Jej powieści stały się literackim fenomenem, choć sama autorka wolała skryć się w ich cieniu. Mowa o Elenie Ferrante, której tożsamość do dziś pozostaje nieznana. Włoska twórczyni zdobyła światową sławę serią „Genialna przyjaciółka”, a dziś uważana jest za jedną z najważniejszych powieściopisarek swojego pokolenia. Jakie książki ma w swoim dorobku?
Ostatni sezon „Genialnej przyjaciółki” coraz bliżej. To idealna pora, by wziąć na tapet pierwowzór, czyli serię Eleny Ferrante, na podstawie której powstał serial, a przy okazji inne książki jednej z najlepszych pisarek współczesnej Europy. Szczególnie że jesień powoli majaczy na horyzoncie, co oznacza, że warto zacząć sporządzać listę lektur na długie deszczowe wieczory. Powieści Włoszki zaś zdecydowanie powinny się na niej znaleźć.
Czytaj także: Czas pożegnać się Eleną i Lilą. „Genialna przyjaciółka” wraca z ostatnim sezonem
Tego nie wie nikt poza nią samą, chociaż przez lata wielu próbowało odkryć prawdziwą tożsamość osoby skrywającej się za pseudonimem Elena Ferrante. Autorka jednak ściśle chroni swoją prywatność. Mówi, że nie wybrała anonimowości, lecz nieobecność. Przed debiutem zaś tak pisała do wydawcy: „Będę waszą najtańszą autorką. Oszczędzę wam nawet mojej obecności”.
Obecnie wydawałoby się, że ludzie pogodzili się z tym, że tożsamość pisarki pozostanie jedną z największych tajemnic rynku wydawniczego, jednak swojego czasu co rusz powstawały coraz to nowe hipotezy na temat tego, kim jest Ferrante. Zakładano m.in., że pod pseudonimem kryje się grupa pisarzy albo że Elena Ferrante to tak naprawdę Dominico Starnone – kilku matematyków przeanalizowała bowiem twórczość pisarki za pomocą specjalnego oprogramowania, a z wniosków wynikło, że jej język przypomina sposób pisania Starnone. Prawdziwą Ferrante miały być także tłumaczki: Ann Goldstein i Anita Raja (notabene żona wspomnianego Sarnone). Jednak na hipotezach się skończyło – autorka nie potwierdziła żadnej z nich.
Niemniej wiele o warsztacie pisarskim Włoszki, jej inspiracjach, zdaniu na różne tematy – takie jak feminizm czy macierzyństwo – a nawet dzieciństwie można się dowiedzieć ze zbioru maili, wywiadów i listów zatytułowanych po polsku „Galimatias” [tytuł oryginału wydanego w 2003 r. to „Frantumaglia” – przyp. red.]. To m.in. tu autorka tłumaczy, dlaczego zdecydowała się na ukrycie tożsamości – jej zdaniem książka, która została napisana, nie potrzebuje już swojego autora, ona broni się sama. A jej zdecydowanie się obroniły – w 2016 roku tygodnik „Time” umieścił Ferrante na liście 100 najbardziej wpływowych osób na świecie, niedawno zaś trafiła na listę 100 najlepszych książek XXI wieku „New York Times’a”.
Na uwagę zasługują także jej felietony pisane dla „Guardiana”, które zostały zebrane pod tytułem „Przygodne rozważania”. To 51 tekstów, które – jak sama nazwa wskazuje – dotyczą najróżniejszych przemyśleń autorki, głównie związanych z kobiecością, macierzyństwem i feminizmem, a także twórczością własną i autobiograficznymi wspomnieniami.
Czytaj także: 100 najlepszych książek XXI wieku. „New York Times” ogłosił listę na pierwsze 25-lecie
Elena Ferrante zadebiutowała w 1992 roku powieścią „Obsesyjna miłość” („L'amore molesto”), która od razu przyciągnęła uwagę krytyków i czytelników dzięki dogłębnej analizie emocji i myśli bohaterów oraz ukazaniu skomplikowanych relacji rodzinnych. Prawdziwą sławę zyskała jednak dzięki tzw. cyklowi neopolitańskiemu, który otwiera powieść „Genialna przyjaciółka”. Składają się na niego cztery powieści, które biorą na tapet wieloletnią skomplikowaną relację dwóch przyjaciółek: Eleny i Lili. Autorka wnikliwie przygląda się zawiłości kobiecej przyjaźni, pełnej czułości, zaangażowania, ale też zazdrości i rywalizacji.
