W społeczeństwie rośnie świadomość, jak ważna jest ekologia dla przyszłości naszej planety. To cieszy, ale nadal mamy jeszcze sporo do zrobienia, jeśli chodzi o edukację społeczeństwa. Jedną z najlepszych rzeczy, jaką możesz zrobić już teraz, jest zaszczepienie miłości do środowiska we własnych dzieciach, tak by wyrosły na świadomych i dających dobry przykład obywateli. Jak uczyć dzieci ekologicznych nawyków i zachowań?
W procesie wychowywania dzieci i uczenia ich mądrych wyborów nie ma chyba ważniejszego czynnika niż dawanie dobrego przykładu. Nieważne, ile razy powtórzysz, że coś trzeba, a czegoś nie wolno – dla dziecka to jego rodzic lub opiekun jest wzorem do naśladowania, i werbalne perswazje nie zmienią tego w znaczącym stopniu.
Jeśli chcesz zaszczepić w dzieciach troskę o środowisko, najlepsze, co możesz zrobić, to w pierwszej kolejności przyjrzeć się własnym nawykom i upewnić się, że nie ma w nich niekonsekwencji. Dzieci dostrzegą wszystko, również to, że czasem zdarza ci się np. zapomnieć zakręcić wodę podczas szczotkowania zębów albo włączyć pralkę, w której jest jeszcze mnóstwo wolnego miejsca.
Warto również rozmawiać z dziećmi, szczególnie gdy osiągną już wiek przedszkolny i mogą więcej zrozumieć. Maluchy o wiele lepiej zapamiętają, co należy robić, gdy wyjaśnisz im – oczywiście w sposób dostosowany do możliwości percepcji dziecka – jaki jest cel danej czynności. Zagadnienia ekologiczne potrafią być skomplikowane nawet z punktu widzenia dorosłego, dlatego warto jak najbardziej uprościć przekaz. Można przy tym posiłkować się bajkami czy książkami na ten temat, które dodatkowo pobudzą wyobraźnię malca.
Im wcześniej zapoznasz dziecko z tematem, tym lepiej. Znacznie łatwiej mu będzie zaakceptować stan rzeczy, który zna od urodzenia, niż zmienić nawyki. Jeśli nie będzie znało innego porządku świata niż ten, w którym śmieci się segreguje, a wodę oszczędza, to nie będzie to w nim wywoływało zdziwienia ani sprzeciwu.
Jeśli chcesz być bardziej eko, sprawdź, co ty i twoi domownicy możecie poprawić w kwestii niemarnowania. Dotyczy to zarówno wody i prądu, jak też jedzenia i innych zasobów.
W Polsce większość energii elektrycznej uzyskuje się, spalając węgiel. Zmniejszając zużycie prądu, zmniejszysz również emisję do atmosfery wielu szkodliwych substancji. Prąd możesz oszczędzać, wyłączając światło w pomieszczeniach, w których nie przebywasz, i używając energooszczędnych żarówek oraz sprzętów AGD. Możesz też ostrożniej używać niektórych urządzeń, np. ograniczyć włączanie elektrycznego piekarnika czy nagrzewać żelazko tylko przed większym prasowaniem, a nie dla jednej koszuli. Warto uczyć dzieci już od najmłodszych lat, że należy wyłączać nieużywane sprzęty elektryczne, a wychodząc z pomieszczenia – gasić światło.
Choć na co dzień wydaje nam się, że nas to nie dotyczy, bo woda bez leci z kranu bez żadnych ograniczeń, to dane nie pozostawiają złudzeń – światowe zasoby pitnej wody się kurczą, a zmniejszenie jej zużycia jest jednym z naszych ważniejszych zadań. Możesz oszczędzać wodę poprzez zamianę kąpieli na prysznic lub napełnianie wanny tylko do połowy. Wodę należy zakręcać podczas mydlenia rąk albo całego ciała pod prysznicem, a także podczas szczotkowania zębów.
Możesz pójść o krok dalej i zbierać wodę, która nadaje się do ponownego użycia. Na przykład wodą po myciu rąk możesz spłukiwać toaletę, a tą po myciu warzyw i owoców podlać kwiaty. Warto szczególnie w tej kwestii uświadomić najmłodszych, bo dzieci uwielbiają wszelkie zabawy i eksperymenty związane z wodą. Dobrym pomysłem może być pokazanie im, że większość takich zabaw można przeprowadzić, korzystając z wody np. w misce lub w trakcie kąpieli w wannie, a niekoniecznie lejąc przez cały czas wodę z kranu.
