Spożywanie mleka przez dorosłych od lat budzi sporo kontrowersji. Z jednej strony na każdym kroku towarzyszą nam hasła w rodzaju „pij mleko, będziesz wielki”. Z drugiej, coraz więcej publikacji przytacza naukowe teorie i wyniki badań, że mleko krowie w ogóle nie powinno być obecne w diecie człowieka. Czy mleko jest zdrowe dla dorosłych, czy mleko jest szkodliwe? Co mówią na temat trawienia mleka przez dorosłych specjaliści Instytutu Żywności i Żywienia?
Mleko krowie charakteryzuje się wysoką zawartością białka (3,5 g/100 g) w porównaniu do mleka kobiecego (0,9 – 1,4 g /100 g) oraz 3-krotnie wyższą ilością składników mineralnych – na te dane powołują się przeciwnicy picia mleka i podają je jako powód, dla którego nie powinno być spożywane przez człowieka. Z pewnością jest to argument za tym, że mleko krowie nie powinno być podawane niemowlętom. Jednak organizmy starszych dzieci i osób dorosłych mają dużo wyższe zapotrzebowanie na składniki odżywcze, dlatego nie ma tu jasnej odpowiedzi na pytanie, czy mleko krowie jest zdrowe i czy dorosły człowiek powinien pić mleko.
Przeciwnicy picia mleka przez dorosłych wskazują, że głównym czynnikiem jego szkodliwości jest nietolerancja laktozy. Właśnie ze względu na obecność tego dwucukru, którego rzekomo organizm dorosłego człowieka nie trawi – picie mleka jest niekorzystne. Fakty pokazują jednak, że w toku ewolucji populacja europejska wykształciła zdolność trawienia laktozy również u dorosłych. Trawienie laktozy odbywa się dzięki wytwarzaniu przez organizm człowieka enzymu zwanego laktazą (zdolność tę mają wszystkie zdrowe niemowlęta, ponieważ laktoza występuje w mleku kobiecym). Enzym laktaza rozkłada ją na glukozę i galaktozę – cukry proste, które są wchłaniane w jelicie cienkim. Zatem czy dorośli mogą pić mleko? Przeważnie tak. Szacuje się, że jedynie 10-20 proc. dorosłych Polaków nie posiada zdolności jaką jest trawienie mleka, a więc cierpi na nietolerancję laktozy. U tej właśnie grupy picie mleka może skutkować wzdęciami, bólami brzucha, biegunkami.
Alternatywą dla tych osób może być dostępne na rynku mleko bezlaktozowe lub stosowanie przed spożyciem mleka preparatów zawierających laktazę. Są one dostępne w aptekach bez recepty - radzi Bożena Wajszczyk z Samodzielnej Pracowni Epidemiologii i Norm Żywienia Instytutu Żywności i Żywienia (IŻŻ).
Mleko powinny wyłączyć z diety osoby uczulone, czyli takie, u których kontakt z białkami mleka (głównie kazeinowymi) powoduje niekorzystne reakcje ze strony układu odpornościowego – tylko wtedy powinna się pojawić wątpliwość, czy mleko jest zdrowe. Alergia na nie dotyka natomiast kilka procent niemowląt i zwykle ustępuje samoczynnie. U dorosłych natomiast występuje bardzo rzadko.
Według opinii polskich i zagranicznych instytucji zajmujących się żywieniem człowieka, nie ma powodu, dla którego zdrowe osoby miałyby eliminować mleko z diety. Mleko i jego przetwory są nawet zalecane przez dietetyków, ponieważ stanowią najważniejsze źródło wapnia – składnika niezbędnego do budowy mocnych kości i zębów oraz prawidłowej pracy serca i mięśni. W żadnej innej grupie produktów spożywczych nie znajdziemy porównywalnych ilości tego pierwiastka. Mleko dostarcza również wysokiej jakości białka, ważne witaminy (A, B2) i składniki mineralne, takie jak potas, cynk i magnez. Odpowiadając na pytanie, czy mleko jest zdrowe dla dorosłych, Instytut Żywności i Żywienia rekomenduje im wypijanie co najmniej 2 szklanek mleka dziennie, a dzieciom w wieku szkolnym 3-4 szklanek. Mleko można jednak zastąpić jogurtem, kefirem, maślanką a częściowo także serem.
Zaleca się ponadto, szczególnie dorosłym, picie mleka i wybieranie przetworów mlecznych o obniżonej zawartości tłuszczu, ze względu na obecność nasyconych kwasów tłuszczowych w tłuszczu mlecznym.
Mleko o niższej zawartości tłuszczu charakteryzuje się taką samą zawartością białka, witamin rozpuszczalnych w wodzie i składników mineralnych, jak mleko zawierające więcej tłuszczu. Nie ma zatem potrzeby byśmy dostarczali swojemu organizmowi dodatkowych jego ilości - przekonuje Zofia Chwojnowska z IŻŻ, rozwiewając wątpliwości dotyczące tego, czy mleko jest zdrowe, jeśli wybieramy to o niższym poziomie tłuszczu w składzie.
Picie mleka przez dorosłych, a także spożywanie przetworów mlecznych odgrywa ważną rolę w zachowaniu pełnego zdrowia i utrzymania kondycji każdego człowieka. Warto więc zadbać o to, aby mleko lub jego przetwory znalazły się w naszej codziennej diecie, nie zastanawiając się nad tym, czy picie mleka jest zdrowe. Wybierzmy jednak do porannej owsianki mleko 2-procentowe, a do razowej kanapki półtłusty twaróg. Podobnie miejmy na uwadze jaki kefir lub jogurt będziemy spożywać (najlepiej naturalny o zawartości tłuszczu 2-3 proc., bez dodatku cukru).