Nowości książkowe – te tytuły warto znać

Linn Strømsborg „Ku*wa, k*rwa, kur*a”

Norweska pisarka daje warsztaty ze złości. Afiszujcie się z tą gniewną książką w tramwajach, autobusach, na spacerach, niech się niesie!

Linn Strømsborg (rocznik 1986) polscy czytelnicy mogą znać z powieści „Nigdy, nigdy, nigdy” o świadomie wybieranej bezdzietności. Obie wydane u nas książki tej wschodzącej gwiazdy norweskiej literatury dotyczą oczekiwań, silnej presji społecznej. Bo z jednej strony świat po kobietach spodziewa się (proszę wybaczyć tę grę słów) potomstwa.
A z drugiej strony nie daje przyzwolenia na złość, kojarzoną z agresją i przemocą. Czy nie umiemy jej wyrażać inaczej? I co się dzieje, jeśli nie znajduje ujścia? Być może, jak w przypadku Britt, bohaterki „Ku*wa, k*rwa, kur*a”, nagle nas po prostu rozsadza. „Wszystkich ochrzaniłam, nikogo nie oszczędzając. Powinnam była to zrobić dziesięć lat temu”, wyznaje, a ma na myśli męża, córkę, znajomych, zapewne też matkę, która ją porzuciła. Britt zastanawia się, dlaczego jest wiecznie wściekła i kto wymyśla zasady (dziewczynki mają być grzeczne, schludne i szczupłe). Wścieka się nawet na to, że jest wściekła. Strømsborg daje wybrzmieć tej emocji i jest to uwalniające. Złość nie jest zła.

Salman Rushdie „Miasto zwycięstwa”

Autor „Szatańskich wersetów”, przeklęty (dosłownie), a przed rokiem zaatakowany podczas wykładu, nie traci wigoru i nadal tworzy wielkie literackie światy. Niczym fantasta łączy wyobraźnię z rzeczywistością. W najnowszej książce mamy elementy średniowiecznej historii Indii i fikcyjne królestwo Bisnagi, tworzone od podstaw przez Pampę Kampanę. Czy zdoła zbudować lepszy kraj, skoro była świadkinią porażki rządzących mężczyzn? Spisała dzieje królestwa, więc przynajmniej pamięć o nim przetrwa. Rushdie snuje refleksje o naturze władzy i składa hołd literaturze.

Alasdair Gray „Biedne istoty”

Książka ma prawie 30 lat i właśnie została przeniesiona na ekran (z Emmą Stone w roli głównej, do zobaczenia w polskich kinach w styczniu). Rzecz jest mocno nieszablonowa, a rozgrywa się w Glasgow w XIX wieku. Główną bohaterkę przywraca do życia ekscentryczny lekarz, który bawi się w doktora Frankensteina. Ale wskrzeszona w ten sposób Bella rwie się do wolności i świata, w willi zbawcy jej za ciasno. W tym sensie to opowieść feministyczna o kobietach w pułapce męskich wyobrażeń, ale pozbawiona dydaktyzmu, bo łącząca humor z horrorem. Absurdalna, dziwaczna, ożywcza.

Jacek Dehnel „Łabędzie. Tom 1”

Nowa książka autora „Lali” może być traktowana jak początek rodzinnej sagi albo powieść sensacyjna. Kawa nie wyklucza herbaty. A wszystko osadzone w XX-wiecznej Polsce, między Gdynią i Warszawą, skąd pochodzą przodkowie Dehnela. „Lala” to jego babka od strony matki, tu mamy tę drugą, mniej „sympatyczną”, więc intrygującą. Oraz dzieje szajki przemytników cennych dóbr, dzieł sztuki i rzadkiej porcelany (jak ta z łabędziami). Autor dłubie w archiwach i albumach (zdjęcia też tu są) z podziwu godnym uporem. Czytelnik ma frajdę, sam Jacek Dehnel najwyraźniej też.

Sigrid Nunez „Słabsi”

Mało kto tak pięknie jak Nunez pisze o bliskich relacjach – innych niż romantyczna miłość czy więzy krwi. Dużym powodzeniem cieszył się u nas jej nagrodzony National Book Award „Przyjaciel”, powieść, w której występuje dog arlekin. W „Słabszych” jest papuga, do czego zaraz wrócę, tymczasem wyjaśnię, że Sigrid Nunez powraca do Nowego Jorku, cofając się do czasu pandemii i lockdownu. Główna bohaterka, dojrzała kobieta, też pisarka, pierwsze chwile izolacji spędza osobliwie – w ramach przysługi ma zamieszkać u znajomego znajomego i zaopiekować się właśnie jego papugą. Sytuacja się gmatwa, a przecież już sam wirus wprowadza niezłe zamieszanie. Nunez pisze niesamowicie. Banalnie mówi się o takich autorach, że mają słuch, wyczucie postaci i psychologii. Amerykanka ma jeszcze coś: o sprawach ważnych, czasem przygnębiających, opowiada czule, nie zostawia czytelnika bez nadziei. I kolejny raz oddaje przyjaźni, tej zupełnie podstawowej relacji, należne jej miejsce: w samym centrum życia i powieści.

Angela Chen „Asy. Czego może nas nauczyć aseksualność”

Mamy różne potrzeby seksualne, to jasne. Aseksualność też ma rozmaite odcienie, ale bywa źle rozumiana. Asy to niekoniecznie ci, którzy całkowicie rezygnują z seksu. Angela Chen opowiada o pożądaniu, także własnym, przytacza również szokujące sytuacje związane z tym, że komuś prawa do seksualności się odmawia (na przykład osobom z niepełnosprawnością). A czy seks jest konieczny, żeby związek był udany? Tu znajdziecie odpowiedzi i wątki do rozmów. To bardzo przystępna książka, w gruncie rzeczy o szacunku dla drugiej osoby.

Barbara Sadurska „Bajka, bajeczka”

Autorka „Mapy” (Nagroda im. Gombrowicza) i „Czarnego hetmana” znów nas wysyła w okolice Krakowa, tym razem w czasy stanu wojennego i dawniejsze. Poznajemy losy Balbiny (urodzonej 13 grudnia) i ludzi, którzy uparcie osiedlali się przy Bajce, rzece, której nie można zaufać. Ale to historia alternatywna, Zjednoczone Mocarstwo Watykańskie ma swoje wydzielone włości i apetyt na więcej... Niesamowita jest tu atmosfera grozy, fantazja i realizm. Jeden z ciekawszych głosów w nowej polskiej literaturze.

Aroa Moreno Durán „Odpływ”

Ruth, Adriana i Adirane to babcia, matka i wnuczka. Dorastały w różnych czasach – najstarsza z rodu właśnie żegna się z życiem, więc Adirane odwiedza ją w rodzinnych stronach, czyli w Kraju Basków. To zmusza do myślenia o korzeniach. Mamy w tle hiszpańską wojnę domową i najnowsze spory o suwerenność, ale to przede wszystkim opowieść o sztafecie pokoleń, pokrętnych
więzach krwi, w które wtrąca się wielka historia. Wiele z tych wątków i emocji dla osób wychowanych w Polsce może brzmieć dziwnie znajomo.