Wiersze o śmierci: wzruszające utwory o przemijaniu

Wiersze o śmierci bliskiej osoby to nie tylko treny

Myśląc o poezji nawiązującej do przemijania, większość osób przede wszystkim widzi treny Kochanowskiego, gdy tymczasem istnieją utwory takich świetnych pisarzy jak Wisława Szymborska, Halina Poświatowska czy Rafał Wojaczek. Wiersze o śmierci stworzone przez wybitnego artystę polskiego renesansu na stałe wbiły się do kanonu liryki żałobnej, ponieważ w dokładny sposób ukazują, jak Jan z Czarnolasu radził sobie z odejściem ukochanej córki Urszulki. Różne etapy rozpaczy po śmierci kogoś bliskiego lub ważnego ukazali również inni autorzy w swoich wierszach:

• „… Niech milczą fortepiany i w miękkiej werbli ciszy

Wynieście trumnę. Niech przyjdą żałobnicy.

[…]

Nie potrzeba już gwiazd, zgaście wszystkie, do końca;

Zdejmijcie z nieba księżyc i rozmontujcie słońce;

Wylejcie wodę z morza, odbierzcie drzewom cień.

Teraz już nigdy na nic nie przydadzą się”.

_{„Blues pogrzebowy”, Wystan Hugh Auden}

• „…Śpij, Matulu, ciałem w grobie,

A duszą żyj w niebie,

Nie zapomnę ja o Tobie,

Odwiedzając Ciebie.

Będą skrapiać Twoje dzieci

Grób, mogiłę łzami,

Aż zaruni się, okwieci

Darnią i kwiatami

[…]”.

_{„Mojej matce”, Antoni Kucharczyk}

• „Człowiek umiera… Znowu za szybko!

Człowiek umiera… Razem z nim wszystko.

Tylko wspomnienia po nim zostają,

Które wciąż mgliste z czasem się stają,

Których tak wiele, jednak za mało…

Znowu za szybko wszystko się stało!

Czasu nie było na pożegnanie…

Teraz zostało tylko płakanie […]”.

_{Autor nieznany}

Poświatowska i Szymborska – wiersze o śmierci i przemijaniu

Wielu poetów, którym przyszło zmagać się z odejściem bliskiego człowieka, swój ból, żal i smutek wylewa na papier, tworząc przepiękne utwory. Do znanych polskich pisarzy, którzy w kilku zdaniach potrafili ukazać istotę umierania, należą m.in. Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert oraz Halina Poświatowska. Wiersze o śmierci stworzone przez tych autorów często ukazują dramaturgie rozstania z punktu widzenia podmiotu lirycznego, nieraz z użyciem nawet lekkich, humorystycznych sformułowań. Zanurzmy się w treści niektórych z nich.

• „Tu leży staroświecka jak przecinek

Autorka paru wierszy. Wieczny odpoczynek

Raczyła dać jej ziemia, pomimo że trup

Nie należał do żadnej z literackich grup.

Ale też nic lepszego nie ma na mogile

Oprócz tej rymowanki, łopianu i sowy.

Przechodniu, wyjmij z teczki mózg elektronowy

I nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę”.

_{„Nagrobek”, Wisława Szymborska}

• „A kiedy przyjdzie także po mnie

Zegarmistrz światła purpurowy,

By mi zabełtać błękit w głowie,

To będę jasny i gotowy.

Spłyną przeze mnie dni na przestrzał,

Zgasną podłogi i powietrza.

Na wszystko jeszcze raz popatrzę

I pójdę nie wiem gdzie, na zawsze”.

_{„Zegarmistrz światła”, Bogdan Chorążuk}

• „Przyjdzie do mnie bezgłośnie,

Cicha, wyczekiwana,

Na oczy mi położy

Kojący wieczny sen,

Utuli mnie miłośni,

Jak dobra Siostra nieznana,

I jasne drzwi otworzy:

Popłynę w świetlność – hen…

Przyjdzie do mnie milcząca,

Blada i bezcielesna,

Śmierć, moja śmierć…”.

_{„Przyjdzie do mnie bezgłośnie”, Julian Tuwim}

• „A kiedy mnie już nie będzie

To nic się przecież nie zmieni

Spadnie śnieg albo deszcz

I liść pożółknie w jesieni.

[…]

Kwiaty też będą pachniały

I trawa się zazieleni

Bo kiedy mnie już nie będzie

To nic się przecież nie zmieni”.

_{„A kiedy mnie już nie będzie”, Bronisława Fastowiec}

• „Przyjdźcie pewnie do mnie w godzinę odejścia,

Jak starzy przyjaciele pożegnać się ze mną.

Nie wiem, czy was obejmie pokoiku sześcian.

Ale ja was obejmę źrenicą płomienną.

[…]

Otwórzcie mi ściany na daleki przestwór

Moich błędnych wędrówek druhy, towarzysze

I złożycie na serce nie biosów królestwo;

Niby lilije śnieżyste: ciszę, świętą ciszę”.

_{„W godzinę odejścia”, Józef Gałuszka}

Najpiękniejsze wiersze o przemijaniu

Do liryki żałobnej często zaliczane są także utwory ukazujące nietrwałość ludzkiego istnienia. W swoich wierszach poeci często zastanawiają się, co daje nam świadomość przemijania, jak wpływa na codzienne życie i czy pozwala przygotować się do rozstania z najbliższymi. Do najbardziej znanych wierszy poruszających kruchość egzystencji zaliczyć należy:

• „Daremne żale, próżny trud,

Bezsilne złorzeczenia!

Przeżytych kształtów żaden cud

Nie wróci do istnienia.

[…]

Trzeba z żywymi naprzód iść,

Po życie sięgać nowe:

A nie w uwiędłych laurów liść

Z uporem stroić głowę!

[…]”.

_{„Daremne żale”, Adam Asnyk}

• „Godzina za godziną niepojęcie chodzi:

Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi.

[…]

Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt, żywot ludzki słynie.

Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie,

Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi,

Z którego spadł niejeden, co na starość godzi”.

_{„Krótkość żywota”, Daniel Naborowski}

• „Nic dwa razy się nie zdarza

I nie zdarzy. Z tej przyczyny

Zrodziliśmy się bez wprawy

I pomrzemy bez rutyny.

Choćbyśmy uczniami byli

Najtępszymi w szkole świata,

Nie będziemy repetować

Żadnej zimy ani lata.

Żaden dzień się nie powtórzy,

Nie ma dwóch podobnych nocy,

Dwóch tych samych pocałunków,

Dwóch jednakich spojrzeń w oczy.

[…]

Uśmiechnięci, współobjęci

Spróbujemy szukać zgody,

Choć różnimy się od siebie

Jak dwie krople czystej wody”.

_{„Nic dwa razy”, Wisława Szymborska}