Zachęcam, żeby spojrzeć na kobiecą uczuciowość jak na ogromny atut. Wcale nie jesteśmy skazane na bycie niewolnicami swoich emocji.
Patriarchat łaskawie przyznał prawo do uczuciowości kobietom. Można powiedzieć, że zostały nią obdarowane i obarczone, bo z jednej strony uważa się, że tylko kobiety posiadły kompetencje odczuwania, a z drugiej – są uznawane za głupie i naiwne, bo przecież w męskim świecie liczy się przede wszystkim racjonalność, a jej się kobietom odmawia, skoro ich specjalizacją są emocje.
Tymczasem kobiety bardzo się między sobą różnią w sposobach wyrażania emocji, mają odmienne strategie funkcjonowania, a także charaktery i dlatego dzielenie ludzkości na dwa plemiona o kobiecej i męskiej emocjonalności nie ma sensu. Poza tym trochę przeceniamy różnice w emocjonalności między kobietami i mężczyznami, według psychologicznych badań one wcale nie są tak zasadnicze, jak nam się wydaje. Choć istnieją – kobiety są na przykład o wiele łagodniejsze niż mężczyźni. Agresja to jedna z nielicznych cech emocjonalnych uwarunkowanych biologicznie, wywołuje ją testosteron. Jednak większość różnic dotyczących uczuciowości i emocji – takich jak większa kobieca empatia, umiejętność czytania emocji innych i wyrażania własnych – jest przede wszystkim skutkiem wychowania, czyli treningu kulturowego i przekonań.
Jak kształtuje się nasza kobieca uczuciowość? Dziewczynka obserwuje kobiety ze swojego otoczenia i widzi, jak postępują ze swoimi emocjami, jak reagują na to inni, i tego się uczy. Widzi, że oczekuje się od kobiet, żeby były usłużne, troskliwe, empatyczne, pomocne, skupione na potrzebach innych. Przyjęło się, że to dziewczynki i kobiety zajmują się rodzeństwem, rodzicami wymagającymi opieki. W końcu od dziecka trenują obsługę emocji, mają uważać na emocje otoczenia, mają rozmawiać o emocjach. W efekcie stereotyp kobiecej uczuciowości staje się ciałem, bo przeważnie dziewczynka odtwarza te wzory, które widzi wokół siebie, i wychodzi naprzeciw oczekiwaniom, które wyczuwa. Ciekawe, że kultura pozwala nam wyrażać emocje z jednym zastrzeżeniem – niedozwolone są agresja i złość. To dlatego kobiety nie umieją potem często powiedzieć „nie” i pilnować swoich granic. W przypadku mężczyzn jest odwrotnie, od nich wręcz wymaga się złości i agresji, natomiast zabrania się im wyrażania tak zwanych miękkich emocji. Mężczyznom nie mówi się, że są emocjonalni, kiedy się wściekają, oni po prostu zajmują stanowisko i wyrażają swoją męską siłę i niezależność. Mężczyzna, któremu nie pozwala się na wyrażanie całej gamy emocji, w efekcie nie potrafi ich rozpoznawać i nazywać. Kiedy przychodzi do niego strach albo wstyd, on czuje złość, jeśli jest wzruszony – trochę głupieje. Nic dziwnego, że to kobieta w pewnym sensie obsługuje emocjonalnie całą rodzinę, a zwłaszcza mężczyzn. Pomaga im identyfikować ich emocje, nazywać je, biorąc na swoje barki niepotrzebny ciężar.
Zachęcam, żeby spojrzeć na kobiecą uczuciowość jak na ogromny atut. Wcale nie jesteśmy skazane na bycie niewolnicami swoich emocji. Jeśli potrafimy je prawidłowo rozpoznawać, rozumiemy, dlaczego się pojawiają, możemy nad nimi panować czy zgodnie ze swoją wolą przekierowywać. Im bardziej zdajemy sobie sprawę z różnorodności i bogactwa emocji, jesteśmy ich świadome, tym mniej one nami będą rządzić. Takie kompetencje nie stoją w sprzeczności z racjonalnością, wręcz przeciwnie. Dotyczy to też mężczyzn – jeśli wszyscy zaczniemy używać języka emocji, które rozumiemy, rozpoznajemy i których się nie boimy, będzie łatwiej nam się dogadywać. Bardzo szanuję ideę Junga, że w każdym z nas jest część męska i kobieca, animus i anima, a harmonię wewnętrzną i dojrzałość można osiągnąć dzięki ich uznaniu i zintegrowaniu.
Wysłuchał Dariusz Janiszewski.
Katarzyna Miller, terapeutka. Pisze książki, wiersze, śpiewa.