Czas na filmowe żniwa. Już za chwilę we Wrocławiu rozpocznie się 14. American Film Festival. Tegoroczny horyzont identyfikacji wizualnej wyznacza amerykańska farma, dlatego w trakcie AFF-u będziemy kosić to, co w kinematografii zza Oceanu najlepsze, patrzeć, jak bujnie wzrasta kino niezależne, zbierać obfity plon kultowej klasyki i rozkoszować się dojrzałymi dziełami mistrzyń i mistrzów.
W programie tegorocznej edycji American Film Festival tradycyjnie znajdziemy najnowsze i najlepsze filmy niezależne z USA, przeboje ze światowych festiwali, Hollywood z górnej półki, kultowe klasyki oraz dzieła znanych-nieznanych mistrzyń oraz mistrzów kina. Łącznie zobaczymy 126 produkcji (94 długie i 32 krótkie metraże), z czego 63 zostaną pokazane w Polsce po raz pierwszy, a 15 będzie miało premierę europejską.
W tym roku nie mogliśmy wymarzyć sobie lepszego otwarcia: na dobry początek zaprezentujemy – po raz pierwszy w Polsce – „Dream Scenario” Kristoffera Borgliego, z rewelacyjnym Nicolasem Cage’em w roli głównej. To czarna komedia o przeciętnym nauczycielu akademickim, który pewnego dnia odkrywa, że jest bohaterem snów wielu osób na całym świecie. Z miejsca staje się celebrytą, jednak cena sławy bywa wysoka, zwłaszcza kiedy w tych snach przestaje być tylko obserwatorem. Festiwal zamknie natomiast pokaz „Pamięci” Michela Franco – jednego z najbardziej wyrazistych reżyserów współczesnego kina („Nowy porządek”, „Sundown”). W swoim najnowszym filmie w przenikliwy i jednocześnie niezwykle czuły sposób portretuje losy dwójki życiowych rozbitków, którzy próbują zaleczyć dawne traumy i przygotować się na nadchodzące wyzwania. W rolach głównych Jessica Chastain oraz Peter Sarsgaard.
AFF to świetna okazja, aby premierowo zobaczyć w Polsce przeboje z najważniejszych światowych festiwali. W tym roku sekcję Highlights tworzą m.in. „Priscilla” Sofii Coppoli – historia o ciemnych stronach życia u boku króla rock and rolla, opowiedziana z perspektywy żony Elvisa Presleya – tytułowej Priscilli (w tej roli nagrodzona w Wenecji Cailee Spaeny); pokazywana na Sundance „Eileen” Williama Oldroyda, z rewelacyjnym duetem Thomasin McKenzie-Anne Hathaway – nieoczywista, przewrotna opowieść o życiowej emancypacji; „Przesilenie zimowe” Alexandra Payne’a – z bodaj najlepszą w karierze rolą Paula Giamattiego (wykładowca neurotyk, który mógłby podać rękę Nicolasowi Cage’owi z „Dream Scenario”); czy „Pierwszy Gol” niezawodnego Taiki Waititiego, z Michaelem Fassbenderem próbującym ratować najgorszą drużynę piłki nożnej na świecie (dla jasności: mowa o Amerykańskim Samoa).
W ramach 14. AFF-u przyznane zostaną aż dwie nagrody Indie Star Awards, którymi wyróżniamy najważniejsze, najciekawsze twórczynie i twórców amerykańskiego kina niezależnego. W tym roku statuetki otrzymają (podczas gali otwarcia) Adele Romanski i Alex Ross Perry. Romanski to wybitna producentka, stojąca za sukcesami m.in. „Moonlight” (Oscar dla najlepszego filmu) czy „Aftersun”, zaś Perry, autor m.in. „Do ciebie”, „Philipie” i „Her Smell”, to reżyser, którego autorski, niezależny głos skupia wokół siebie środowisko filmowe wschodniego wybrzeża i wyznacza kierunki nowojorskiej sceny filmowej. Laureaci Indie Star Awards wezmą udział w spotkaniach z publicznością po seansach wybranych filmów, a także udzielą masterclassów przybliżających tajniki ich pracy twórczej.
