Przysłowie mówi, że człowieka najlepiej poznaje się w drodze. Może zatem zamiast po ślubie lepiej byłoby wyjeżdżać przed złożeniem przysięgi „na dobre i na złe”. Tak jak Ewelina Wojdyło i Janusz L. Wiśniewski, których wyprawa do Nowej Zelandii zyskała miano „podróży przedślubnej”. Co szczególnego im dała?
Państwa książka o wyprawie do Nowej Zelandii nosi podtytuł „Podróż przedślubna”. To nie pierwszy wspólny wyjazd, zatem skąd ten pomysł?
Janusz L. Wiśniewski: Spodziewałem się tego pytania! Gdyby patrzeć na to ściśle geograficznie, to ważne podróże muszą odbywać się gdzieś daleko. Wyjeżdżaliśmy już na Galapagos, na Bahamy czy Wyspy Zielonego Przylądka, ale Nowa Zelandia znajduje się geograficznie najdalej od naszego Gdańska, więc wszystko się zgadza. A na poważnie to ten podtytuł nie został omówiony z Eweliną. Pierwotnie książka miała mieć tytuł „Australia i Nowa Zelandia”, ale skróciliśmy go do Nowej Zelandii, bo napisanie o tych dwóch krajach w jednej książce dałoby objętość pewnie „Wojny i pokoju”. A po cichu zaproponowałem, żeby dodać „Podróż przedślubna”, bo zamierzałem się oświadczyć. Ewelina nie zauważyła zmiany na okładce, ale na szczęście, po fakcie, tytuł jej się spodobał (śmiech).
Ewelina Wojdyło: To mi rzeczywiście umknęło, ale przynajmniej dla wszystkich stało się faktem, że Janusz smali cholewki i teraz to już widać (śmiech).
Więcej podróży przedślubnych nie będzie?
J.L.W.: Poprosiłem o rękę, więc nie. Ale tym podtytułem chciałem też zwrócić uwagę na pewien kontekst podróżowania – jest się wtedy z dala od znajomych, tylko z jedną osobą przez całą dobę, w zupełnie obcym miejscu. Bywałem wcześniej w Australii, za to Nowa Zelandia była dla nas obojga zupełnie nieznanym krajem. I wydawało mi się, że taka podroż w dzikość i nieoczekiwaność, bez wielkiego planu, okaże się może nie tyle próbą, ile sprawdzeniem się, jak to będzie, kiedy się razem w takie nieskażone ludzką ręką miejsce pojedzie. I było bardzo pięknie.
Młyn wodny w Hobbitonie, czyli wiosce Hobbitów w Nowej Zelandii. (Fot. archiwum prywatne)
Dla mnie podróż to taki czas karnawału. Zostawiamy za sobą pracę, rachunki za prąd i rutynę, i jedziemy na wakacje, które są celebracją życia. Jak się państwo przygotowują do podróży?
E.W.: Podróże planujemy spontanicznie. Wiemy, w jakie miejsca chcemy polecieć, choć czasem po prostu Internet podpowiada kierunek, bo trafimy na promocję. Kupujemy bilety i na dzień przed wrzucamy do walizki, co popadnie, ku zdziwieniu rodziny. Chwilę przed podróżą sprawdzamy najpotrzebniejsze elementy – albo i nie – i czasem zdarza się, że zapomnimy o wizie, ale i z tym sobie radzimy.
J.L.W.: W fizyce takie zachowanie nazywa się rezonansem, a my świetnie rezonujemy w naszym podejściu do podróżowania. Znam pary, które muszą być przygotowane przed wyjazdem w stu procentach: wiedzą nawet, jakiej marki jest samochód, który wypożyczą, i jak wyglądają pokoje w hotelu, w którym spędzą jedną noc. My tak nie mamy, jesteśmy ciekawi świata i tego, co nam los podaruje. Poprzednie eskapady nauczyły nas, że spontaniczność jest pewnym napięciem, którego oczekujemy od bycia ze sobą w podróży. I myślę, że dla wielu ludzi przebywanie ze sobą non stop jest trudnym egzaminem. Znam takich, którzy pojechali razem na pierwszy trzytygodniowy urlop i skończyło się to rozwodem, bo odkryli, że nie mają sobie nic do powiedzenia albo że to, co mówi druga osoba, w ogóle ich nie interesuje.
