Zarówno ADHD, jak i ADD kojarzone są raczej z wiekiem dziecięcym, ale to mit – wiemy już, że oba zaburzenia dotyczą także dorosłych.
O terminie ADHD słyszała już prawdopodobnie większość z nas. Może nie znamy dokładnej definicji, nie wiemy, że to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, ale wiemy cokolwiek, przynajmniej tyle, że ktoś, kto jest impulsywny, niecierpliwy, nie może usiedzieć w miejscu, niekoniecznie jest – jeśli mowa o dziecku – niegrzeczny czy – kiedy mowa o dorosłym – niekulturalny, ale być może cierpi właśnie na ADHD. To oczywiście wiedza niewystarczająca – psychologowie marzą o zdecydowanie bardziej powszechnej znajomości rozmaitych zaburzeń, bo wtedy wszystkim nam żyłoby się zdecydowanie lepiej.
Co to jest ADD?
Przez specjalistów zajmujących się tematem zaburzeń uwagi ADD traktowane jest nierzadko jako podtyp ADHD. Kiedy mowa o objawach ADHD wymienia się zwykle impulsywność, nieuwagę i hiperaktywność. Natomiast w przypadku ADD wspomniana hiperaktywność albo nie występuje zupełnie, albo jest na bardzo niskim, wręcz nierozpoznawalnym poziomie.
Zarówno ADHD, jak i ADD kojarzone są raczej z wiekiem dziecięcym, ale to mit – wiemy już, że oba zaburzenia dotyczą także dorosłych. Wiemy także, że ADHD jest łatwiejsze do zdiagnozowania, ponieważ symptomy nadpobudliwości ruchowej może szybciej dostrzec choćby rodzic czy czujny nauczyciel. Z ADD nie jest już tak prosto, bo… nie rzuca się ono tak bardzo w oczy. Zatem dzieci z tym zaburzeniem zwykle uzyskują diagnozę, a co za tym idzie pomoc znacznie później niż te, które zmagają się z ADHD. Podobnie jest w przypadku dorosłych. A to ma swoje bolesne konsekwencje.
Jasne, problemy z koncentracją miewa każdy z nas. Czasem ich przyczyna leży w hałasie, który dobiega zza okna, czasem to przeciążenie i długotrwały stres sprawiają, że nie jesteśmy w stanie się skupić. Jednak w obu przypadkach trudności są tymczasowe i zwyczajnie mijają. Są jednak osoby (w każdym wieku), które ze wspomnianym skupieniem problemy mają stale. Czasem to dzieci, którym powtarzamy w kółko legendarne hasła: „Postaraj się” czy właśnie „Musisz się skupić”, co tylko sprawia, że w obu stronach – dziecku i rodzicu czy nauczycielu – narasta frustracja. Dorosły ma poczucie, że mówi do ściany. Tymczasem to nie brak subordynacji sprawia, że dziecko nie stosuje się do naszych próśb, ale stoi za tym właśnie ADD – zaburzenie koncentracji uwagi (z ang. Attention Deficit Disorder).
Objawy ADD
Ktoś może powiedzieć, że to „tylko” problemy z koncentracją, przecież można z tym żyć. Można, ale to zaburzenie, które bardzo utrudnia funkcjonowanie, a jak mówią cierpiące na nie osoby, czasem wręcz paraliżuje codzienność. Wpływa w sposób znaczący na życie prywatne – utrzymywanie relacji – i to zawodowe. Bo z ADD trudno o bycie sumiennym i efektywnym pracownikiem. Stosowanie się do wytycznych i bycie dobrze zorganizowanym to wyzwanie. Podobnie jak utrzymanie uwagi na jednym zadaniu przez określony czas. Dlatego dorośli mają kłopoty w pracy, a dzieci z ADD mają kłopoty w szkole. Pojawiają się zaległości w nauce. To wszystko ma swoje konsekwencje, także te natury emocjonalnej – obniżona samoocena czy zaburzenia nastroju. Z badań wynika, że nieleczone ADD w dzieciństwie może skutkować w dorosłym życiu nawet depresją czy zaburzeniami lękowymi. Bo ludzie latami żyją z poczuciem nieumiejętności dostosowania się, czy niemożności wywiązania się z zadań, które są im powierzane.
Bezlitosne geny
Właściwie wciąż nie wiadomo jednoznacznie, co odpowiada za zaburzenia koncentracji uwagi. Naukowcy zajmują się tym tematem od dłuższego czasu, ale nadal nie mają gotowej odpowiedzi na pytanie, jakie są przyczyny ADD. Skłaniają się jednak ku tezie, że trudności te mają podłoże genetyczne. Rzeczywiście, obserwuje się, że zaburzenie to występuje częściej u osób, u których ktoś w rodzinie miał bądź ma podobne problemy.
Mówi się także, że zaburzenia koncentracji uwagi mają związek ze zmianami, które zachodzą w układzie nerwowym. Obszary mózgu odpowiedzialne za koncentrację nie działają we właściwy sposób, pojawia się nieprawidłowy wzorzec fal mózgowych, występuje także za duża ilość neuroprzekaźników.
ADD – jak leczyć?
Ponieważ ADD może zakłócać funkcjonowanie w każdym obszarze życia i na każdym jego etapie – naukę w szkole, efektywność w pracy oraz relacje międzyludzkie – tak ważne jest leczenie, szukanie wsparcia. Jeśli uważasz, że twoje dziecko może mieć ADD, koniecznie zweryfikuj swoje podejrzenia. Być może ty sam/sama czujesz, że jesteś dorosłym z ADD, więc także skorzystaj z pomocy. Kto diagnozuje ADD? Po konkretne wskazówki należy udać się do psychologa, psychiatry, neurologa czy – na pierwszym etapie w przypadku dziecka – chociażby pediatry. To specjaliści, którzy nas pokierują. Zwykle w przypadku leczenia ADD stosuje się psychoterapię, psychoedukację, czasem konieczna okazuje się także farmakoterapia.