W tym roku kontynuujemy spotkanie z kinem Roberta Altmana, reżysera o niepodrabialnym, prawdziwie autorskim stylu i jednocześnie twórcy na wskroś amerykańskiego. Podczas ubiegłorocznego AFF-u prezentowaliśmy filmy, w których Altman stawiał swój kraj przed krzywym zwierciadłem i dekonstruował narodowe mity, zaś tym razem spojrzymy na jego dzieła okiem kobiecych bohaterek. W takich filmach jak „Trzy kobiety”, „Wróć”, „Jimmy Deanie”, „Obrazy”, „Ów chłodny dzień w parku” czy „Dzień weselny” Altman włączył się zarazem w krytykę patriarchalnej kultury, typową dla czasów kontestacji, ale też ukazał kolejne fazy emancypacji kobiet, pułapki feminizmu i stereotypy w sposobach portretowania kobiecości. Na na ekranie zobaczymy Sandy Dennis, Shelley Duvall, Sissy Spacek, Susannah York, Cher czy Glenn Close.
Sercem American Film Festival jest odkrywanie mało znanych w Polsce, ale niezwykle ważnych postaci, które wpływały na rozwój amerykańskiego kina (i szerzej: amerykańskiej kultury). Takimi osobami są Camille Billops i jej partner, James V. Hatch – twórcy wpisujący się w nurt przepisywania historii kina, która powinna zacząć uwzględniać przez lata pomijane głosy. W tym konkretnym przypadku: głosy czarnych kobiet. Oś kina Billops i Hatcha wyznacza rodzina i otoczenie artystki. Podczas gdy lata 70. zdominował nurt blaxploitation, bezsprzecznie jeden z pierwszych dających czarnym bohaterom i bohaterkom siłę i podmiotowość, w latach 80. duet zdecydował się pójść w zupełnie inną stronę – ich filmy są częścią niszowej grupy dzieł czarnego feministycznego dokumentu. Umiejscowienie filmów Billops i Hatcha w tym globalnym i historycznym kontekście uświadamia, gdzie należy szukać tradycji dokumentu o walorach etnograficznych, ukazującego codzienne życie Afroamerykanów.
Jednym ze znaków rozpoznawczych American Film Festival są sekcje konkursowe, w tym roku wyjątkowo mocne. W Spectrum (16 tytułów), przeglądzie nowych tendencji i młodych talentów kina USA, znalazły się m.in.: prezentowany w Cannes „The Sweet East” Seana Price’a Williamsa, pokazywane na Sundance i wyprodukowane przez kultowe A24 „Polne drogi mają smak soli” Raven Jackson, czy przywieziony z Tribeki „LaRoy” Shane’a Atkinsona – projekt wspierany w ramach wrocławskiego US in Progress. W sekcji American Docs (8 tytułów) zobaczymy dokumenty prezentujące różne oblicza Ameryki, których nie znajdziemy w mainstreamowych filmach czy mediach. Wśród nich znalazł się m.in. „Przeciw wszystkim wrogom” Charliego Sadoffa – portret wzrastających w siłę skrajnie prawicowych bojówek. Oceniane przez widzki i widzów produkcje będą ubiegać się o nagrody w dwóch kategoriach: film fabularny i film dokumentalny.
Na festiwalu tradycyjnie znalazła się także sekcja Special Docs, w ramach której będzie można zobaczyć amerykański dokument odmieniony przez wszystkie formy i przypadki. W programie m.in. „Lakotowie kontra Stany Zjednoczone” Jesse’ego Shorta Bulla i Laury Tomaselli – wstrząsająca opowieść o walce o sprawiedliwość dla rdzennych ludów Ameryki (to znakomite uzupełnienie „Czasu krwawego księżyca” Martina Scorsese); czy „Film okresowy” Liny Plioplyte – dokument rozbrajający tabu menstruacji i prezentujący kulturowo-społeczną historię tego kobiecego doświadczenia.
W sekcji American Shorts odnajdziemy natomiast dowody na to, że krótka forma może przekazać ogrom różnorodnych treści. W jej ramach zobaczymy m.in. prezentowany w Cannes film Pedra Almodóvara – „Dziwne ścieżki życia”. Hiszpański mistrz stworzył własną wariację na temat jednego z najważniejszych amerykańskich gatunków – westernu, a przed kamerę zaprosił Ethana Hawke’a – jedną z największych gwiazd kina USA oraz Pedra Pascala – bodaj najgorętsze nazwisko tego sezonu.
