„Pochodzę z Wrocławia i w 1997 roku byłam jedną z osób, które znalazły się w centrum wielkiej wody. To doświadczenie, połączone z moją wiedzą psychologiczną pozwala mi dzisiaj dać kilka wskazówek, jak wspierać osoby poszkodowane przez powódź, ale też jak zadbać o siebie samych, kiedy jesteśmy w centrum dramatycznych wydarzeń” - pisze Dorota Minta, psycholożka i psychoterapeutka.
Katastrofa zostawia trwałe ślady na zdrowiu psychicznym osób, które jej doświadczyły. W obliczu tak traumatycznego wydarzenia wsparcie emocjonalne jest kluczowe. Wspieranie psychiczne ofiar powodzi to element pomocy, który może znacząco wpłynąć na proces ich powrotu do równowagi. Ważne, żebyśmy zaczęli działać nieomal natychmiast, nie czekając na to „aż wszystko się uspokoi”.
Pierwsza pomoc psychologiczna obejmuje zbiór działań, które powinniśmy podjąć bezpośrednio po zdarzeniu krytycznym. Co ważne może to robić każdy z nas - zarówno profesjonalista, jak i nieprofesjonalista. Mamy szansę poprzez natychmiastowe wsparcie pomóc złagodzić stres i umożliwić osobom dotkniętym katastrofą lepsze radzenie sobie z kryzysem.
Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa
- Upewnij się, że osoba poszkodowana znajduje się w bezpiecznym miejscu, z dala od zagrożenia.
- Pomóż jej w dostępie do podstawowych potrzeb, takich jak schronienie, jedzenie, woda i sucha odzież.
Nawiązanie kontaktu i okazanie wsparcia
- Zwróć się do osoby w spokojny, empatyczny sposób. Zapytaj, jak się czuje i czy potrzebuje pomocy.
- Bądź uważny, ale nie nachalny. Ważne, aby osoba poszkodowana czuła, że ktoś jest przy niej i jest gotów słuchać.
Uważne słuchanie
- Pozwól poszkodowanym wyrazić swoje uczucia i myśli, jeśli są na to gotowi. Nie przerywaj, nie oceniaj i nie dawaj natychmiastowych rad.
- Unikaj minimalizowania problemów – uszanuj to, co czują.
Pomoc w stabilizacji emocjonalnej
- Pomóż poszkodowanemu skupić się na tu i teraz. Zachęcaj do prostych czynności, które mogą go uspokoić, np. głębokie oddychanie.
- Staraj się ograniczyć nadmierną stymulację, np. hałas, chaos wokół, co może zwiększać stres.
- Wyjaśnij, że reakcje takie jak lęk, bezsenność czy dezorientacja są normalne w obliczu traumy, co może pomóc w redukcji napięcia.
Przywracanie poczucia kontroli
- Pomóż osobie poszkodowanej zrozumieć, co dzieje się wokół i jakie są kolejne kroki, np. gdzie może uzyskać dalszą pomoc, gdzie znajdzie schronienie.
- Wspieraj w podejmowaniu prostych, praktycznych decyzji, które pomogą odbudować poczucie kontroli nad sytuacją.
- Pomagaj osobom wyznaczać małe, osiągalne cele, które mogą pomóc im poczuć, że mają kontrolę nad sytuacją. Może to być na przykład planowanie codziennych rutyn czy organizowanie pierwszych prac porządkowych.
- Zachęcaj do działania "tu i teraz".
Zapewnienie informacji
- Daj rzetelne i spokojne informacje na temat dostępnych zasobów pomocy, np. miejsca schronienia, numery kontaktowe do służb ratunkowych lub psychologów.
- Staraj się wyjaśniać wszystko w prosty i zrozumiały sposób, unikać medycznego lub technicznego języka.
- Pomóż w kontaktach z organizacjami charytatywnymi, służbami ratunkowymi czy lokalnymi władzami, które mogą zapewnić dodatkowe wsparcie.
Czytaj także Jak pomóc osobom dotkniętym powodzią?
Zachęcenie do wsparcia społecznego
- Pomóż poszkodowanym w nawiązaniu kontaktu z rodziną, przyjaciółmi lub innymi osobami w ich otoczeniu, które mogą dać wsparcie emocjonalne.
- Wspólnota i bliskość innych ludzi mogą pomóc w redukcji poczucia osamotnienia.
- Pomóż w znalezieniu grup wsparcia dla ofiar katastrof, które mogą oferować emocjonalne wsparcie i praktyczne porady. Możesz też zainicjować taką grupę wsparcia, samemu być jej członkiem.
Zalecenie dalszego wsparcia
- Jeśli objawy stresu, lęku lub traumy są intensywne, zaproponuj konsultację z profesjonalistą, takim jak psycholog czy terapeuta.
- Zachęcaj do korzystania z grup wsparcia, które mogą pomóc w długoterminowym radzeniu sobie z trudnościami.
Pierwsza pomoc psychologiczna nie polega na rozwiązywaniu wszystkich problemów, lecz na zapewnieniu natychmiastowego wsparcia, które pomoże ofiarom powodzi opanować stres i poczuć się bezpiecznie.
- czymś, co robią tylko profesjonaliści
- poradnictwem lub terapią
- zachęcaniem do szczegółowego omówienia zdarzenia, które spowodowało cierpienie
- poproszeniem kogoś o przeanalizowanie tego, co się z nim stało
- naciskaniem kogoś, aby uzyskać szczegółowe informacje na temat tego, co się stało
- wywieraniem presji na ludziach, aby dzielili się swoimi uczuciami i reakcjami na dane wydarzenie.
Abyśmy mogli udzielać tej pierwszej pomocy psychologicznej powinniśmy dbać o siebie i stosować opisane wyżej działania. Podjęcie przez nas działania, w obliczu tragedii wywołanej powodzią da poszkodowanym szanse na skuteczniejsze poradzenie sobie z traumą, ale też gotowość do skorzystania z profesjonalnej pomocy w późniejszym czasie.