Historia damskiego płaszcza. Od funkcjonalności do modowego statementu

Historia damskiego płaszcza

Pierwsze płaszcze pojawiły się już w starożytności, choć wówczas były one bardziej funkcjonalnymi okryciami, mającymi chronić przed zimnem i deszczem. W starożytnym Rzymie i Grecji kobiety nosiły płaszcze przypominające tuniki, które z czasem przekształciły się w bardziej złożone formy odzieży. W średniowieczu, gdy klimatyczne warunki Europy zmusiły do noszenia cieplejszych ubrań, pojawiły się peleryny i płaszcze z kapturami. Te pierwsze płaszcze były ciężkie i wykonane z grubej wełny, co zapewniało ciepło, ale ograniczało ruchy. W epoce renesansu, kiedy odzież zaczęła odgrywać większą rolę w wyrażaniu statusu społecznego, płaszcze nabrały bardziej ozdobnych form. Kobiety z wyższych sfer nosiły długie, bogato zdobione płaszcze wykonane z drogich tkanin, takich jak aksamit i jedwab. Jednak to dopiero w XVIII wieku płaszcz zaczął przyjmować formę bliższą temu, co znamy dzisiaj.

Narodziny stylu

XIX wiek przyniósł rewolucję w modzie damskiej, a płaszcz stał się jednym z kluczowych elementów garderoby. Wraz z wynalezieniem maszyn do szycia, odzież zaczęła być produkowana na większą skalę, co umożliwiło tworzenie bardziej skomplikowanych fasonów. W tym okresie pojawiły się pierwsze płaszcze inspirowane męską garderobą, takie jak redingot – długi, dopasowany płaszcz, często z asymetrycznym zapięciem. Był on odpowiedzią na rosnącą potrzebę kobiet, by łączyć elegancję z funkcjonalnością.

Jednym z najbardziej znanych płaszczy tego okresu był pelisse, który swoją nazwę zawdzięcza francuskiemu słowu oznaczającemu futrzany płaszcz. Pelisse była długim płaszczem, często wykończonym futrem, który miał na celu ochronę przed zimnem, ale także podkreślał sylwetkę kobiety. Noszono go zazwyczaj na suknie wieczorowe, co dodawało stroju elegancji i wyrafinowania.

W tym czasie, wraz z rozwojem przemysłu i transportu, płaszcze zaczęły być również bardziej funkcjonalne. Kobiety, które zaczynały podróżować, potrzebowały odzieży, która zapewniałaby im ciepło, ale jednocześnie była wygodna i praktyczna. W ten sposób narodziły się różne formy płaszczy podróżnych, które miały zarówno chronić przed zimnem, jak i zabezpieczać ubranie przed zabrudzeniem.

XX wiek: od emancypacji do ikon mody

Początek XX wieku przyniósł wielkie zmiany w modzie damskiej, co było bezpośrednio związane z rosnącą rolą kobiet w społeczeństwie. Pierwsza wojna światowa miała ogromny wpływ na modę, w tym na projekty płaszczy. Kobiety, które zaczęły pracować w fabrykach i służbach pomocniczych, potrzebowały odzieży, która była zarówno praktyczna, jak i trwała. W odpowiedzi na te potrzeby pojawił się trencz – płaszcz, który szybko stał się jednym z najbardziej ikonicznych elementów damskiej garderoby.

Trencz, zaprojektowany pierwotnie przez Thomasa Burberry'ego na potrzeby brytyjskiej armii, szybko zyskał popularność w cywilnej modzie. Jego charakterystyczne cechy, takie jak dwurzędowe zapięcie, paski na mankietach i pagony, stały się symbolem elegancji i niezależności. Trencz był idealnym płaszczem dla kobiet, które pragnęły łączyć praktyczność z modnym wyglądem.

Lata 20. XX wieku przyniosły kolejne innowacje w modzie. Kobiety, które cieszyły się nowo zdobytą wolnością, zaczęły nosić krótsze i lżejsze płaszcze, które podkreślały ich nowoczesny styl życia. W tym czasie popularne stały się również futra, które symbolizowały luksus i bogactwo. To wtedy futrzany płaszcz stał się synonimem elegancji, a noszenie go było wyrazem statusu społecznego... Tak, możemy więc za to winić właśnie lata 20.

