10 października obchodziliśmy Światowy Dzień Wzroku, który w tym roku poświęcony był zdrowiu oczu dzieci. Nieprzypadkowo, bowiem na całym świecie w zatrważającym tempie narasta problem krótkowzroczności. Właśnie ta wada wzroku jest diagnozowana najczęściej i niestety u coraz młodszych dzieci. Według badania opinii przeprowadzonego przez SW Research we wrześniu tego roku na próbie 1000 osób, stanowi aż 58% zdiagnozowanych wad wzroku u młodych osób w wieku od 3 do 15 lat1.
Problem krótkowzroczności narasta i dlatego mówi się o niej coraz więcej. Wielu specjalistów potwierdza, że ta wada wzroku dramatycznie wzrosła w wyniku ograniczeń związanych z pandemią COVID-19. Wybrane ośrodki badawcze podają, że w czasie pandemii progresja krótkowzroczności mogła wynieść nawet 40%2. Długotrwała praca wzrokowa w bliskich odległościach i ograniczenie aktywności poza domem – to najczęstsze przyczyny rosnącej fali krótkowzroczności wśród dzieci.
Krótkowzroczność to nie tylko problemy z niewyraźnym widzeniem. Niestety powikłania, które może spowodować ta wada wzroku sięgają dużo ponad rozmyty obraz obserwowanych z dala obiektów. Krótkowzroczność, która rozwija się w sposób niekontrolowany, może prowadzić do bardzo poważnych chorób oczu w przyszłości, takich jak odwarstwienie siatkówki, makulopatia krótkowzroczna, jaskra czy zaćma. Ryzyko tych schorzeń wzrasta wraz z wiekiem oraz wielkością wady. Z kolei niewykryta wada może doprowadzić do stałych ubytków w widzeniu, które w przyszłości może być trudno zniwelować, niezależnie od metod korekcji.
W momencie narodzin nasze oko jest krótsze niż oko osoby dorosłej. Wraz ze wzrostem dziecka rośnie także gałka oczna, aby po okresie dojrzewania osiągnąć pełną, miarową wielkość. Zbytnie wydłużenie gałki ocznej skutkuje pojawieniem się krótkowzroczności. Można powiedzieć, że dziecko dosłownie „rośnie w oczach”. Powstała w okresie dziecięcym wada wzroku przeważnie powiększa się wraz z wiekiem, a im wcześniej się pojawi, tym dynamiczniej się rozwija i wyższe wartości osiąga po okresie dojrzewania.
Dziecku bardzo trudno jest ocenić jakość swojego widzenia. Może się zdarzyć, że mimo problemów ze wzrokiem pociecha nie zgłasza żadnych, niepokojących objawów, ponieważ nie ma punktu odniesienia i po prostu nie wie, że może widzieć lepiej. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, czujność rodzica i regularne wizyty u okulisty i optometrysty, zwłaszcza w momencie gdy dziecko rozpoczyna edukację szkolną.
80% informacji o otaczającej nas rzeczywistości dostarcza nam wzrok. W przypadku dzieci jest to kluczowy zmysł - dzięki obserwacji uczą się, poznają świat, nawiązują relacje. Jeżeli układ wzrokowy nie funkcjonuje prawidłowo, przyswajanie informacji, a więc i nauka są utrudnione. Problemy ze wzrokiem mogą ponadto powodować problemy społeczne i rozwojowe.
Jakie sygnały, mogące świadczyć o pogorszeniu widzenia, powinny zaniepokoić rodzica lub opiekuna? Przede wszystkim problemy z koncentracją w szkole, mrużenie oczu przy patrzeniu w dal, pocieranie oczu, utrzymujące się bóle głowy niepowiązane z innymi przyczynami, trudności ze złapaniem rzucanych przedmiotów (np. piłki), przybliżanie się do telewizora czy brak entuzjazmu podczas ulubionych zabaw. To mogą być pierwsze symptomy krótkowzroczności, a ich wychwycenie wymaga uważności ze strony rodziców i opiekunów.
Fot. Materiały prasowe
U dziecka z krótkowzrocznością absolutnym minimum jest jej korekcja, za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych, dzięki czemu dziecko będzie po prostu wyraźnie widzieć. Podstawową metodą korekcji krótkowzroczności są okulary ze standardowymi soczewkami jednoogniskowymi wypukło-wklęsłymi, tzw. „minusy”. Jednak sama korekcja to nie wszystko. O ile dzięki niej dziecko widzi wyraźnie, to sama wada będzie dalej postępować, zwiększając ryzyko powikłań w przyszłości. Dlatego konieczne jest wdrożenie metod, które spowolnią jej rozwój. Działanie to określane jest „spowalnianiem progresji krótkowzroczności” lub „kontrolą krótkowzroczności”. To nic innego jak szereg działań obejmujących wczesną diagnozę oraz opracowanie planu terapeutycznego, którego celem jest korekcja niewyraźnego widzenia do dali oraz spowolnienie progresji krótkowzroczności.
Samych metod spowalniania rozwoju krótkowzroczności u dzieci jest kilka. Ich opis można znaleźć między innymi w wytycznych Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, dotyczących postępowania w progresji krótkowzroczności u dzieci i młodzieży. Należą do nich zakraplanie oczu niskostężeniową atropiną, ortokeratologiczne, twarde soczewki kontaktowe które zakłada się na noc, a także obecne już od ponad trzech lat na polskim rynku – okulary z soczewkami z technologią D.I.M.S.3.
