Umiejętność rozpoznawania zachowań psychopaty pozwala na prawidłową taktykę postępowania z nim. Oto co podpowiada psychoterapeuta i autor publikacji popularnonaukowych dr Sylwester Kowalski.
Prawidłowa postawa w pracy i utrzymywanie relacji w dużej mierze wiążą się z umiejętnością rozpoznawania postaw i stylów zachowania psychopaty. Dlatego zrób to, co najważniejsze: obserwuj i naucz się prawidłowych reakcji.
KROK I: Rozpocznij edukację i obserwację
Intuicyjnie wyczuwasz czyjeś zachowanie, widzisz efekty jego pracy i metody, jakimi się posługuje. Nie udawaj, że czegoś nie ma, jeśli naprawdę jest. Sięgnij po odpowiednią literaturę, poznaj charakterystykę psychopatii i techniki manipulacyjne. W ten sposób będziesz miał większe szanse na uniknięcie pułapek manipulacyjnych i zagrożeń, które na ciebie czekają.
Jak sobie radzić z szefem psychopatą?
KROK II: Utrzymuj dystans emocjonalny
Staraj się niezależnie od sytuacji zachować spokój i zdystansowanie w kontaktach z szefem, aby unikać wpadania w pułapki emocjonalne. Psychopata w starciu nie ponosi takich strat emocjonalnych jak ty, dlatego staraj się trzymać dystans, a kiedy robi się zbyt intensywnie, opuść pole walki, by nabrać sił na kolejne starcie.
KROK III: Dokumentuj zdarzenia
Zapisuj wszystkie incydenty, kontrowersyjne działania szefa, które mogą być nieprawidłowe lub nieetyczne. To przyda się jako dowód, jeśli sytuacja będzie wymagała interwencji zewnętrznej. Dokumentacja zdarzeń mylnie kojarzona jest z próbą donoszenia czy brakiem etyki. To nie ty jesteś nieetyczny w tym przypadku, tylko twój przełożony.
KROK IV: Skup się na swojej pracy
Koncentruj się na wykonywaniu swoich obowiązków i osiąganiu wyników, aby nie dać szefowi pretekstu do krytyki lub manipulacji. Psychopata szuka okazji, by kogoś wciągnąć w rozgrywkę, a później bezwzględnie wypunktować. Im mniej wie o tobie, tym masz większe szanse zachować spokój.
KROK V: Współpracuj z innymi
Szukaj wsparcia wśród innych współpracowników, aby razem radzić sobie z trudnymi sytuacjami i dzielić się doświadczeniem. Choć prawdopodobieństwo, że tylko jedna osoba trafi na celownik psychopaty, jest duże, warto pamiętać, że inni mogą być świadkami i współuczestnikami zdarzeń.
KROK VI: Utrzymuj granice
Określ swoje granice i się ich trzymaj. Możesz być elastyczny, ale nie słaby. Wyraźnie komunikuj swoje stanowisko wobec nieakceptowalnych zachowań. W przeciwnym wypadku, gdy dojdzie do próby wyjaśnienia konfliktu, będziesz miał szansę usłyszeć, że akceptowałeś to i nie masz prawa protestować.
KROK VII: Unikaj konfrontacji
Otwarta konfrontacja z psychopatycznym szefem może tylko pogorszyć sytuację. Staraj się być taktowny i unikać osobistych ataków. Jeśli to nie wystarczy, unikaj także częstych kontaktów, zwłaszcza z ekspozycją na psychopatę 1:1.
KROK VIII: Wyznacz cel i stwórz plan
Cel szefa psychopaty nie jest twoim celem. Nie walcz z nim, bo jako bezwzględny, bardziej doświadczony wilk ma szansę z tobą wygrać. Daj mu szansę na uzyskanie pozornej wygranej, wówczas nabierze przekonania, że sukces jest po jego stronie, a ty zrobisz swoje. Pamiętaj, że plan postępowania nie może być ogólnikowy. Precyzyjnie punkt po punkcie zastanów się, jak wyjść z sytuacji. Opisz to i ukryj w bezpiecznym miejscu, do którego nie ma dostępu. Podziel się planem z tymi, którym ufasz. Najlepiej z partnerką lub partnerem, jeśli jest twoim wsparciem. Razem będzie łatwiej planować i realizować działania. Od czasu do czasu czytaj swoje cele, by nie stracić ich z oczu. W razie potrzeby koryguj je, tworząc najlepsze dla ciebie aktualizacje.
KROK IX: Rozważ zmianę zespołu lub firmy
Jeśli sytuacja staje się nie do zniesienia i negatywnie wpływa na twoje zdrowie i dobrostan, rozważ poszukanie nowej pracy. Mając do czynienia z psychopatycznym szefem, rozważ zmianę zespołu (w tej samej firmie) lub całkowicie zmianę pracy. Choć rozwiązanie to wydaje się niesprawiedliwe, to może okazać się wielokrotnie zdrowsze niż przebywanie w toksycznym towarzystwie. Zanim jednak odejdziesz, zdobądź się na rozmowę z przełożonym psychopaty. Powiadom go o tym, co się dzieje i jaki masz plan. Może się okazać, że twój sygnał nie był pierwszy i zarząd zdecyduje się na usunięcie toksycznego przełożonego, a ty będziesz kontynuował pracę w zespole.
KROK X: Zadbaj o swoje zdrowie
Wielokrotnie widziałem ludzi na skraju wyczerpania fizycznego i psychicznego, wykończonych przez szefów psychopatów. Nie ma żartów – kiedy wezmą sobie kogoś na cel, nie odpuszczą. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne. Upewnij się, że masz wsparcie rodziny, przyjaciół, członków zespołu lub specjalistów, jeśli potrzebujesz porad, a sam zaangażuj się aktywnie w inne obszary życia dające poczucie komfortu i satysfakcji: sport, medytację, trening relaksacyjny. Gdy potrzebujesz robić to w pracy, skorzystaj ze specjalnych szybkich technik obniżających napięcie.
Fragment książki „Normalni psychopaci. Jak ich rozpoznać, jak się przed nimi bronić”, Sylwester Kowalski, Wyd. Zwierciadło. Skróty i tytuł pochodzą od redakcji.