Jednak to lata 40. i 50. przyniosły prawdziwą rewolucję w modzie damskiej, w tym w projektach płaszczy. Po drugiej wojnie światowej, kiedy świat zaczął się odbudowywać, kobiety zaczęły szukać ubrań, które podkreślałyby ich kobiecość i elegancję. Christian Dior, wprowadzając swoją kolekcję "New Look" w 1947 roku, zrewolucjonizował modę damską, wprowadzając płaszcze o szerokich spódnicach i dopasowanych w talii. Te płaszcze, które podkreślały kobiecą sylwetkę, stały się symbolem nowej ery w modzie.

Ikoniczne fasony i projektanci płaszczy

Wraz z upływem dekad, płaszcz ewoluował, dostosowując się do zmieniających się trendów i gustów. Każde dziesięciolecie przynosiło nowe fasony, które na trwałe wpisały się w historię mody.

Lata 60. były czasem buntu młodzieży i rewolucji kulturowej, co znalazło odzwierciedlenie w modzie. Kobiety zaczęły eksperymentować z odważniejszymi fasonami i kolorami. Mary Quant, brytyjska projektantka mody, wprowadziła krótsze płaszcze, które idealnie komponowały się z mini spódnicami, które stały się symbolem tej dekady. Kolory płaszczy były intensywne, a tkaniny często miały błyszczące wykończenie, co nadawało im futurystyczny wygląd. Jednym z najważniejszych płaszczy tamtej dekady był winylowy płaszcz, który dzięki swojej charakterystycznej, błyszczącej powierzchni stał się symbolem futurystycznej mody. Był to czas, gdy moda inspirowana była podbojem kosmosu i technologicznymi innowacjami, co znalazło odzwierciedlenie w materiałach i krojach odzieży.

Lata 70. przyniosły swobodę w modzie, co wpłynęło również na kroje płaszczy. Kobiety zaczęły nosić płaszcze inspirowane kulturą hippisowską i boho. W tym czasie popularne stały się płaszcze z zamszu z frędzlami, które podkreślały nonszalancki i swobodny styl. Płaszcze były długie, często sięgające kostek, co nadawało im dramatycznego wyglądu. W latach 70. dominowały również płaszcze w stylu safari, które zainspirowane były modą podróżniczą i odkrywcami. Te płaszcze były praktyczne, ale jednocześnie stylowe, z dużymi kieszeniami i paskami w talii. Ich kolorystyka była stonowana, dominowały odcienie beżu, khaki i brązu, co nadawało im uniwersalnego charakteru.

Lata 80. to dekada, która kojarzy się z przesadą, zarówno w modzie, jak i w stylu życia. Płaszcze znów w tym okresie stały się krzykliwym wyrazem statusu, a ich projekty często odzwierciedlały zamiłowanie do przepychu i ekstrawagancji, które zdominowały modę tego okresu.

Jednym z najbardziej charakterystycznych fasonów tamtej dekady były płaszcze z szerokimi ramionami, które stały się znakiem rozpoznawczym lat 80. W tym czasie projektanci, tacy jak Claude Montana i Thierry Mugler, wprowadzili do swoich kolekcji płaszcze o zdecydowanie przerysowanych ramionach, które nadawały sylwetce ostrego, niemalże militarnego charakteru. W połączeniu z wąskimi taliami i często zdobionymi pasami, płaszcze te stały się symbolem mocy i pewności siebie, idealnie wpisując się w zjawisko power dressing – stylu, który miał na celu podkreślenie władzy i siły kobiet w korporacyjnym świecie. Równocześnie lata 80. były także okresem eksperymentów z materiałami. Płaszcze zrobione z luksusowych tkanin, takich jak aksamit, satyna czy skóra, były często zdobione jaskrawymi kolorami, metalicznymi wykończeniami i nietypowymi aplikacjami. Gianni Versace, z jego wyrazistymi wzorami i nasyconymi barwami, był jednym z projektantów, którzy zdefiniowali ten styl. Jego płaszcze były często bogato zdobione, pełne barokowych motywów i złotych detali, co nadawało im niepowtarzalny, odważny charakter.