To jeden z trudniejszych do wyegzekwowania pomysłów, gdy mamy dzieci. Jedno nie je szpinaku, drugie gardzi mięsem, a ich kulinarne upodobania potrafią się zmieniać jak w kalejdoskopie. Tutaj najlepszą poradą będzie być może to, aby nie dać się zwariować. Możesz rozmawiać z dzieckiem i mu spokojnie tłumaczyć, czemu niemarnowanie jest ważne, ale ze zmuszania go do jedzenia, na które nie ma ochoty, na pewno nie wyniknie nic dobrego.
Lepiej więc skupić się na tym, co ty możesz zrobić w tej kwestii. Na przykład – staraj się uwzględniać upodobania dziecka co do jedzenia, pamiętając, że nie musi mu smakować to samo, co tobie. Daj mu również prawo do zmiany zdania – przecież ty też czasem po prostu nie masz na coś ochoty.
Jeśli dziecko nie jest w danym momencie głodne, to wiszenie nad nim z widelcem prędzej wywoła w nim niechęć do jakichkolwiek działań pro-eko, niż sprawi, że nagle jednak zje wszystko z apetytem. Jedną z przydatnych zasad może być za to nawyk nakładania bardzo małych porcji jedzenia. Nic nie stoi na przeszkodzie, by wziąć dokładkę, a jest większa szansa, że nic się nie zmarnuje.
W przypadku większej rodziny wyjątkowo dobrze sprawdza się również mrożenie jedzenia, którego nie udało się zjeść od razu. W sytuacjach awaryjnych, gdy nie mamy czasu na gotowanie, taka rozmrożona porcja jest idealnym rozwiązaniem.
Dzieci powinny wiedzieć, że wyprodukowanie czegokolwiek zawsze pochłania jakieś zasoby. Czy chodzi o generowanie prądu, czy wydobywanie wody, czy produkcję ubrań i zabawek – zużywane są surowce, ale również woda czy prąd. Dlatego wszyscy powinniśmy szanować przedmioty, którymi się otaczamy, a jednocześnie ograniczyć kupowanie nowych. Takie zachowania jak dbanie o utrzymanie swoich rzeczy w dobrym stanie czy kupowanie z drugiej ręki (a gdy już ich nie chcemy – wypuszczanie takich rzeczy dalej w świat zamiast wyrzucania do kosza) to również bardzo ekologiczne nawyki. Warto przyzwyczajać dziecko do myśli, że nowe zabawki czy książeczki można pożyczać lub kupować używane, a to, czego już nie używamy, najlepiej jest oddawać lub sprzedawać innym.
Przy większej liczbie domowników życie ekologicznie może się wydawać trudne. Wcale jednak nie musi tak być. Oprócz edukacji i wdrażania ekologicznych nawyków można dzięki kilku krokom dostosować domowe życie do troski o środowisko.
Poza oszczędzaniem wody czy prądu związanym z codziennymi nawykami, warto zrobić to poprzez wybór energooszczędnych sprzętów i ograniczanie kupna tych, które nie są niezbędne. Co ciekawe, niektóre sprzęty AGD zwiększają oszczędności, zamiast je zmniejszać. Mowa tu o zmywarkach do naczyń – mycie naczyń w zmywarce zużywa około 9 litrów wody, podczas gdy umycie tych samych naczyń ręcznie nie tylko zajmuje więcej czasu i wysiłku oraz jest mniej higieniczne, ale również prowadzi do zużycia nawet czterokrotnie więcej wody.
Przy dużej rodzinie zmywarka jest wręcz nieodzownym elementem wyposażenia kuchni. Warto wybrać czyli A++ lub A+++. Oprócz mniejszego zużycia wody, oszczędzimy również energię elektryczną, a odbędzie się to bez wkładania w to dodatkowego wysiłku. Wybierając oszczędne sprzęty, warto ich mądrze używać – nie otwierać zbyt często lodówki, a pralkę i zmywarkę ładować do pełna (ale nie przeładowywać).
Robiąc zakupy dla całej rodziny, możemy okazać troskę o planetę, m.in. wybierając produkty w ekologicznych opakowaniach lub pakując je do własnych woreczków i pudełek. Dokonując wyborów zakupowych, warto mieć z tyłu głowy ekologiczne wartości i chętniej sięgać chociażby po kompostowalne worki zamiast jednorazowych foliówek.
Ciekawym pomysłem może być również wprowadzenie do rodzinnego życia elementów filozofii zero waste. Chodzi w niej o ponowne, często bardzo kreatywne użycie rzeczy, które na co dzień wyrzucamy do śmieci. Peelingi z fusów po kawie czy przechowywanie drobiazgów w starych pudełkach po butach to propozycje dla starszych domowników. Dla młodszych świetną zabawą może być tworzenie zabawek z pojemników, pacynek ze skarpet bez pary czy domków z kartonu.