Schizofrenia jest jedną z najcięższych a zarazem najczęstszych chorób psychicznych (dotyka około 1% populacji ogólnej). Jej konsekwencje mogą być bardzo poważne - chorzy obarczeni są większym niż w przypadku populacji ogólnej ryzykiem przedwczesnego zgonu, w tym samobójstwa szacowanego na poziomie około 10%.
Pierwsze objawy choroby występują u stosunkowo młodych ludzi - około 50% zachorowań rozpoczyna się przed 30. rokiem życia (nieco wcześniej u mężczyzn).
Pojęcie „schizofrenia” jest kompilacją greckich słów schizo i phren, tłumaczonych odpowiednio jako „rozszczepić” oraz „umysł”. Powyższe połączenie wyrazowe dość trafnie oddaje istotę choroby, której sedno tkwi w dezintegracji poszczególnych sfer psychicznych człowieka.
Niezależnie od przebiegu choroby i jej obrazu klinicznego osoba nią dotknięta wymaga stałego leczenia, także w okresach remisji.
Jakie są przyczyny schizofrenii?
Przyczyny schizofrenii nie są dokładnie poznane. Obecnie uważa się, że za wystąpienie choroby odpowiada wiele czynników – biologicznych, społeczno-psychologicznych i środowiskowych.
Akronim „4A”
Dość tajemniczy akronim„4A” stanowi swego rodzaju skondensowany opis najważniejszych objawów schizofrenii składających się na jej obraz kliniczny. Co prawda jego rozwinięcie w języku polskim brzmi nieco sztucznie, ale pozwala w łatwy, mnemotechniczny sposób zapamiętać kluczowe symptomy choroby: objawy „ambi” (sprzeczność dążeń, sądów, uczuć), autyzm (przewaga życia wewnętrznego, zamkniecie się w sobie), afekt tępy (uboga ekspresja emocji) oraz zaburzenia asocjacji (rozkojarzenie, brak związku logicznego w wypowiedziach).
Objawy pozytywne i negatywne
Wśród objawów schizofrenii można wyróżnić: pozytywne i negatywne. Objawy pozytywne to objawy „dodane”, czyli niewystępujące w warunkach fizjologii i obejmujące urojenia i omamy. Z kolei objawy negatywne przejawiają się wycofaniem z dotychczasowych aktywności i relacji, utratą zainteresowań i izolacją społeczną może współistnieć z zobojętnieniem uczuciowym a w skrajnych przypadkach ekspresja emocji jest całkowicie zablokowana.
Najczęstsze z urojeń – urojenia prześladowcze
Wśród objawów wytwórczych, obserwowanych w schizofrenii wyróżniamy m.in. urojenia. Najczęściej obserwuje się urojenia prześladowcze. Pacjent doznający tego typu urojeń obawia się, że inni spiskują przeciwko niemu śledzą go, podsłuchują. Jednocześnie może on być przekonany, że ma kontakt z pozaziemską rzeczywistością lub mieć przeświadczenie, że musi spełnić ważną dla ludzkości misję. Urojenia potrafią w znaczącym stopniu zmienić życie i codzienną aktywność chorego i być źródłem stałego poczucia niepokoju. Chory by sprostać urojonemu obowiązkowi, poświęca wiele energii i czasu, co może być destruktywne zarówno dla niego, jak i dla otoczenia. Przesłanki, którymi kieruje się osoba chora, bywają niezrozumiałe, wręcz absurdalne dla osób ze środowiska pacjenta.
Kiedy niezwłocznie zgłosić się po pomoc?
Bezwzględnym wskazaniem do tego, by niezwłocznie zwrócić się o pomoc specjalisty jest wystąpienie myśli i/lub tendencji samobójczych. Wyjątkowo niepokojące są myśli samobójcze z omamami słuchowymi, gdy „obce głosy” nakazują pacjentowi dokonanie autodestrukcyjnych czynów (jak wspomniano we wstępie, ryzyko to jest dość znaczne w tej grupie chorych).
Rola osób najbliższych w procesie diagnostycznym choroby
Warto zaznaczyć, że osobie cierpiącej na schizofrenię brak krytycyzmu wobec tego, czego doświadcza. Nie potrafi ona oddzielić tego, co realne, od tego, co jest jedynie światem urojeń. Dlatego też niezwykle ważna jest rola osób najbliższych pacjentowi w procesie diagnostycznym i leczniczym, które obiektywnie ocenią sytuację i w porę zauważą niepokojące objawy. Opiekun pacjenta jest niezwykle ważnym elementem skutecznej terapii, który niestety niejednokrotnie płaci wysoką cenę za swoją troskę (problemy psychiczne wynikające ze stresu i nadmiaru obowiązków, konieczność rezygnacji z pracy zawodowej, brak wolnego czasu). Znacznym obciążeniem dla otoczenia chorego jest ciągła potrzeba motywowania go do wykonywania codziennych czynności, w tym do systematycznego przyjmowania leków- tutaj rozwiązaniem może być zastosowanie leków przeciwpsychotycznych w formie iniekcji, wykonywanych 1-2 razy w miesiącu (tzw. LAI). Taki rodzaj terapii poprawia współpracę z pacjentem i daje większą szansę na dobrą kontrolę objawów oraz powrót do normalnej aktywności zarówno chorego, jak i jego opiekuna.
Jeżeli Ty lub ktoś z bliskich Tobie osób choruje ma schizofrenię bądź zachowuje się w sposób mogący sugerować jej początek, wejdź na stronę i dowiedz się więcej na temat choroby, możliwości uzyskania pomocy i nowoczesnych form leczenia.