E.W.: Jedno lubi opalać się przy basenie, a drugie zwiedzać, tak też bywa.
J.L.W.: A my rozmawiamy ze sobą cały czas. Każde z nas ogląda świat swoimi oczami i sobie go opowiada. Choć niby widzimy to samo, to przecież zauważamy zupełnie inne rzeczy. W tym sensie dobraliśmy się jak dwie połówki jabłka, otwarci na wszystkie przygody, złe i dobre, z nastawieniem na rozwiązywanie problemów, a nie szukaniem winnego. Jak w przypadku opisanej w książce historii z niezałatwioną wizą.
Wspomniał pan o tym, że można podróżować razem i widzieć rzeczy z innej perspektywy. Tak też skonstruowana jest wasza książka, każdy etap podróży opowiedziany jest z punktu widzenia jednej i drugiej strony.
E.W.: Uznaliśmy, że nie będziemy konsultować tego, co każde z nas pisze. Pisałam jako pierwsza, Janusz to czytał, a potem próbował napisać coś innego, żeby czytelnik nie czytał tego samego dwa razy. On ma też większy bagaż doświadczeń, więc jego fragmenty to także retrospekcje z podróży, które kiedyś odbył. Sama mam spory problem z mówieniem o sobie i dobrze czułam się z tym, że mogłam przedstawić świat widziany moimi oczami, a nie pisać o mnie samej w tym świecie.
J.L.W.: Ponieważ pisałem jako drugi, miałem trudniej, proszę to docenić (śmiech). Ale też proszę zwrócić uwagę, że chociaż w moich fragmentach sporo jest odwołań do przeszłości, to nie przestaje to być książka podróżnicza, bo te retrospekcje także dotyczą podróży, wyjazdów choćby do Londynu z Torunia stopem w głębokim PRL-u, co wtedy było wyczynem niemal heroicznym. Porównuję Nową Zelandię do innych miejsc, które widziałem, by umiejscowić ją w pewnym kontekście, położyć na mojej mapie.
Każde wyjście z domu może okazać się podróżą, daje inną perspektywę na związek i na świat, na siebie. Jak to było w przypadku Nowej Zelandii?
E.W.: Dla mnie każda podróż to nie tylko peregrynacja po świecie i oglądanie tego, co za oknem, ale też spojrzenie w głąb siebie, okazja do postawienia sobie pytań o to, co widzę za oknem, jak odbieram świat, na ile go chłonę, co afirmuję, a co odrzucam. I nie ma znaczenia, czy podróż jest daleka, czy bliska. W przypadku Nowej Zelandii to było pytanie o naszą relację. I to nawet nie chodzi o to, czy potrafimy wytrzymać bezkolizyjnie 24 godziny na dobę, a o to, że trudne sytuacje definiują związek, to, jak sobie para radzi z tymi trudnościami. My się na szczęście nie kłócimy, zwłaszcza że dla mnie podróż jest czasem przyjemności, celebracji i uważam, że to od nas zależy, czy sobie ją popsujemy, czy nie.
Teraz pandemia definiuje to, jak spędzamy czas. Z tej perspektywy Nowa Zelandia wydaje się rajem?
J.L.W.: Jadąc tam, wiedzieliśmy, że znajdziemy się w niemal nieskażonej działalnością ludzką przyrodzie, że zobaczymy przestrzenie zupełnie inne niż w Europie, że to bardzo tolerancyjny kraj, gdzie prawa mniejszości seksualnych są oczywiste, gdzie nie ma nierówności ze względu na płeć, w dodatku premierką jest bardzo mądra kobieta. Zachwyciło nas, że choć to wciąż młode państwo, które buduje swoją tożsamość narodową, to potrafiło zachować się przyzwoicie wobec ludności rdzennej – maoryski jest obok angielskiego językiem urzędowym. Podoba mi się, że choć to kraj, którego społeczeństwo żyje w mocnej geograficznej izolacji, to Nowozelandczycy nie mają kompleksów, są dumnym narodem. Ale jest tam także wiele zaskoczeń. Jednym z nich było miasto Napier, w całości zbudowane w stylu art déco, przez co czuliśmy się jak w latach 30. XX wieku.
