- Dzieci przeżywają żałobę w bardzo indywidualny sposób. Nie ma jednego schematu, którym można by to opisać. W dużej mierze zależy to od wieku dziecka i tego na ile ukształtowało się u niego pojęcie śmierci, czyli w jaki sposób rozumie to czym jest śmierć - mówi Milena Pacuda z Fundacji Nagle Sami.
Do Fundacji Nagle Sami zgłaszają się rodzice lub opiekunowie z dziećmi po różnych stratach. Najczęściej jednak jest to śmierć jednego z rodziców.
Mama ośmioletniego Filipa zginęła w wypadku samochodowym, do którego doszło, gdy jak co dzień odwoziła go do szkoły. Zginęła na miejscu, chłopcu właściwie nic się nie stało. Mamę straciła też dziesięcioletnia Zosia – potrącił je samochód gdy przechodziły przez ulicę. Obie trafiły do szpitala – Zosia przeszła kilka operacji, spędziła kilka miesięcy w szpitalu, mama nie przeżyła. Tata Wojtka i Tomka, nastoletnich chłopców, zmarł na raka trzustki po kilkumiesięcznej walce, a tata siedmioletniego Michała i pięcioletniej Ani popełnił samobójstwo.
Te i inne dzieci, które trafiają do Fundacji próbują się odnaleźć w nowej, trudnej sytuacji rodzinnej. Często nie rozumieją tego co się stało, nie rozumieją też tego co przeżywają, nie wiedzą jak rozmawiać o tym z innymi dziećmi, czy z rodzicem, który żyje. Taka trudna sytuacja wprowadza w życie dziecka ogromny zamęt, dezorganizuje je i odbiera potrzebne poczucie bezpieczeństwa.
Jak pomaga fundacja?
Martyna Zagórska: Staramy się im pomóc w lepszym zrozumieniu nowej sytuacji, dajemy możliwość aby w bezpieczny sposób, w przyjaznej atmosferze mogły wyrażać swoje uczucia i pytać o to, co je ciekawi, bez obaw, że kogoś swoim pytaniem zranią.
Oferujemy różne formy wsparcia dla dzieci, m.in. grupy warsztatowe. Są to spotkania w kilkuosobowej grupie dzieci, które doświadczają podobnych przeżyć po stracie bliskiej osoby, co pozwala im uwolnić się od poczucia winy, izolacji i osamotnienia. Ważne jest dla nas to, aby udział dziecka w takich spotkaniach był dobrowolny – to ono decyduje czy chce w nich uczestniczyć.
Dzieciom, które nie chcą, lub nie są gotowe do pracy w grupie na warsztatach, proponujemy indywidualne spotkania wspierające, na których w bezpiecznej przestrzeni dziecko może ujawnić to co jest dla niego trudne lub niezrozumiałe, otrzymać wsparcie i odpowiedź na nurtujące pytania.
Co przeżywa dziecko?
– Niestety z żałobą dzieci często jest tak, że dorośli, mocno skupieni na własnym przeżywaniu straty, niejednokrotnie zapominają o tym, lub nie dostrzegają tego, że dziecko też tę stratę przeżywa – mówi Milena Pacuda pracująca z dziećmi i rodzicami w Fundacji Nagle Sami – Reakcje dziecka
po śmierci bliskiej osoby mogą być bardzo różne. Od ciągłego płaczu, smutku czy gniewu na los, Boga, rodzica, po lęk np. o to kto się teraz dzieckiem zajmie, o to czy drugi rodzic też umrze, wycofanie albo poczucie winy, że „może gdybym był grzeczniejszy to rodzic by nie umarł”. Mogą to być też reakcje fizyczne takie jak brak apetytu, trudności ze snem lub częste infekcje. Są też dzieci, które starają się być dzielne, by nie dokładać kłopotów żyjącemu rodzicowi i próbują zachowywać się tak, jakby się nic nie stało.
Często to właśnie taki pozorny brak reakcji niepokoi rodziców. Do Fundacji zgłaszają się też rodzice, którzy nie wiedzą jak rozmawiać z dzieckiem o stracie, jak je wspierać w tym trudnym czasie. W takich sytuacjach proponujemy konsultacje dla rodziców, którzy stracili bliskich i chcieliby porozmawiać o tym w jaki sposób ich dzieci mogą przeżywać żałobę - co jest naturalnym elementem oswajania się ze stratą. Dobrze wiedzieć na jakie niepokojące zachowania warto zwrócić uwagę, dowiedzieć się gdzie szukać dalszego wsparcia dla siebie oraz dziecka i zastanowić się w jaki sposób rozmawiać o śmierci lub o zmarłym.
Jak wspierać dziecko w żałobie? Oto kilka wskazówek:
- znajdź czas dla dziecka
- bądź autentyczny i szczery
- nie czyń ze śmierci tematu tabu
- okazuj swoje emocje i zachęcaj, by dziecko także to robiło
- daj dziecku przyzwolenie na odczuwanie smutku
- zachęcaj do zadawania pytań i odpowiadaj na nie zgodnie ze swoją wiedzą i przekonaniami
- nie trywializuj, nie ośmieszaj i nie podważaj sposobu przeżywania dziecka
- unikaj dawania dobrych rad
- nie naciskaj, daj dziecku czas, obserwuj je i bądź gotowy do rozmowy
- szukaj wsparcia w otoczeniu – wśród bliskich, przyjaciół i w szkole
Tekst: Martyna Zagórska
Fundacja Nagle Sami kompleksowo pomaga osobom w żałobie – dorosłym i dzieciom.
Oferujemy pomoc psychologiczną i prawną.
Siedziba Fundacji jest w Warszawie, ale nasze grupy wsparcia działają też w Trójmieście, Poznaniu, Łodzi, Bydgoszczy, Krakowie i Katowicach.
Działa też bezpłatny telefon wsparcia 800 108 108 od pn do pt, w godz. 14.00-20.00
Więcej informacji:, info@naglesami.org.pl