Był najsłynniejszym polskim kompozytorem i pianistą epoki romantyzmu i jednym z najwybitniejszych w historii. Mowa o Fryderyku Chopinie, nazywanym m.in. „poetą fortepianu” czy „następcą Mozarta”. Chociaż wszyscy pamiętają, że urodził się w Żelazowej Woli, nie każdy wie, że był blisko związany z George Sand albo że przed śmiercią się nawrócił. Jak brzmiały jego ostatnie słowa? Przedstawiamy najważniejsze informacje i ciekawostki z życia Fryderyka Chopina.
Zacznijmy od tego, kiedy urodził się Fryderyk Chopin. Sam artysta (jak i jego rodzina) uznawał za dzień swoich urodzin 1 marca 1810 roku, chociaż w metryce chrztu widnieje data 22 lutego. Bez wątpienia jednak przyszedł na świat we wsi Żelazowa Wola (koło Sochaczewa), w dworku będącym posiadłością hrabiów Skarbków. To właśnie tam poznali się rodzice Fryderyka – Francuz Mikołaj Chopin oraz Polka Tekla Justyna z Krzyżanowskich, którzy łącznie mieli czwórkę dzieci: Ludwikę, Fryderyka, Izabelę oraz Emilię.
Była to rodzina niezwykle muzykalna: matka śpiewała i grała na fortepianie, a ojciec wtórował na flecie i skrzypcach. Ludwika także wykazywała talent muzyczny i od najmłodszych lat uczyła się gry na fortepianie. Nic dziwnego, że Fryderyk także przesiąknął muzyką i już między czwartym a piątym rokiem życia zaczął się rozwijać w tym kierunku pod czujnym okiem matki. Gdy skończył sześć lat, rozpoczął regularną naukę u prywatnego nauczyciela – czeskiego imigranta Wojciecha Żywnego. Pierwszy publiczny koncert odbył się, gdy Fryderyk miał zaledwie 8 lat. Upamiętnia to tabliczka na fasadzie Pałacu Prezydenckiego na Krakowskim Przedmieściu, która głosi: „24 lutego 1818 roku 8-letni Fryderyk Chopin po raz pierwszy wystąpił publicznie na wieczorze zorganizowanym przez Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności w Pałacu Radziwiłłowskim (dziś Prezydenckim)”. Młody Chopin prędko został okrzyknięty „cudownym dzieckiem” – zwłaszcza że już w wieku dziecięcym komponował pierwsze polonezy, marsze i wariacje – a w „Pamiętniku Warszawskim” z 1818 roku pisano o nim: „Prawdziwy geniusz muzyczny: nie tylko bowiem z łatwością największą i smakiem nadzwyczajnym wygrywa sztuki najtrudniejsze na fortepianie, ale nadto jest już kompozytorem kilku tańców i wariacji, nad którymi znawcy muzyki dziwić się nie przestają”.
Fryderyk przez całe życie rozwijał się muzycznie. Najpierw w kraju – gdzie jednocześnie uczył się pod okiem Józefa Elsnera i Wilhelma Wacława Würfla oraz występował w salonach warszawskiej arystokracji, m.in. u Czartoryskich czy Zamoyskich – a następnie na emigracji, gdzie udzielał lekcji, komponował oraz dawał koncerty, zdobywając sławę jako wirtuoz i improwizator. W 1830 roku opuścił ojczyznę i udał się do Wiednia, by rok później wyruszyć przez Niemcy do Paryża, gdzie został już do śmierci. Zmarł na gruźlicę 17 października 1849 roku o godzinie drugiej nad ranem.
- 11 października 1830 roku odbył się ostatni koncert Fryderyka Chopina w kraju. Był to zaprezentowany po raz pierwszy Koncert fortepianowy e-moll. Artysta zagrał go w Teatrze Narodowym w Warszawie, a jego natchnieniem miała być śpiewaczka operowa Konstancja Gładkowska – pierwsza i niespełniona miłość Chopina.
- Kompozytor nie wziął udziału w powstaniu listopadowym – gdy wybuchło, przebywał w Wiedniu. Początkowo planował wrócić do kraju i walczyć, ale od tego pomysłu odwiódł go przyjaciel Tytus Woyciechowski.
- Początkowo po przyjeździe do Paryża artysta miał kłopoty finansowe – rozważał nawet powrót do Polski lub wyjazd do Ameryki. Na szczęście brat księcia Radziwiłła wprowadził go do domu pewnego bankiera, gdzie artysta dał prawdziwy popis swoich umiejętności, po czym dostał wiele propozycji udzielania płatnych lekcji. To właśnie korepetycje stały się jego głównym źródłem utrzymania.