A nawet z większą dawką wigoru niż sto lat temu. Mowa o projekcie Return to Reason – zestawie odrestaurowanych pierwszych filmów Mana Raya, z muzyką zespołu SQÜRL (Jim Jarmusch i Carter Logan). Wrocławska publiczność będzie mogła zobaczyć (i usłyszeć!) tę perełkę po raz pierwszy w Polsce. W ramach 14. American Film Festival przypomnimy także arcydzieło Terrence’a Malicka – „Niebiańskie dni” (1978) oraz klasycznego „Czarnoksiężnika z Oz” (1939) Victora Fleminga.
Zaproponowane przez nas sekcje to tylko punkt wyjścia do eksploracji bogactwa amerykańskiego kina – zachęcamy do podążania innymi tropami i szlakami. Jednym z nich jest zestaw filmów, które w różny sposób próbują uchwycić i opisać coraz większy wpływ świata wirtualnego na naszą codzienność. W programie znalazły się więc filmy o gamingu i kulturze świata graczy, sztucznej inteligencji oraz technologii deepfake’ów: „Obce ciało” w reżyserii Sophie Compton i Reubena Hamlyna; „Złamać grę” Jane M. Wagner i „Nowi Amerykanie. Gra w rewolucję” Ondi Timoner.
Jeśli kino jest rozmową, to AFF idealnie spełnia wymogi tej definicji. W ramach tegorocznej edycji odbędzie się szereg spotkań z twórczyniami i twórcami festiwalowych filmów. Wrocław odwiedzi wiele gości ze Stanów (m.in. wspomniani Adele Romanski i Alex Ross Perry), ale też z Polski, w tym Katarzyna Figura, która opowie więcej o swojej współpracy z Robertem Altmanem.
Dobre kino lubi też towarzystwo dobrej literatury, dlatego w tym roku reaktywujemy cykl Czytanie Ameryki. Wspólnie z wydawnictwem Czarne i Wrocławskim Domem Literatury zapraszamy na spotkania, które poprowadzi Michał Nogaś (Magazyn „Książki”). Naszymi gościniami i gośćmi będą: Magda Działoszyńska-Kossow (autorka „San Francisco. Dzikiego brzegu wolności”, która opowie także o pracach nad najnowszą książką o Chicago), Ewa Winnicka („Greenpoint. Kronika Małej Polski”; autorka zapowie również swoją książkę o Polonii w Teksasie; premiera planowana na wiosnę 2024 roku), Piotr Jagielski („Grunge. Bękarty z Seattle”, premiera 22 listopada) oraz Piotr Tarczyński („Rozkład. O niedemokracji w Ameryce”). Wstęp na wszystkie spotkania literackie jest wolny.
Organizatorzy festiwalu zapraszają również na aftery do klubokawiarni Recepcja i klubogalerii DOBRO, gdzie czekać będą m.in. muzyczne przyjemności i specjalna oferta na barze. Oprócz tego, 8 listopada w Galerii Dominikańskiej odbędzie się Silent Disco. Zachęcamy także do sprawdzenia bogatej listy miejsc rekomendowanych, w tym różnych lokali gastronomicznych. A skoro już o jedzeniu mowa: w ramach AFF obejrzeć będzie można również film „Szef” Jona Favreau. Pokaz specjalny połączony będzie z prezentacją dań i poczęstunkiem z amerykańskimi smakowitościami.
14. American Film Festival odbędzie się w formie hybrydowej. Od 7 do 12 listopada potrwa część stacjonarna we wrocławskim Kinie Nowe Horyzonty, z kolei do 19 listopada część festiwalowych filmów będzie można oglądać również online na platformie Nowe Horyzonty VOD (tytuły dostępne online są odpowiednio oznaczone w programie). Pełny program festiwalu, wraz z kalendarium seansów i opisami filmów, można znaleźć na stronie americanfilmfestival.pl. Bilety na kinowe pokazy oraz pojedyncze dostępy i pakiety dostępów do filmów online już są w sprzedaży (poprzez stronę internetową festiwalu). Od 7 listopada, od godz. 9:00, bilety będzie można kupić również w kasach Kina Nowe Horyzonty.