To właśnie dlatego, że potrafi mistrzowsko oddać emocje i stany psychiczne swoich bohaterów, Ferrante stała się światowej sławy pisarką, a jej książki – literackim fenomenem. Czytelnicy doceniają także umiejętne łączenie osobistych historii bohaterów z wątkami społeczno-historycznymi, takimi jak przemiany włoskiego społeczeństwa po II wojnie światowej. Ponadto autorka jest ceniona za prosty język, realistyczne opisy oraz zdolność do angażowania czytelnika na głębokim emocjonalnym poziomie.
Pisarka w swoich powieściach skupia się przede wszystkim na doświadczeniach kobiet – ich wewnętrznych konfliktach, dążeniach do niezależności oraz złożonych relacjach (związanych przede wszystkim z przyjaźnią i macierzyństwem). Jej bohaterki często zmagają się z trudnymi wyborami, próbując znaleźć swoje miejsce w świecie zdominowanym przez mężczyzn i społeczne oczekiwania.
Czytaj także: B.A. Paris – zadebiutowała jako 58-latka i od razu podbiła rynek książki. Oto 5 najlepszych thrillerów psychologicznych autorki
Elena Ferrante zasłynęła przede wszystkim jako autorka powieści. Na wspomniany już cykl „Genialna przyjaciółka” (zwany także cyklem neapolitańskim) składają się książki: „Genialna przyjaciółka”, „Historia nowego nazwiska”, „Historia ucieczki” oraz „Historia zaginionej dziewczynki”, które razem przedstawiają skomplikowaną relację Eleny i Lili: od czasów młodości w biednej dzielnicy Neapolu lat 50. XX wieku, przez dorosłość pełną osobistych zmagań oraz prób odnalezienia się w zmieniającym się świecie, aż po wiek dojrzały, będący czasem podsumowań życiowych wyborów i ich konsekwencji. Seria została zaadaptowana na serial telewizyjny o tym samym tytule, wyprodukowany przez HBO i włoskie stacje RAI oraz TIMvision.
Elena Ferrante ma w swoim dorobku także książkę dla dzieci, „Zagubiona lalka”, oraz powieści: wspomnianą „Obsesyjną miłość”, „Czas porzucenia”, „Córkę” i „Zakłamane życie dorosłych”.
Debiutancka powieść Ferrante opowiada o Deli, kobiecie powracającej do Neapolu, by rozwiązać zagadkę tajemniczej śmierci swojej matki Amalii, z którą łączyła ją skomplikowana relacja pełna tajemnic i nieporozumień. Książka została zekranizowana przez Mario Martone pod tytułem „Natarczywa miłość”.
„Czas porzucenia” to przejmujące studium emocji kobiety, której świat rozpada się po nagłym odejściu męża. Ferrante ukazuje proces radzenia sobie z porzuceniem, wściekłością, rozpaczą i ostatecznym odnalezieniem siły w sobie. Ta pozycja również doczekała się adaptacji filmowej – produkcja o tym samym tytule została wyreżyserowana przez Roberto Faenza, obecnie zaś planowana jest nowa adaptacja tej powieści w reżyserii Isabel Coixet z Penélope Cruz w roli głównej.
„Córka” przedstawia historię Ledy, kobiety, która podczas wakacji nad morzem spotyka młodą matkę z dzieckiem, co wywołuje w niej wspomnienia własnego macierzyństwa. Adaptacji filmowej powieści podjęła się Maggie Gyllenhaal. Film z Olivią Colman w roli głównej zdobył uznanie krytyków i był nominowany do Oscara.
- „Zakłamane życie dorosłych”
„Zakłamane życie dorosłych” przedstawia historię dojrzewania Giovanny, nastolatki z Neapolu, która mierzy się ze skomplikowanymi relacjami rodzinnymi oraz zawiłościami świata dorosłych, pełnego kłamstw i subiektywnej prawdy. Na podstawie powieści powstał serial Netflixa, który wyreżyserował Edoardo De Angelis.