Lata 90. przyniosły zdecydowaną zmianę w podejściu do mody. Po dekadzie przesady, minimalizm stał się dominującym nurtem, co wpłynęło również na projekty płaszczy. Kobiety zaczęły preferować proste, eleganckie kroje, które były bardziej subtelne i ponadczasowe. Płaszcze z tego okresu były zazwyczaj w stonowanych kolorach – dominowały czerń, szarość, beż i biel. Kroje były proste, bez zbędnych ozdób, co podkreślało ich elegancję i uniwersalność. Jednym z kluczowych projektantów tego okresu był Calvin Klein, który zasłynął ze swoich minimalistycznych, doskonale skrojonych płaszczy. Jego projekty były esencją prostoty i elegancji, a jednocześnie emanowały nowoczesnością. Płaszcze Calvina Kleina były często wykonane z wysokiej jakości tkanin, takich jak kaszmir czy wełna, co nadawało im luksusowego charakteru, mimo ich skromnego wyglądu. Lata 90. to również czas, kiedy modna stała się kurtka parka, która dzięki swojej funkcjonalności i wygodzie zyskała popularność wśród młodszych pokoleń. Parki, często w odcieniach oliwkowej zieleni, były idealnym rozwiązaniem dla kobiet, które ceniły sobie wygodę i praktyczność, nie rezygnując przy tym z modnego wyglądu.

Sustainability i moda zrównoważona: płaszcz na miarę przyszłości

Wraz z rosnącą świadomością ekologiczną, moda zrównoważona zaczęła odgrywać coraz większą rolę w projektowaniu odzieży, w tym płaszczy. Współczesne kobiety coraz częściej zwracają uwagę na to, z jakich materiałów wykonane są ich ubrania, jakie mają one pochodzenie oraz jaki wpływ na środowisko ma ich produkcja. Płaszcze wykonane z materiałów pochodzących z recyklingu, zrównoważonych surowców czy naturalnych tkanin, takich jak wełna organiczna, zaczynają dominować w kolekcjach wielu marek.

Stella McCartney, będąca pionierką mody ekologicznej, od lat wprowadza do swoich kolekcji płaszcze wykonane z ekologicznych materiałów, dbając przy tym o ich wyjątkowy styl i jakość. Jej projekty pokazują, że moda może być zarówno luksusowa, jak i odpowiedzialna, a płaszcz może być jednocześnie modnym statementem i wyrazem troski o planetę. Na drugim biegunie są futurystyczne projekty, gdzie nowe technologie pozwalają płaszczom np. zmieniać kolor lub regulować temperaturę ciała.

Dziś, w dobie mediów społecznościowych, płaszcz może stać się viralowym hitem, jeśli tylko przyciągnie uwagę modowych influencerek. Niektóre z płaszczy, takie jak wspomniany trencz Burberry, pozostają ponadczasowe, podczas gdy inne są chwilowym trendem, który za kilka lat może zniknąć z ulic.

Dlaczego dobre płaszcze są drogie?

Produkcja płaszcza, choć może wydawać się procesem rutynowym, wiąże się z wieloma kosztami, które wpływają na jego końcową cenę. Koszty te są wynikiem różnorodnych czynników, od wyboru materiałów, przez technologię produkcji, po wpływ mody i ekonomii.

Po pierwsze - materiały premium

Wysokiej jakości płaszcze często są wykonane z drogich materiałów, takich jak kaszmir, wełna merino, jedwab czy skóra naturalna. Kaszmir, na przykład, jest bardzo kosztowny ze względu na proces pozyskiwania, który obejmuje ręczne strzyżenie kóz kaszmirowych oraz ich niewielką wydajność. Z kolei wełna merino jest ceniona za swoją miękkość i trwałość, co również podnosi koszty produkcji. A że stajemy się coraz bardziej świadomymi konsumentami, coraz większe znaczenie mają także materiały ekologiczne i zrównoważone, takie jak organiczna bawełna czy włókna z recyklingu. Produkcja takich materiałów często wiąże się z wyższymi kosztami surowców i bardziej złożonymi procesami produkcji, co przekłada się na wyższe ceny końcowe płaszczy. Nie mówiąc już o certyfikatach takie jak Fair Trade czy Global Organic Textile Standard (GOTS), które generują dodatkowe koszty audytów i certyfikacji.

Po drugie: proces produkcji i logistyki

Płaszcze często wymagają skomplikowanego krojenia i szycia, szczególnie jeśli mają unikalne detale, takie jak hafty, aplikacje czy skomplikowane zapięcia. Proces ten wymaga precyzyjnego rzemiosła i specjalistycznych technik, co zwiększa koszty produkcji. Wiele płaszczy, zwłaszcza tych z wyższej półki, jest wykańczanych ręcznie. Procesy takie jak ręczne szycie, haftowanie czy dodawanie ozdobnych detali mogą znacząco zwiększyć koszty produkcji. Płaszcze z wyższej półki często przechodzą przez rygorystyczne kontrole jakości, aby zapewnić, że każdy element jest perfekcyjnie wykonany. Taki poziom kontroli zwiększa koszty produkcji i robocizny. Poza tym - płaszcz jest większy objętościowo i cięższy niż inne elementy damskich kolekcji. Zajmuje więcej powierzchni magazynowej i więcej miejsca w transporcie.

