Inicjacja seksualna, choć jest bardzo pożądana i oczekiwana, budzi wiele lęków i niepewności. Media często donoszą, że pierwszy raz powinien być cudowny, romantyczny, niezapomniany. Jednocześnie nie podają informacji, co zrobić, żeby właśnie taki był.
Wiele osób decyduje się na pierwszy stosunek dość impulsywnie, nagle, w sprzyjającej sytuacji lub pod naciskiem drugiej osoby. Tymczasem decyzja o rozpoczęciu współżycia należy do jednej z ważniejszej w życiu, ponieważ ma istotny wpływ na rozwój potrzeb seksualnych, na przyszłość więzi partnerskiej i dalszy rozwój osobowości. Często też obydwoje zainteresowani nie biorą pod uwagę tego, że pierwszy raz może zakończyć się niepożądaną ciążą.
Ważna jest nie tylko dbałość o romantyczny nastrój, ale też o psychiczne nastawianie i przekonanie, że to jest coś, czego naprawdę my, z własnej nieprzymuszonej woli, chcemy doświadczyć. Jeśli pojawi się choć cień wątpliwości, warto jeszcze trochę poczekać. Lepiej powstrzymać się z decyzją o rozpoczęciu współżycia miesiąc, dwa, pół roku, czy tyle, ile czujemy, że jest nam potrzebne i mieć miłe wspomnienia, niż ulec presji, często złudnej, że „inni mają już to za sobą tylko nie ja” i boleśnie się rozczarować.
Warunkiem udanej inicjacji seksualnej jest m.in. duża więź uczuciowa, dojrzałość psychiczna i odpowiedzialność obydwojga partnerów. Przydatna jest też wiedza na temat anatomii i fizjologii. Warto też zwrócić uwagę na to, iż rozwój uczuciowy i seksualny przebiega inaczej u każdej z płci. U dziewcząt potrzeby seksualne i dążenie do ich zaspokojenia pojawiają się później niż u chłopców. W okresie dojrzewania dziewczyny mają głównie potrzeby emocjonalne, czyli chcą kochać i być kochane. Popęd seksualny u kobiet najczęściej związany jest z uczuciami, jakimi darzy ona partnera. Na pobudzenie popędu lub zahamowanie wpływa całokształt zachowań partnera, a nie tylko bodźce seksualne. Istotne jest jaką osobą jest partner, jakie uczucia w relacji z nim przeżywa dziewczyna, jakie emocje jej towarzyszą (np. lęk przed bólem, motywy podjęcia kontaktu seksualnego). Kolejnym czynnikiem mającym znaczenie jest stopień rozwoju popędu seksualnego, wcześniejsze doświadczenia erotyczne, sytuacja, w jakiej dochodzi do zbliżenia, wiedza o psychofizjologii seksualnej oraz kultura i doświadczenie partnera. Rozwój seksualny dziewczyny jest wypadkową wyżej wymienionych czynników, które budują jej postawy wobec życia płciowego i określają dalszy ich rozwój. Badania pokazują, że więcej niż połowa kobiet po pierwszym zbliżeniu czuła się w pewnym stopniu zawiedziona, a zderzenie rzeczywistości z wytworzonym wcześniej obrazem pierwszego razu wywołało zdziwienie. O udanym przebiegu pierwszego razu z punktu widzenia kobiety, możemy mówić wtedy, gdy dojdzie do przerwania błony dziewiczej bez powstania urazu seksualnego z powodu bólu, dyskomfortu lub niewłaściwego zachowania się partnera.
