Zaparcie stolca to dolegliwość występująca u 10% do 30% dzieci na świecie. Przewlekłe zaparcie stolca objawia się wydłużonymi odstępami pomiędzy wypróżnieniami. W przeciwieństwie do stolców oddawanych jednorazowo codziennie, dzieci cierpiące na zaparcia wypróżniają się co 2-10 dni.
Dolegliwość ma uwarunkowanie czynnościowe w niemal 90%, pozostałe przypadki mają podłoże organiczne (wady budowy jelita, alergia pokarmowa, celiakia, choroby układu mięśniowego i nerwowego, niedoczynność tarczycy).
Jakie są objawy zaparcia?
Zaparcia objawiają się różnie, w zależności od wieku dziecka i nasilenia problemu. Zawsze obserwowane są twarde, zapieczone stolce oddawane z dużym wysiłkiem poprzedzonym postawą retencyjną u dziecka (dziecko przestaje się bawić, spina pośladki, krzyżuje nogi i po ustąpieniu parcia wraca do zabawy). Często dzieci są płaczliwe, zlęknione lub rozdrażnione przed wypróżnieniem, a zaraz po uspokajają się. Powszechnym objawem jest brudzenie bielizny, bo maluch popuszcza przez nieco rozwarty odbyt. Dziecko czuje się wzdęte i często niechętnie je posiłki. Rodzice często obserwują też krew na stolcu lub bieliźnie, której obecność wynika z uszkodzenia zwieracza. Bywa, że ten objaw mylony jest z biegunką i dziecko otrzymuje leki na biegunkę, co tylko nasila problem zaparcia.
Skąd biorą się zaparcia u dzieci?
Do zaparcia stolca może dojść z powodu niechęci do rezygnacji z pieluch (dziecko świadomie wstrzymuje wtedy stolec i w konsekwencji doprowadza do powstania zaparcia), kojarzenia oddawania stolca z bólem i „dziwnym” uczuciem, wstrzymywania stolca np. w przedszkolu, by wypróżnić się w domu, w bezpiecznym i znanym miejscu.
W razie wystąpienia zaparcia u dziecka należy podjąć próby usystematyzowania wypróżnień jeszcze przed wizytą u lekarza:
- Dieta bogatoresztkowa (wzbogacona w warzywa, owoce, kasze, ciemne pieczywo oraz zwiększona podaż płynów – najlepiej wody niegazowanej lub przegotowanej).
- Należna aktywność fizyczna – sprzyja sprawnej perystaltyce.
- Obserwacja częstości wypróżnień w celu dopasowania odpowiedniej farmakoterapii wypróżnień.
Czy są jakieś badania diagnostyczne?
W znakomitej większości przypadków zaparcie stolca można rozpoznać z wywiadu. Jeśli lekarz ma jednak wątpliwości może wykonać: test Hintona, manometrię, wlew kontrastowy jelita grubego lub badanie histopatologiczne bioptatu. Wszystkie badania są bezbolesne i bezpieczne dla dziecka.
Jak leczyć zaparcia?
W leczeniu najczęściej stosuje się: wlewki doodbytnicze gotowe lub mieszanki soli fizjologicznej z laktulozą, makrogole, preparaty zawierające błonnik rzadziej leki: sennozydy, bisakodyl (u starszych dzieci). W szczególnie ciężkich przypadkach wykonuje się zabieg operacyjny wykonania przetoki w celu płukania jelita grubego.
Całkowite wyleczenie z zaparcia stolca jest możliwe i zależne w głównej mierze od determinacji rodzica i systematycznej diety stosowanej u dziecka. Dieta obfitująca w błonnik zapewnia całkowita normalizację konsystencji stolca oraz rytmu wypróżnień. Należy zwrócić uwagę, by dziecko nie zwlekało z wypróżnieniem i robiło to rytmicznie o tej samej porze doby. W przypadku zauważenia nawrotu objawów zaparcia należy zastosować makrogol lub laktulozę.
Radzi dr Bartosz Pawlikowski – dermatolog dziecięcy, pediatra z łódzkiej Kliniki Medevac.