Koszty robocizny

Produkcja płaszczy w krajach rozwiniętych, gdzie wynagrodzenia są wyższe, również zwiększa koszty. W krajach takich jak Włochy czy Francja, gdzie często wytwarzane są luksusowe płaszcze, wynagrodzenia dla pracowników są znacznie wyższe niż w krajach rozwijających się.

Sezonowość

Mimo że moda wychodzi poza klasyczne cztery sezony, to warunków pogodowych nie da się oszukać. Płaszcze potrzebne są, gdy jest zimno. Każde wahnięcie klimatyczne naraża producentów na przestoje w magazynach i sprzedaży. Wprowadzenie nowych sezonowych kolekcji wiąże się wciąż z rotacją trendów i pogodowym popytem a to z kolei z dodatkowymi kosztami związanymi z projektowaniem, produkcją i marketingiem, które mogą wpływać na cenę końcową.

Na koniec trochę danych. Płaszcze wchodzą w skład szerszego segmentu odzieży wierzchniej, który obejmuje różne rodzaje okryć , także takich jak kurtki i parki. Z danych rynkowych wynika, że stanowią one około 5-10% całkowitej produkcji odzieży na świecie, ale ich wartość rynkowa to nawet 25% wartości całego zatowarowania sezonowego poszczególnych marek. Czysta matematyka - to najbardziej wartościowe elementy oferty. Na luksusowe płaszcze w kolekcji musi być więc stać zarówno producenta, który nie może zejść z jakości, jak i klienta, który za tą jakość jest gotów dużo zapłacić.

Płaszcze na jesień - trendy

Dziś panuje eklektyzm. Nosimy kobiece trencze, „teddy bears” od Max Mary, ale też męskie marynarki z second handu, które świetnie udają eleganckie i nonszalanckie płaszcze. Jednym z dominujących trendów jest obecnie fascynacja stylem retro. Projektanci, tacy jak Miuccia Prada czy Alessandro Michele, chętnie sięgają po inspiracje z lat 60., 70. i 80., tworząc płaszcze, które łączą w sobie nowoczesność z nostalgiczno-retrospektywnym sznytem. Płaszcze o dużych, geometrycznych wzorach, z kolorowymi akcentami i inspirowane stylem vintage, stały się jednym z najgorętszych trendów ostatnich lat.

Współczesne kobiety coraz częściej sięgają także po oversizowe płaszcze, które stały się synonimem nowoczesnego luksusu. Płaszcze te, choć luźniejsze i mniej dopasowane, nadają sylwetce nonszalanckiego charakteru, a jednocześnie są niezwykle wygodne. Balenciaga, szczególnie pod kierownictwem Demny Gvasalii, stała się marką, która wprowadziła oversize na wybiegi, definiując na nowo pojęcie elegancji i mody ulicznej.

Również płaszcze pikowane zyskały na popularności, i to nie tylko w sezonach zimowych. Inspiracje sportową odzieżą i dążenie do łączenia funkcjonalności z modą najpierw opanowały wprawdzie zimową modę miejską (Moncler, marka znana z luksusowych kurtek puchowych, stała się liderem w projektowaniu pikowanych płaszczy), ale za chwilę Skandynawki podchwyciły pikowanie i przeniosły je nawet na wiosenne lekkie kurteczki i płaszcze wyglądające jak kufajki (tyle że w kwiaty).

W sezonie jesień-zima 2024 najmodniejsze płaszcze będą miały krój litery A, albo linię idealnie obrysowującą sylwetkę. Wracamy do peleryn i przeskalowanych kołnierzy. Nie żegnamy fasonów oversize, ale projektanci zmiękczyli ich linię, inspirując się przepastnymi szlafrokami. Tego typu płaszcze pięknie przykrywają odważne ubrania w trendzie „pantless”, przełamując kontrowersyjną półnagość szlachetną elegancją. Do minimalistycznych stylizacji trochę szaleństwa dodadzą obszerne płaszcze ze sztucznych futer - często kolorowe i „pierzaste”. Odkopmy też skórzane płaszcze z ubiegłych dekad - swój prime time będą miały te w intensywnej czerwieni i butelkowej zieleni. Propozycje z wybiegów na jesień-zimę 2024/2025 znajdziecie w galerii poniżej.