Mężczyznom rozpoczynającym współżycie często towarzyszą obawy „czy się sprawdzę”, „czy nie zawiodę”. Pojawia się silna potrzeba, aby wypaść przed swoją partnerką jak najlepiej. Wynika to ze zbyt zadaniowego podejścia do seksu – chęć popisania się, nadmierna koncentracja uwagi na narządach płciowych, lęk przed kompromitacją. Im chłopakowi bardziej zależy na dziewczynie, tym zmniejsza się podniecenie seksualne, które zastąpione zostaje stanem napięcia nerwowego, co hamuje działanie mechanizmu regulującego wywoływanie wzwodu. W konsekwencji może wystąpić zaburzenie erekcji lub przedwczesny wytrysk. Dziewczyny też się obawiają, jak wypadną. Przydatne jest rozmowa przed seksem o swoich obawach i myślach związanych z niepowodzeniem. Jak będziemy wiedzieć co może się stać, nie będziemy się tego już tak obawiać.
Miejsce pierwszego zbliżenia powinno zapewniać spokój i poczucie bezpieczeństwa oraz pewność, że nikt nagle nie zapuka do drzwi lub nam nie przeszkodzi. Ważne jest też, aby mieć dużo czasu dla siebie. Jakikolwiek limit czasowy skutecznie utrudnia rozluźnienie się i uzyskanie komfortu psychicznego.
Planując rozpoczęcie współżycia, warto pamiętać o antykoncepcji i chorobach przenoszonych drogą płciową, gdyż niepożądana ciąża czy choroba weneryczna również może być efektem inicjacji seksualnej. Tutaj pomocna jest prezerwatywa. Można zaopatrzyć się w wersję grubszą i wzmacnianą z uwagi na możliwość jej pęknięcia podczas przebijania błony dziewiczej. Należy też uważać, aby podczas zakładania nie uszkodzić prezerwatywy oraz aby zostawić trochę miejsca na spermę (każde opakowanie prezerwatyw zawiera instrukcję jak ją stosować). Zanim ją wyrzucimy, powinno się sprawdzić czy nie doszło do jej uszkodzenia. Jako dodatkowe zabezpieczenie podczas stosunku można stosować globulkę dopochwową, która ma działanie plemnikobójcze i nawilżające.
Aby dodatkowo zmniejszyć szanse na zajście w ciążę, rozsądne wydaje się wybranie terminu pierwszego razu w końcowej fazie cyklu miesiączkowego, czyli 4-5 dni przed okresem. Nie należy jednak zwlekać do przedostatniego dnia przed miesiączką ze względu na czas potrzebny do wygojenia się przerwanej błony, zanim pojawi się krwawienie miesięczne. Również ważne, że po przerwaniu błony dziewiczej należy odczekać kilka dni przed podjęciem kolejnych stosunków, właśnie aby nastąpiło wygojenie ranek powstałych w pochwie. Zapobiegnie to bolesności podczas kolejnych stosunków oraz zmniejszy prawdopodobieństwo pojawienia się infekcji.
Pierwszy raz to nie zawsze ból i krwawienie. Uzależnione jest to od rodzaju i grubości błony dziewiczej. Błona jest słabo unerwiona, a ból związany z jej naderwaniem jest najczęściej minimalny, również krwawienie jest zwykle niewielkie. Jeśli jednak krwawienie jest silne i trwa ponad dwie godziny, trzeba koniecznie skonsultować się z lekarzem. Zdarza się również tak, że krwawienie w ogóle się nie pojawia. Może to wynikać z faktu, że błona była na tyle elastyczna, że nie doszło do jej przerwania, lub została już wcześnie przerwana podczas używania tamponów, uprawiania sportu czy w trakcie masturbacji.
Decydując się na rozpoczęcie współżycia, warto mieć w pamięci powyższe informacje, ale przede wszystkim należy wsłuchać się we własne odczucia i upewnić, czy to już jest ten moment. Jeśli tak, to postarajmy skupić się na samej przyjemności bycia w kontakcie fizycznym z bliską osobą. Nawet jeśli nie wszystko potoczy się zgodnie z planem - to przecież pierwszy raz! - nie zniechęcajmy się i po prostu cieszmy się z tej relacji.