Pieluszkowe zapalenie skóry to najczęstsza choroba wieku noworodkowego i niemowlęcego, występująca zwykle między 7 a 12 mc. życia. Nagle na skórze pod pieluszką pojawiają się zaczerwienienia, które mogą przerodzić się w ostre stany zapalne: obrzęk, wypryski, pęcherzyki, a nawet nadżerki, którym towarzyszy intensywne złuszczanie skóry. Powszechnie uważa się, że najczęstszym powodem są niewłaściwa higiena i pielegnacja pupy maluszka, ale to nie do końca prawda.
Choroba ma charakter złożony, to znaczy, że powodować może ją wiele różnych czynników, np.::
- Antybiotykoterapia, zwykle przewlekła (powyżej 7 dni).
- Zasadowe pH moczu spowodowane bakteriami kałowymi i kontaktową reakcją skóry na wydzielaną przez nie ureazę.
- Pocieranie skóry przez pieluszkę (tzw. pieluszkowe zapalenie skóry z podrażnienia).
- Maceracja naskórka na skutek działania wilgoci i substancji drażniących, u podłoża leży niewłaściwa higiena, pieluszki, m.in. przetrzymanie pieluszki.
- Drożdżaki w kale.
- Biegunki (zaburzenia przewodu pokarmowego, biegunki infekcyjne).
- Uczulenia (pieluszka, dermokosmetyki).
- Nietrzymanie moczu lub stolca.
Typowe objawy:
Zwykle najpierw pojawia się zaczerwienienie na skórze, do której przylega pieluszka, towarzyszy mu świąd. Zdaniem Bartosza Pawlikowskiego – dermatologa dziecięcego i pediatry, należy zwrócić baczną uwagę na zachowanie dziecka w tym okresie, np. pocieranie rączkami, pocieranie pupą. Niezdiagnozowane w porę schorzenie w opinii lekarza będzie się nasilać, wtedy pojawią się: krostki, grudki, nadżerki ze strupami lub bez, a także pęcherzyki surowicze.
Uwaga!
Objawy imitujące ND (napkin dermatitis) mogą towarzyszyć łuszczycy wieku dziecięcego lub łojotokowego zapalenia skóry – potrzebna jest konsultacja specjalistyczna.
Leczenie domowe
Jeśli zauważysz pierwsze objawy:
- Zmień pieluszki na oddychające, szybko pochłaniające wilgoć
- Każdorazowo przy przewijaniu przemywaj skórę dziecka - podrażnienia mogą ustąpić pod wpływem naparu z nagietka lub wody z mąką ziemniaczaną
- Stosuj jednorazowe chusteczki hypoalergiczne
- Zawsze starannie osuszaj pupę papierowym ręcznikiem – nie pocieraj, to może dodatkowo podrażniać!
- Posmaruj kremem ochronnym lub maścią leczniczą nabytą w aptece, możesz również wykorzystać olej kokosowy lub masło Shea
- Kąpiele z dodatkiem mąki ziemniaczanej powinny złagodzić stan zapalny, możesz je praktykować przez kilka kolejnych dni, aż do ustąpienia objawów
- Jak najczęściej przewijaj maluszka i pozwalaj mu przez chwilę pobyć bez pieluszki w temperaturze pokojowej, nie niższej niż 19 st.
Leczenie farmakologiczne
W przypadku zaostrzenia objawów lub braku poprawy czym prędzej skonsultuj się z lekarzem!
Niewykluczone, że zajdzie konieczność włączenia farmakoterapii, np.:
- Preparaty sterydowe (leczenie trwa 3-5 dni)
- Antybiotyki miejscowe (leczenie trwa 5-14 dni)
- Inhibitory kalcyneuryny (2-7 dni)
- Preparaty przeciwdrożdżakowe miejscowe (4-14 dni)
- Całkowite wyleczenie jest możliwe w przypadku szybkiej reakcji terapeutycznej oraz ustalenia czynnika wywołującego. Po leczeniu wskazane jest odpowiednia pielęgnacja, ewentualna zmiana pieluszek, zmiana diety (wprowadzenie składników pokarmowych zagęszczających stolec - kasza manna, banany, ryż, gotowane warzywa korzeniowe, takie jak marchewka czy ziemniaki, jogurty i mleko acidofilne)
i zapobieganie biegunkom – radzi dr Pawlikowski.
Stosuj profilaktykę!
W celu uniknięcia nawrotu należy regularnie:
- Stosować pieluszki oddychające dobrej jakości, pochłaniające szybko wilgoć dzięki zastosowaniu tkanin z mikroporami oraz substancji żelujących mocz, czasami nie ma innego sposobu, jak przejście na pieluchy tetrowe
- Wprowadzić do higieny niedrażniące, nieuczulające dermokosmetyki (z alantoiną – Alantan plus, lanolinę i tlenek cynku – Sudocrem, Cicalfate, Zinalfate, Linomag)
- W pielęgnacji skóry okolicy pieluszkowej doskonale sprawdzają się również naturalne środki: olej kokosowy, masło Shea
- Wprowadzić do pielęgnacji chusteczki jednorazowe hypoalergiczne, bezzapachowe
Pieluszkowe zapalenie skóry leczone niewłaściwie lub zlekceważone przez rodzica, może skutkować nawracającymi zmianami zapalnymi, szczególnie gdy dziecku towarzyszy dodatkowo jakakolwiek alergia miejscowa lub uogólniona.
- W ostatnim tygodniu konsultowałem mamę, która nie zastosowała się do zalecenia innego lekarza co do stosowania sterydu miejscowo na zmiany przez 5 dni. Efektem był rozległy już stan zapalny w obrębie całego krocza. W związku z tym leczenie trwało dłużej – 3 tygodnie i wymagało zastosowania również antybiotyku doustnego, ponieważ skóra była głęboko uszkodzona sączącymi surowicą nadżerkami. Zwłoka i niezastosowanie się do zaleceń często z błahego schorzenia prowadzi do poważnych zmian z koniecznością zastosowania doustnych leków – ostrzega lekarz.
Radzi dr Bartosz Pawlikowski – dermatolog dziecięcy, pediatra z łódzkiej Kliniki Medevac.