy przez pole diamentów i nie widzimy ich, nie doceniamy sytuacji, w jakiej jesteśmy. – Pamiętam, jak lama Ole spytał kiedyś kobietę, która przeżyła dwie wojny światowe, jak to możliwe, że po tak trudnych doświadczeniach udało jej się zachować radość i otwartość na to, co przynosi życie. Odpowiedziała, że cokolwiek jej się przydarzało, myślała, że dokładnie tego sobie życzyła – opowiada.

Iluzja

„Budda” oznacza doskonały stan umysłu – całkowicie rozwinięty i oczyszczony – z tzw. przeszkadzających uczuć i fałszywych koncepcji. Jedną z nich jest wiara, że „ja” jest prawdziwe. – Dziesięć lat temu mieliśmy inne ciała. Inaczej czuliśmy, inaczej myśleliśmy – zauważa Paulina Czaja. – Wszystko powstaje i przemija w umyśle. Nie ma sensu zajmować się „ja”. Dużo ważniejsze jest przyjrzeć się oceanowi, temu, kto tego doświadcza. Drugą fałszywą koncepcją jest to, że świat zewnętrzny jest prawdziwy. – Świat zewnętrzny to rodzaj snu – twierdzi Karol Ślęczek. – Wszyscy śnimy zbiorowy sen, mówimy „to jest świat”, a on za chwilę się zmienia. Nie jest czymś stałym, jest procesem – to od nas zależy, jak będziemy go przeżywać. Jesteśmy wolni, w każdej chwili możemy dokonać nowego wyboru. Jedyną przyczyną naszego cierpienia jest iluzja, że „ja” i świat istnieją naprawdę.

Z tej iluzji, dualizmu wynikają inne ograniczenia: pożądanie i niechęć (chcemy albo nie chcemy czegoś na zewnątrz), zazdrość i duma (czujemy się gorsi albo lepsi od innych). Kiedy postrzegamy świat przez pryzmat tych emocji, trudno nam być szczęśliwymi. Dlatego tak ważne jest, żeby odkryć prawdziwą naturę umysłu.

– To daje totalną wolność – rozumiemy, że sami decydujemy o naszym życiu – zapewnia Paulina Czaja. Jednocześnie zachęca, by nie wierzyć ślepo w żadne nauki. Wszystko sprawdzić. Bo cały rozwój oparty jest na trzech filarach: informacja, medytacja i działanie.

Medytacja to podstawowe narzędzie treningu umysłu. Daje wgląd, doświadczenie. Pozwala zweryfikować każdy pogląd. Przeszkadzające uczucia zostają przekształcone. Rozwijamy naturalne właściwości umysłu: nieustraszoną mądrość, spontaniczną radość, aktywne współczucie. A kiedy przestajemy wszystko przeżywać osobiście, zaczynamy działać z innego poziomu. Chcemy być pomocni. – Lama Ole mówi, że kiedy myślisz o sobie, masz same problemy, kiedy o innych – ciekawą pracę do zrobienia – podsumowuje Paulina Czaja.

Cytowani nauczyciele reprezentują Buddyzm Diamentowej Drogi. Ich wypowiedzi pochodzą ze spotkań, które odbyły się w ramach Festiwalu Kultury Buddyjskiej „Przestrzeń Umysłu”. Medytację buddyjską można praktykować w ośrodkach Buddyzmu Diamentowej Drogi, działających w większości polskich miast.

Karol Ślęczek, absolwent Wydziału Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jest uczniem Lamy Ole Nydahla. Z buddyzmem Diamentowej Drogi związany od 1978 roku. Od 1988 roku wykłada filozofię buddyjską na uniwersytetach oraz ośrodkach buddyjskich na całym świecie.

Paulina Czaja, jest absolwentką E-Commerce Development w Londynie. Jest uczennicą Lamy Ole Nydahla. Z Buddyzmem Diamentowej Drogi związana od 1993 roku. Od 2005 roku wykłada podstawy buddyzmu. Brała aktywny udział w rozwoju ośrodków w Londynie, Buenos Aires i Gdańsku.

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze