Kryzysy, które wpływają na rozpad rodziny, próbuje się rozwiązywać na różne sposoby. Mediacja jest jednym z narzędzi stosowanym w rozwiązywaniu konfliktów, na ogół bardziej skutecznym i tańszym niż proces sądowy. Uczy prowadzenia dialogu, wzajemnego szacunku, respektowania praw. To dobra lekcja kompromisu.
Jeszcze 20, 30 lat temu ciężko było znaleźć osobę, która miałaby za sobą sprawę rozwodową. Dziś trudno znaleźć kogoś wśród swoich znajomych kto nie byłby rozwodnikiem. Wyniki badań statystycznych wskazują na regularny wzrost liczby orzekanych rozwodów i separacji sądowych. Kryzysy, które wpływają na rozpad rodziny, próbuje się rozwiązywać na różne sposoby. Terapie indywidualne i rodzinne, jak również poradnictwo angażuje osoby trzecie do rozwiązania problemu. Dlatego zrodziły się negocjacyjne formy zażegnywania konfliktów w rodzinie. Polegają one na rozwiązywaniu konfliktów przez strony sporu, bez oddawania decyzji w ręce osoby trzeciej. Uczą prowadzenia dialogu, wzajemnego szacunku, respektowania praw swoich i innych. Wśród nich znaczące miejsce zajmują mediacje.
Istota Mediacji Rodzinnych
Mediacja jest to dobrowolna, poufna metoda rozwiązywania konfliktów, w której strony sporu dochodzą do porozumienia. To kompromis, który strony wypracowują wspólnie, przy udziale bezstronnego, neutralnego mediatora. W Polsce mediacje wciąż są formą w początkowej fazie rozwoju, co wynika głównie z krótkiego czasu, który upłynął od momentu wprowadzenia odpowiednich zapisów prawnych do kodeksu postępowania cywilnego czy karnego, umożliwiających wykorzystywanie mediacji przez sądy. Mediacje są przeznaczone dla tych ludzi, którzy chcą rozwiązać swój problem w sposób konstruktywny, nie niszcząc
relacji z drugą osobą, a wręcz przeciwnie budując nowej jakości porozumienie w stworzonej samodzielnie rzeczywistości.
Najczęściej z mediacji rodzinnych korzystają rozstające się pary, które chcą ustalić kwestię opieki nad dziećmi, spraw alimentacyjnych czy majątkowych. Z mediacji korzystają w szczególności osoby, dla których istotny jest fakt, że mają wpływ na decyzje związane z dalszym życiem swoim i swoich dzieci, że mogą zaoszczędzić sobie, a czasem i dzieciom trudnych emocjonalnie doświadczeń w sądzie. Oprócz sytuacji związanych z rozstaniem, na mediacje rodzinne zgłaszają się też osoby, które nie mogą dojść porozumienia lub pary, którym zależy na poprawie wzajemnych relacji. Problemami, z którymi spotkamy się w mediacji, są także trudności w relacji między rodzicami a dziećmi, nieporozumienia w rodzinie dotyczące spraw majątkowych, dziedziczenia czy spadku, trudności w ustaleniu opieki nad starszymi lub chorymi rodzicami.
Dobrowolne i samodzielne
Chociaż może wydawać się to banalne, trzeba naprawdę chcieć skorzystać z mediacji oraz, co nie mniej ważne, brać w niej czynny udział. Spotkanie mediacyjne nie ma sensu, gdy tylko jedna strona jest aktywna, a druga twardo trwa przy swoim stanowisku i nie dopuszcza innego rozwiązania. Ważną zaletą mediacji jest to, że nie ma tu strony przegranej. Rozwiązanie ma być bowiem zadowalające dla każdego z uczestników mediacji. Każda mediacja zakończona porozumieniem jest wygraną dla obu stron. Nie tylko daje jasne rozwiązania na przyszłość, ale jednocześnie satysfakcję z poczucia wpływu na sposób rozwiązania własnych problemów. Korzyścią płynącą z mediacji rodzinnych jest
ukształtowanie relacji, które mają szansę trwać w przyszłości. Umożliwia wybaczenie doznanych krzywd i prowadzi do pojednania. Pozwala na poznanie uczuć, potrzeb i zachowań drugiej strony oraz umożliwia wyrażenie własnych.
Mediator ma być osobą bezstronną i neutralną. Nie może opowiadać się po żadnej stronie, natomiast powinien równo angażować się w pomoc uczestnikom sporu. Nie rozstrzyga, nie ocenia i nie podsuwa żadnych rozwiązań. Zadaniem mediatora jest ułatwianie komunikacji w sporze, pomoc w uświadamianiu praw każdej ze stron konfliktu, dostarczanie technik pomocnych podczas rozwiązywania sporu, formalne przewodniczenie sesjom, odkrywanie problemu, sprawdzanie realności propozycji, inicjowanie i kierowanie negocjacjami. Co więcej, mediator dba o poufność każdej mediacji.
Szansa na porozumienie
Chcąc skorzystać z procedury mediacyjnej, można zgłosić się do odpowiedniej osoby z listy stałych mediatorów znajdującej się przy sądach okręgowych lub do ośrodka mediacyjnego. Mediator przyjmujący prywatnie ma takie same zadania, umiejętności i możliwości, jak sądowy, z tą różnicą, że przyjmuje klientów dobrowolnie korzystających z jego usług, a nie skierowanych przez sąd. Proces mediacyjny jest bardzo elastyczny i z reguły dość krótki. Warto pamiętać, że mediacja, a tym bardziej terapia wymaga przeważnie co najmniej kilku spotkań. Kryzys w związku buduje się często latami, więc na rozwiązanie również potrzeba czasu. Mimo podjętej decyzji o skorzystaniu z mediacji może okazać się, że nie jest ona na tym etapie możliwa lub będzie wymagała większej ilości spotkań. Ważne jest, aby obydwie strony były równymi partnerami oraz żeby ustalenia, które wypracujemy były zadowalające dla obu stron. Wreszcie mediacja jest także dla osób, którym zależy na stosunkowo szybkim i mniej kosztownym rozwiązaniu konfliktowej sprawy. Mediacja pomaga określić kwestie sporne lub opracować propozycje rozwiązań. Kończy się podpisaniem ugody wypracowanej przez strony konfliktu. Nawet jeśli niedojdzie do zawarcia ugody, bardzo często po mediacji strony zaczynają ze sobą rozmawiać i słuchać siebie wzajemnie. Zdarza się jednak nierzadko, że osoby dotąd zależne, mało decyzyjne pierwszy raz, właśnie podczas spotkań mediacyjnych, zaczynają brać swoje życie we własne ręce.