Niemieccy naukowcy przeprowadzili eksperyment, który pomaga ocenić, u kogo istnieje wyższe ryzyko Alzheimera. Proste zadanie z użyciem smartfona pozwoliło uczonym wyłonić jeden z wcześniejszych objawów demencji, obserwowany najczęściej u ludzi w podeszłym wieku. Jeśli jednak zdarza się on u młodszych osób – może wskazywać na podwyższone prawdopodobieństwo wczesnego rozwoju tej choroby.
Szacuje się, że liczba osób z demencją, w tym chorobą Alzheimera, potroi się do 2050 roku. Wczesne wyłapanie pierwszych, drobnych symptomów tej choroby jest kluczowe dla spowolnienia jej rozwoju i wdrożenia odpowiedniej terapii farmakologicznej. Tylko jak rozpoznać niepokojące objawy, które na początku są niezwykle subtelne i mało charakterystyczne?
Takie zadanie postawili sobie niemieccy badacze, których wyniki eksperymentu ukazały się w piśmie naukowym „PLOS Digital Health”.
– Naszym celem było wykorzystanie rozwijającej się technologii smartfonów do oceny deficytów w codziennym funkcjonowaniu na przykładzie nawigacji w przestrzeni. Jest to jedna z funkcji kognitywnych, które zanikają najwcześniej w toku postępującej choroby Alzheimera. W ten sposób wypełniliśmy lukę między neuropsychologicznym diagnozowaniem choroby w warunkach laboratoryjnych a obserwacjami z codziennego życia – tłumaczy autor badania Jonas Marquardt z Niemieckiego Centrum Chorób Neurodegeneracyjnych.
W badaniu wzięło udział 72 uczestników podzielonych na trzy grupy: 24 młodych dorosłych, 25 zdrowych starszych dorosłych, którzy nie sygnalizowali problemów poznawczych, oraz 23 osoby zgłaszające subiektywny spadek zdolności poznawczych.
Zadaniem uczestników było nawigowanie po kampusie uniwersyteckim za pomocą specjalnie opracowanej aplikacji na smartfony o nazwie „Explore”. Po rozpoczęciu marszu mapa w aplikacji znikała, co zmuszało uczestników do samodzielnego przypominania sobie, jak wyglądał układ tras na kampusie. W razie potrzeby badani mogli ponownie wyświetlić mapę. Na każdym miejscu docelowym skanowali kod QR, co potwierdzało ich dotarcie do celu.
Aplikacja dokładnie monitorowała aktywność uczestników i przebyte przez nich trasy. Analiza tych danych wykazała istotne różnice w zachowaniach pomiędzy grupami. Młodsi dorośli osiągali najlepsze wyniki – wykonywali zadania szybciej i efektywniej, z mniejszą liczbą przerw i sprawdzeń mapy. Starsi poznawczo zdrowi uczestnicy i osoby z subiektywnym spadkiem zdolności poznawczych radzili sobie wolniej, przy czym ta ostatnia grupa częściej robiła krótkie przerwy na ponowne zorientowanie się terenie, co może wskazywać na trudności w zapamiętywaniu szczegółów z otoczenia.
Autor eksperymentu Jonas Marquardt podkreślił, że „największa różnica między grupą starszych dorosłych z wyższym ryzykiem demencji i bez ryzyka sprowadzała się do tego, jak często robili oni krótkie przystanki, aby zorientować się w przestrzeni”.
Analizy potwierdziły, że liczba przerw na orientację jest silnym wskaźnikiem spadku zdolności poznawczych – a co za tym idzie, może sygnalizować zwiększone ryzyko demencji w niedalekiej przyszłości.
Co ta informacja oznacza dla przeciętnego człowieka? Że niepokojącym sygnałem zbliżającej się choroby może być częsta dezorientacja i zapominanie, gdzie jestem i jak dotrzeć do celu. Jak objaśnia naukowiec, zwiastunem problemów może być także częste robienie przerw, aby przypomnieć sobie, co mam dalej robić wykonując codzienne zadania.
– Kluczowe są subtelne zmiany w codziennym zachowaniu, takie jak liczba przerw na ponowne zorientowanie się w wykonywanym przez nas zadaniu, które mogą pozostać niezauważone w codziennym życiu. Potrafią one dostarczyć istotnych informacji o zdrowiu poznawczym jednostki i występującym u niej ryzyku demencji – wyjaśnia Marquardt. – Symptomy te mogą być wykryte wcześniej niż deficyty ujawniane w konwencjonalnych testach neuropsychologicznych, co umożliwia wcześniejszą diagnozę – podsumował autor badania.
Artykuł opracowany na podstawie: Eric W. Dolan, „Scientists uncover a subtle everyday behavior that signals Alzheimer’s risk”, https://www.psypost.org/scientists-uncover-a-subtle-everyday-behavior-that-signals-alzheimers-risk/ [dostęp: 14.01.2025]