Okulary z soczewkami MiYOSMART, wykorzystującymi technologię D.I.M.S. (Defocus Incorporated Multiple Segments), to bezpieczna, skuteczna i co ważne, nieinwazyjna metoda kontroli krótkowzroczności u dzieci. Soczewki MiYOSMART spowalniają progresję krótkowzroczności średnio o 60%, w porównaniu ze standardowymi soczewkami jednoogniskowymi4.
Sześcioletnie badanie kliniczne dotyczące stosowania soczewek MiYOSMART z technologią D.I.M.S., które jest jak dotąd najdłużej trwającym badaniem nad działaniem soczewek okularowych do kontroli krótkowzroczności, potwierdziło, że w przypadku soczewek okularowych MiYOSMART, efekt kontroli krótkowzroczności utrzymuje się w czasie, a u pacjentów którzy przestali je nosić, nie zaobserwowano tzw. efektu odbicia, czyli szybkiego przyrostu wady wzroku po zakończeniu stosowania metody terapeutycznej5.
.
Fot. Materiały prasowe
Nie można mówić o skutecznej kontroli krótkowzroczności bez uwzględnienia działań zapobiegawczych. Codzienne spędzanie co najmniej dwóch godzin na świeżym powietrzu jest prostym, a zarazem skutecznym zaleceniem specjalistów ochrony wzroku, które może opóźnić pojawienie się krótkowzroczności i spowolnić jej rozwój, gdy już wystąpiła. Ta zmiana stylu życia jest zarówno łatwa do wprowadzenia, jak i ekonomiczna, co czyni z niej idealny pierwszy krok.
Ponadto istotne jest ograniczenie czasu, jaki dzieci spędzają na czynnościach wymagających skupienia wzroku na bliskich odległościach, takich jak korzystanie ze smartfonów, komputerów, tabletów czy chociażby czytanie. Gdy korzystanie z ekranów jest nieuniknione, zadbaj o to, aby dziecko robiło przerwy co 30 minut, patrząc na obiekty znajdujące się w oddali, co pomaga rozluźnić mięśnie odpowiedzialne za akomodację i zmniejszyć zmęczenie oczu.
Ważne jest także, by przypominać dzieciom o częstym mruganiu, ponieważ podczas korzystania z monitorów mrugamy o połowę rzadziej niż zwykle, co jest kluczowe dla odpowiedniego nawilżenia oczu. Przyjęcie dobrych nawyków dotyczących higieny wzroku jest niezbędne, ponieważ bez nich nawet najbardziej skuteczne metody kontroli krótkowzroczności mogą nie przynieść oczekiwanych rezultatów.
Regularne kontrole wzroku dziecka to podstawa profilaktyki. Pierwsze badanie powinno odbyć się już w pierwszym roku życia, następnie przed pójściem do przedszkola oraz szkoły. Później warto dbać o regularne wizyty – minimum raz w roku, a w przypadku zdiagnozowanej wady co 6 miesięcy lub zgodnie z zaleceniami specjalisty.
Optymalnym rozwiązaniem jest połączenie wizyty u okulisty i optometrysty. Okulista zweryfikuje stan zdrowia oczu i zaaplikuje krople rozszerzające źrenice, aby dokładniej zbadać oczy oraz określić wielkość wady wzroku po krótkotrwałym porażeniu akomodacji (dziecko nie może wówczas napiąć mięśni wewnątrzgałkowych i można ocenić pełną wadę wzroku). Optometrysta jest specjalistą, który sprawdzi ostrość widzenia, wykona badania sprawności wzroku i dobierze odpowiednią korekcję.
Chociaż badanie wzroku staje się powoli standardem, to jednak rodzice dzieci ze zdiagnozowaną wadą wzroku częściej kontrolują wzrok dziecka u specjalisty (84% - przynajmniej raz w roku) niż rodzice dzieci, które nie mają wady wzroku (46%)6.
Badanie wzroku dziecka powinno stanowić nieodłączny element profilaktyki, tak jak wizyty u stomatologa czy szczepienia, ponieważ nieprawidłowe widzenie może znacznie utrudniać dziecku naukę, a także obniżać komfort codziennego funkcjonowania.
Dowiedz się więcej o krótkowzroczności u dzieci na www.mamwzrokok.pl
Soczewki okularowe MiYOSMART służą do korekcji i spowalniania progresji krótkowzroczności u dzieci.
Producent: Hoya Holdings N.V.
Podmiot prowadzący reklamę: Hoya Lens Poland sp. z o.o.
Źródła:
1,6 Raport z badania opinii „Stan zdrowia wzroku dzieci w wieku od 3 do 15 lat”, SW Research, wrzesień 2024.
2 Picotti, Carolina and Sanchez, Victoria and Fernandez Irigaray, Leonardo and Morgan, Ian G. and Iribarren, Rafael, Myopia Progression in Children During COVID-19 Home Confinement in Argentina. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3781660 or https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3781660
3 Bakunowicz-Łazarczyk A, Modrzejewska M, Szaflik J, Filipek E, Hautz W, Urban B. Management of myopia in children and adolescents – Guidelines of the Polish Society of Ophthalmology. Klinika Oczna / Acta Ophthalmologica Polonica. 2024;126(2):51-58. doi:10.5114/ko.2024.140891
4 Lam CSY, Tang WC, Tse DY, Lee RPK, Chun RKM, Hasegawa K, Qi H, Hatanaka T, To CH. Defocus Incorporated Multiple Segments (DIMS) spectacle lenses slow myopia progression: a 2-year randomized clinical trial. British Journal of Ophthalmology. Published Online First: 29 May 2019. doi: 10.1136/bjophthalmol-2018-313739
5 Lam CSY, et al. Long-term myopia control effect and safety in children wearing DIMS spectacle lenses for 6 years. Sci Rep. 2023;13(1):5475.