- Na emigracji Fryderyk Chopin poznał najwybitniejsze osobowości epoki, takie jak: pisarze Aleksander Dumas i Honoré de Balzac, kompozytor Ferenc Liszt oraz malarz Eugène Delacroix. Przyjaźnił się także z elitą polskiej emigracji – Adamem Mickiewiczem, Juliuszem Słowackim czy Cyprianem Kamilem Norwidem – jak również z Delfiną Potocką, nazywaną muzą polskiego romantyzmu.
- W 1836 roku Chopin oświadczył się Marii Wodzińskiej, której rodzinę znał jeszcze z Warszawy. Małżeństwo jednak odłożono w czasie ze względu na problemy ze zdrowiem kompozytora, a koniec końców w ogóle do niego nie doszło.
- W Paryżu pianista związał się z francuską pisarką Aurorą Dudevant, lepiej znaną jako kontrowersyjna George Sand. Była starszą od niego o 6 lat rozwódką z dwojgiem dzieci. Spędzili razem około 9 lat, po czym się rozstali, co artysta bardzo przeżywał.
- 16 listopada 1848 roku odbył się ostatni w życiu koncert Fryderyka Chopina.
- Artysta nawrócił się przed śmiercią za sprawą przyjaciela ks. Aleksandra Jełowickiego. W październiku 1849 roku przyjął wiatyk i ostatnie namaszczenie.
- Ostatnie miesiące życia Chopin spędził z siostrą Ludwiką, która – zgodnie z jego wolą – przewiozła później jego wycięte serce do Warszawy. Urnę z sercem wmurowano w filar Kościoła Świętego Krzyża na Krakowskim Przedmieściu.
- Za ostatnie słowa Fryderyka Chopina przyjmuje się albo „Jestem u źródeł szczęścia”, albo „Matka, moja biedna matka”.
Chociaż od śmierci kompozytora minęło tyle lat, jego twórczość cały czas jest żywa – zarówno w kraju, jak i poza jego granicami – i pozostaje inspiracją dla nowych pokoleń artystów.
Jakie utwory komponował Fryderyk Chopin? Według ekspertów kompozycje Chopina można określić jako ekspresyjne i dynamiczne, a jednocześnie przepełnione niezwykłą romantycznością i tęsknotą. Ponadto artysta przejawiał żywe zainteresowanie muzyką ludową, która stanowiła jedną z jego głównych inspiracji. Chopin komponował m.in. polonezy, mazurki, walce, ballady, etiudy oraz sonaty. Poza tym jest autorem dwóch koncertów fortepianowych, które uważane są za jedno z największych osiągnięć artystycznych kompozytora.
Poniżej najsłynniejsze utwory Chopina:
- Koncert fortepianowy e-moll oraz koncert fortepianowy f-moll
- Etiuda c-moll Rewolucyjna
- Nokturn Es-dur
- II Sonata fortepianowa b-moll i będący jej częścią Marsz żałobny
- Preludium e-moll
- Polonez As-dur Heroiczny
- Mazurek a-moll (op. 17)
- Walc Des-dur Minutowy
Pomnik natchnionego Chopina siedzącego pod złamaną wierzbą – projektu rzeźbiarza Wacława Szymanowskiego – odsłonięto 14 listopada 1926 roku. Jednak 1939 roku, kiedy Warszawa znalazła się pod okupacją hitlerowską, zakazano wykonywania muzyki Chopina, w związku z czym rok później pomnik został wysadzony w powietrze. Dopiero po zakończeniu wojny udało się zrekonstruować dzieło Szymanowskiego i pomnik stanął w dawnym miejscu w 1958 roku. (Fot. iStock)
Jeśli jesteście fanami muzyki Fryderyka Chopina, w najbliższą niedzielę o godzinie w warszawskich Łazienkach Królewskich odbędą się ostatnie koncerty z serii Koncertów Chopinowskich. O godzinie 12.00 zagra Filip Wojciechowski, a o 16.00 – Karol Radziwonowicz.
Koncerty Chopinowskie są jedną z najstarszych muzycznych imprez stolicy. Pierwszy raz zostały zorganizowane w 1959 roku. Od tego czasu recitale najznakomitszych polskich i zagranicznych pianistów odbywają się rokrocznie w okresie od maja do września pod pomnikiem Fryderyka Chopina (poza czasem pandemii, kiedy koncerty były transmitowane online) w Łazienkach Królewskich w Warszawie.
Źródła: strona internetowa https://chopin.nifc.pl/pl [dostęp: 22.09.2023]; Łukasz Misiarz, „Życiorys Fryderyka Chopina – biografia kompozytora pełna ciekawych informacji”, https://zyciorysy.info/fryderyk-chopin/ [dostęp: 22.09.2023]; strona internetowa https://www.ifcs.pl/chopin-kompozycje/ [dostęp: 22.09.2023].