Ciemieniucha, nazywana także niemowlęcym łojotokowym zapaleniem skóry, to choroba, która dotyczy dzieci w pierwszych tygodniach i miesiącach życia. Trudno jej zapobiegać, ale można skutecznie radzić sobie z jej objawami.
W większości przypadków choroba jest rozpoznawana przez lekarza na podstawie obrazu klinicznego – charakterystycznych tłustych łusek zlokalizowanych typowo w obrębie owłosionej skóry głowy. Z powodu charakterystycznej lokalizacji schorzenie bywa nazywane także „czepcem kołyskowym”. Niemniej jednak zmiany mogą pojawić się również w okolicach sąsiednich (przykładowo za uszami) lub oddalonych (pod pachami lub w okolicy pieluszkowej). Schorzenie to jest bardzo częste – jak wynika z bazy wiedzy Emolium, może dotykać aż 70% niemowląt.
Przyczyny choroby
Mimo postępu medycyny i dużej częstotliwości występowania schorzenia przyczyny ciemieniuchy nie zostały dotąd dokładnie wyjaśnione. Wiadomo, że nie jest to choroba alergiczna ani bakteryjna (choć w niektórych przypadkach może dochodzić do wtórnego nadkażenia bakteryjnego wykwitów). Nie ma też związku z nieodpowiednią higieną. Przypuszczalnie choroba rozwija się z powodu zaburzeń funkcjonowania gruczołów łojowych dziecka, które pracują zbyt intensywnie pod wpływem hormonów mamy. Wspomniane łuski składają się z wydzieliny gruczołów łojowych oraz złuszczonych komórek naskórka. Można wyobrazić sobie, że nadmiar łoju skleja komórki naskórka – które w prawidłowych warunkach złuszczają się i odpadają – w tłuste łuski.
Rozpoznanie choroby
Rozpoznanie ciemieniuchy zwykle możliwe jest podczas badania lekarskiego. Czasem trudności może przysparzać rozpoznanie zmian, które zostały wtórnie nadkażone przez bakterie. W takich sytuacjach lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań lub konsultację u dermatologa mającego doświadczenie w leczeniu najmłodszych. Należy mieć na uwadze, że dziecko z ciemieniuchą nie wykazuje niepokoju w związku z występowaniem zmian skórnych – nie swędzą one ani też nie bolą. Maluch jest w dobrej kondycji, ma apetyt i prawidłowo przybiera na wadze. Nieleczona ciemieniucha może ustąpić samoistnie w ciągu kilku tygodni, ale zdarza się, że zmiany utrzymują się nawet do 9-12 miesięcy lub ulegają nadkażeniom, stąd, po zasięgnięciu opinii lekarza, lepiej podjąć aktywne leczenie.
Jak postępować w przypadku ciemieniuchy?
W przypadku gdy zauważymy jakiekolwiek niepokojące nas zmiany na skórze dziecka, najlepiej zgłosić się do lekarza. Stosowanie domowych sposobów nie jest wskazane, ponieważ mogą one doprowadzić do pogorszenia stanu skóry i wystąpienia nadkażenia bakteryjnego. Postępowanie w przypadku ciemieniuchy polega m.in. na częstym myciu głowy łagodnymi szamponami poprzedzonym zastosowaniem substancji o działaniu keratolitycznym.
Gdy zmiany lokalizują się poza owłosioną skórą głowy, dobrze działają kąpiele osłaniające i kremy nawilżające. Należy stosować specyfiki rekomendowane dla noworodków i niemowląt od pierwszych dni życia.