1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Zdrowie
  4. >
  5. Test 5 słów (5WT) sprawdzi, czy ty lub twoi bliscy jesteście objęci ryzykiem demencji. To proste badanie pomaga wyłapać pierwsze niepokojące objawy

Test 5 słów (5WT) sprawdzi, czy ty lub twoi bliscy jesteście objęci ryzykiem demencji. To proste badanie pomaga wyłapać pierwsze niepokojące objawy

(Fot. Getty Images)
(Fot. Getty Images)
Jak oszacować ryzyko rozwoju demencji bez przeprowadzania specjalistycznych badań? Lekarze posługują się w tym celu prostym i skutecznym testem, który może wykonać każdy z nas. To test 5 słów znany też jako 5WT (5 Word Test), który ocenia zdolność zapamiętywania. Specjaliści stosują go, aby sprawdzić, w jakim stopniu dana osoba narażona jest na rozwój choroby Alzheimera. Sprawdź, na czym polega.

Kłopoty z pamięcią i problemy z wykonywaniem rutynowych, codziennych czynności mogą być zwiastunem poważnej choroby neurodegeneracyjnej, jaką jest Alzheimer. Objawy te powinny nas zaalarmować szczególnie wtedy, gdy dotyczą osoby powyżej 65. roku życia. U ludzi młodszych demencja diagnozowana jest o wiele rzadziej, ale nie jest wykluczona. Mówimy wówczas o „Young onset dementia”, czyli otępieniu z wczesnym początkiem, które może dotykać osoby w wieku poniżej 65 lat.

Jak dotąd nie wynaleziono skutecznego leku na chorobę Alzheimera. Wiadomo natomiast, że wczesne wychwycenie jej objawów umożliwia szybkie wdrożenie leczenia objawowego, które spowalnia rozwój choroby i łagodzi jej skutki.

Tylko jak odróżnić przejściowe roztargnienie, które od czasu do czasu zdarza się każdemu z nas, od symptomów demencji? Dla oszacowania ryzyka rozwoju choroby psychiatrzy i neuropsychologowie posługują się tak zwanym testem 5 słów.

Na czym polega test 5 słów?

5 Word Test (5WT) to jeden z najprostszych, a przy tym najskuteczniejszych sposobów oceny pamięci u osób starszych. Pomaga odróżnić osoby zdrowe od pacjentów z łagodną postacią Alzheimera, jak również wyłapać pierwsze objawy demencji, zanim choroba wkroczy w decydującą fazę.

Jak go przeprowadzić? Oto wskazówki.

1. Przygotowanie

  • Wymyśl 5 słów z różnych kategorii semantycznych (np. kwiat, owoc, zwierzę, ubranie, mebel) i o różnym stopniu trudności.

  • Zadbaj o ciszę i skupienie u osoby, która poddawana jest testowi.

2. Etap uczenia się słów

  • Powiedz pacjentowi, że wymienisz 5 słów, które powinien zapamiętać. Odczytaj je powoli i wyraźnie, np.: „Tulipan, banan, kot, sukienka, krzesło”.
  • Po przeczytaniu poproś pacjenta, aby od razu sam wymienił jak najwięcej słów, które właśnie usłyszał (spontaniczne przypomnienie).
  • Jeśli pacjent nie przypomni sobie któregoś ze słów, udziel wskazówki semantycznej (podaj kategorię słowa). Na przykład: „Był jeszcze kwiat. Jaki to był kwiat?”.
  • Zapisz wynik spontanicznego przypomnienia (liczbę poprawnie wymienionych słów bez pomocy) oraz wynik po wskazówkach.

3. Powtarzanie natychmiastowe (wzmacnianie)

  • Powtórz cały powyższy proces (odczytaj słowa ponownie, następnie niech pacjent spróbuje je wymienić samodzielnie, ewentualnie ze wskazówkami).
  • Zrób to w sumie trzykrotnie. Zapisz wyniki każdego powtórzenia.
  • Ocenisz w ten sposób zdolność uczenia się (Learning Score).

4. Odroczone przypominanie (po kilku minutach)

  • Po około 5–10 minutach przerwy zajmij pacjenta innym zadaniem niezwiązanym ze słowami testowymi (np. krótką rozmową, poleceniem narysowania czegoś).
  • Następnie poproś pacjenta, by przypomniał sobie jak najwięcej z pięciu wcześniejszych słów (odroczone spontaniczne przypominanie).
  • Znowu: jeśli pacjent nie przypomni słów spontanicznie, udziel wskazówek semantycznych (np. „Był jeszcze owoc. Jaki to był owoc?”).
  • Zanotuj wyniki spontanicznego i wspomaganego przypominania po odroczeniu (Memory Score).

5. Obliczenie wyników

Wynik całkowity (Total Score) to suma wszystkich poprawnie przypomnianych słów (zarówno spontanicznie, jak i po wskazówkach).

Wynik ważony (Total Weighted Score) jest obliczany tak, że przyznajemy większą wartość za spontaniczne przypominanie, a niższą za przypominanie po wskazówkach. W takim przypadku zazwyczaj:

  • spontaniczne przypomnienie: 2 punkty za słowo,
  • przypomnienie po wskazówce: 1 punkt za słowo,
  • brak przypomnienia: 0 punktów.

6. Ocena jakościowa

  • Zanotuj, czy pacjent popełnia błędy tzw. wtargnięć (intruzji), czyli podaje słowa, których nie było wśród pięciu zapamiętywanych. Liczne intruzje są typowe dla choroby Alzheimera.
  • Oceń ogólną łatwość lub trudność przypominania sobie słów przez pacjenta.

7. Interpretacja wyników

Porównaj wyniki do ustalonych norm:

  • Dla osób ok. 60-letnich na chorobę Alzheimera może wskazywać wynik całkowity (Total Score) poniżej 10, a wynik ważony poniżej 17.
  • Dla osób ok. 70-letnich: wynik całkowity poniżej 9, ważony poniżej 16.
  • Dla osób ok. 80-letnich: wynik całkowity poniżej 8, ważony poniżej 14.

Im niższy wynik, tym większe prawdopodobieństwo zaburzeń pamięci charakterystycznych dla Alzheimera.

Jaka jest skuteczność testu 5 słów?

Badania naukowe potwierdziły przydatność testu 5 słów w diagnozowaniu zaburzeń pamięci. W artykule opublikowanym na łamach „Revue Neurologique” (2010) dowiedziono, że u pacjentów z Alzheimerem 5 Word Test wykrywa wyraźne problemy z zapamiętywaniem (kodowaniem) słów, trudności z ich przechowywaniem w pamięci (konsolidacją) oraz przypominaniem, nawet przy podpowiedziach.

Pacjenci z Alzheimerem popełniają też znacznie więcej błędów (tzw. wtargnięć), czyli wymieniają słowa, których nie było w teście.

Naukowcy zaznaczają przy tym, że najlepiej do rozpoznawania łagodnej postaci Alzheimera nadaje się wynik ważony (Total Weighted Score), uwzględniający przede wszystkim spontaniczne, samodzielne przypomnienie słów.

Źródło: The five-word test in three age-groups of mild Alzheimer's disease (60, 70 and 80 year-old patients): Utility of the Total Score, Total Weighted Score, Learning Score and Memory Score, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov [dostęp: 22.04.2025]

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze