Jak pomóc dziecku w przeżyciu rozwodu - 7 etapów

ETAP 1: Zrozumieć rozwód

Zrozumienie rozwodu, jego znaczenia dla rodziny i możliwych konsekwencji w przyszłym życiu, jest podstawowym zadaniem dla dzieci. Maluchy kojarzą rozwód rodziców z porzuceniem czy utratą jednego z nichna zawsze. Większość dzieci, szczególnie tych małych, nie poradzi sobie z tymi lękami bez pomocy mamy i taty. Tylko oni mogą pomóc zrozumieć rzeczywistość i pokazać szanse, jakie niesie za sobą rozwód. Starsze dzieci mają większą świadomość problemów. Chociaż na początku rozstanie rodziców zwykle uważają za błąd, z czasem mogą dojść do przekonania, że ich rodzice nigdy nie powinni być małżeństwem.

ETAP 2: Strategiczne wycofanie

Ważne, aby dzieci jak najszybciej po rozwodzie rodziców, zaczęły żyć własnym życiem. Niech jak do tej pory uczą się, bawią, mają swoje stałe zajęcia, środowisko rówieśników. Czyli warunki do normalnego, emocjonalnego rozwoju. Częstym błędem rodziców jest to, że zamiast ułatwiać dzieciom dalsze życie, obarczają je konsekwencjami rozwodu np. opieką nad młodszym rodzeństwem, wysłuchiwaniem pretensji na współmałżonka. Wpływa to negatywnie na ich edukację i życie towarzyskie, ponieważ są przytłoczeni obawami i z powodu wymagań w domu rezygnują z innych aktywności. Dobrze, żeby rodzice zadbali, aby ich rozstanie nie odcięło dzieci od zainteresowań, przyjemności czy kontaktów z rówieśnikami.

ETAP 3: Poradzenie sobie ze stratą

Rozwód rodziców oznacza utratę dwóch rzeczy. Pełnej rodziny, dającej symboliczną i realną ochronę oraz obecności jednego z rodziców w codziennym życiu. Aby poradzić sobie z tymi stratami, dzieci uciekają w świat fantazji, próbując ukryć swoje prawdziwe uczucia. Często idealizują rodzica, który z nimi nie mieszka, uważając że gdyby był, wszystko toczyłoby się lepiej. Biorą na siebie winę za rozpad małżeństwa rodziców - uważają że gdyby były lepsze, rodzice byliby dalej razem. Dzieci zazwyczaj próbują nie dopuścić do rozwodu, chcąc ponownie połączyć rodziców albo jakoś odzyskać uczucie nieobecnego rodzica.

Poradzenie sobie ze stratą jest trudne, ponieważ wymaga przezwyciężenia uczucia odrzucenia, niekochania, upokorzenia, bezsilności. Może być łatwiejsze jeśli rodzice i dzieci mają dobre relacje, wzmocnione częstymi odwiedzinami lub wspólną opieką. Część dzieci potrafi zrekompensować sobie fakt dorastania w rozbitej rodzinie dobrymi kontaktami z każdym z rodziców osobno. Inne akceptują, że odwiedzający rodzic nigdy nie będzie takim, jakiego potrzebują. Większość w końcu przestaje obwiniać się za rozwód i zaczyna żyć własnym życiem.

ETAP 4: „Przepracowanie” gniewu

Dziecko jest świadome, że za rozwód ktoś odpowiada. Czasem jeden z rodziców, czasem oboje. Nigdy nie jest to naturalna katastrofa, na którą nie ma się wpływu. Dzieci wiedzą, że ich cierpienie spowodowali ludzie, którzy mieli je chronić i o nie dbać. Często zaczynają się gniewać na swoich rodziców, uważając ich za egoistów, patrzących tylko na swoje potrzeby. Rodzice stają się dla nich ludźmi słabymi, uciekającymi przed problemami. Z drugiej strony widzą ich nieszczęście, dezorganizację życia, smutek, czasem bezradność. Dlatego w dzieciach rozwodzących się rodziców mieszają się uczucia nienawiści i miłości. Na dodatek czują się winne z powodu gniewu, ponieważ widzą niedostatki rodziców. Przed dziećmi staje zadanie (często na lata) „przepracowania” swojego gniew. Kiedyś spojrzą na rodziców ja na ludzkie istoty, które zwyczajnie popełniają błędy i wybaczą im. Pozwoli to uwolnić się od identyfikacji z gniewem, rodzicielską przemocą czy byciem ofiarą.

ETAP 5: Pożegnanie poczucia winy

Większość dzieci z niepełnych rodzin w jakimś stopniu czuje się odpowiedzialne za rozwód rodziców. Maluchy uważają, że ich złe zachowanie lub pragnienie posiadania rodzica na wyłączność doprowadziło do rozstania. Dziecko może też myśleć, że jego pojawienie spowodowało konflikty w małżeństwie. Inny rodzaj winy można zauważyć u dziewcząt, której identyfikują się z cierpieniem matek. Nie potrafią się od nich odciąć, ponieważ bardzo je kochają i jest im ich żal. Dzieci rozwodu czeka uwolnienie się od poczucia winy, które najczęściej wiąże je z jednym z rodziców. Jest to potrzebne do tego, aby mogły pójść własną drogą otwarte na przyjęcie uczuć od ludzi.

ETAP 6: Akceptacja trwałości rozwodu

Dzieci czują silną i stałą potrzebę wyparcia rozwodu. Przez wiele lat po rozstaniu rodziców trwają w nadziei, świadomie lub nie, na odbudowanie rodziny. Znaki pojednania widzą w małych, nic nie znaczących gestach. Zaakceptowanie trwałości rozwodu jest dla dziecka trudniejsze niż przeżycie żałoby, ponieważ wie ono, że czasem ludzie zmieniają zdanie i do siebie wracają. Fantazje o pojednaniu się rodziców są głęboko wpisane w psychikę dziecka i trwają do momentu ostatecznego oddzielenia się od rodziców i opuszczenia domu.

ETAP 7: Podjęcie ryzyka w miłości

Dzieci rozwodu muszą dorastać, być przygotowane na sukcesy i porażki, podejmować ryzyko w miłości mimo tego, co dostarczyło im życie. Wiele z nich nie potrafi sobie z tym poradzić. Wiedzą, że rozwód jest możliwy, ale powinny pozostać otwarte na miłość, zaangażowanie, małżeństwo i zdradę. Czeka ich odwrócenie się od wzorca rodziców, którzy nie potrafili uratować małżeństwa. Podjęcie ryzyka w miłości wymaga zdolności do działania, a nie tylko myślenia o nim. To zadanie może trwać przez cały okres dojrzewania, czyniąc go niezwykle trudnym. Jednak jego rozwiązanie prowadzi do psychologicznego uwolnienia się od przeszłości i jest istotą drugiej szansy dla dzieci, których rodzice się rozwiedli.