Na Wyspie Północnej rajem dla żeglarzy jest rozciągająca się na północno-wschodnim wybrzeżu Zatoka Wysp. (Fot. iStock)
Do czego najbardziej wracacie we wspomnieniach z podróży?
E.W.: Ja tęsknię za spokojem Wyspy Południowej, którą miejscowi nazywają stałym lądem; podobało mi się, że jest tam bardzo sennie w sensie życiowym, nie ma pośpiechu, który charakteryzuje Europejczyków, a małe miasteczka otacza wszechogarniająca przyroda.
Wellington to bardzo kameralna stolica. Może to kwestia mentalności miejscowych, że nie muszą się spieszyć, a może przez swoją wyspiarskość mają spokojne podejście do życia, wynikające z ich filozofii. Lubię takie obcowanie z przyrodą zdecydowanie bardziej niż z ludźmi, mogłabym tam żyć. Ale Nowa Zelandia także nie jest w stanie uniknąć problemów cywilizacyjnych. Z jednej strony to kwestie związane z napływającymi imigrantami, a z drugiej – zmiany klimatyczne, które objawiają się suszami ogarniającymi cały kraj. Mimo to jest tam nadal zachwycająco.
J.L.W.: Przede wszystkim Nowa Zelandia jest pusta. Jeśli ktoś pragnie ciszy i pustki, to jest to idealne miejsce.
Na Wyspie Południowej mieszka połowa ludności Warszawy. Dostaliśmy piękną przyrodę do podziwiania, ale Nowozelandczycy są też narodem z ciekawą kulturą, dla którego wykształcenie jest istotnym szczeblem do awansu społecznego.
To musi być wyzwalające znaleźć się w miejscu, gdzie jest inna mentalność, która pozwala po prostu żyć i być w swoim tempie, cieszyć się z tego, kim się jest.
E.W.: Ta radość jest widoczna na każdym kroku. Do tej pory pamiętam festiwal latarni, na który akurat trafiliśmy w Wellington. To było niesamowite doznanie. Miasto położone jest w zatoce i wszystkie jego najważniejsze miejsca koncentrują się właśnie wokół zatoki. Spacerowaliśmy promenadą pełną straganów z egzotyczną kuchnią, już wtedy świat był w pandemii, ale jeszcze nie tam, jeszcze nikt nie nosił maseczek.
Lubię obserwować i fotografować ludzi i wtedy uderzyła mnie ta różnorodność koloru skóry, kształtu oczu, twarzy – nigdy wcześniej w jednym miejscu nie widziałam takiego przekroju ludzi.
To były dla mnie ostatnie momenty radości i wolności, o czym wtedy nie wiedzieliśmy. I za tym tęsknię. Dziś, gdy myślę o Nowej Zelandii, mam przed oczami tę scenę z promenady.
J.L.W.: Trzeba było zostać w Nowej Zelandii, przeżylibyśmy pandemię w zupełnie innym kraju. Dziesięć dni na Nową Zelandię, bo tylko tyle tam spędziliśmy, to zdecydowanie za krótko. Natomiast wszystko to, co znalazło się w książce, to przepis na dobrą podróż właśnie dla tych, którzy mają mało czasu. Ale to miejsce na zdecydowanie dłuższą podróż i mam nadzieję, że niedługo ją powtórzymy.
Polecamy książkę: "Nowa Zelandia. Podróż przedślubna", wyd. Wielka Litera
Janusz L. Wiśniewski, naukowiec i pisarz; jest dr. informatyki i dr. hab. chemii. Autor wielu popularnych książek, które zostały przetłumaczone na kilkanaście języków.
Ewelina Wojdyło, polonistka, kreatorka kultury. Pracuje w V LO im. Stefana Żeromskiego w Gdańsku, twórczyni projektu trójmiejskiego „#Kultura200mOdMorza”.