Lunatyk (inaczej somnambulik) to osoba, która wstaje w środku nocy i we śnie odbywa różnego typu wędrówki. Zdarza się, że ma oczy zamknięte, czasem też otwarte. Choć wydawać się to może nienaturalne, to na zadawane pytania udzielać może logicznych odpowiedzi, mimo że następnego dnia – zapytana o szczegóły – nic nie pamięta. Ta przypadłość dotyka również dzieci.
Dolegliwość ta związana jest bezpośrednio z niezwykle szybkim przechodzeniem (a w zasadzie przeskokiem) z fazy głębokiego snu do fazy REM (z ang. Rapid Eye Movements) szybkich ruchów gałek ocznych; fazy snu lekkiego, któremu towarzyszą między innymi marzenia senne. Ta zmiana faz jest na tyle zaskakująca dla mózgu osoby śpiącej, że niejednokrotnie nie radzi on sobie z koniecznością tworzenia scen marzeń sennych i z jednoczesnym kontrolowaniem blokowania ośrodka ruchu. W wyniku tego następuje przekazanie pewnych sygnałów nerwowych do mięśni, które po otrzymaniu impulsu wprawiają ciało w ruch.
Lunatykowanie nie musi jednak dotyczyć tylko wędrowania po pomieszczeniu. Dziecko może też usiąść na brzegu swojego łóżka i wykonywać różnego typu czynności, często te, które mają miejsce w ciągu dnia. Zdarza się, że czyta książeczkę, gasi i zapala światło albo zmierza w kierunku kuchni, by coś zjeść. Może udać się do łazienki, w celu kąpieli, może też podejść w kierunku szafy, wyjąć ubrania i zacząć się przebierać… Tak czy inaczej, rano, po przebudzeniu nie będzie pamiętać o wydarzeniach, które miały miejsce w nocy.
Czy istnieją jakieś sposoby, by chronić lunatyków? Co robić, by w nocy nie wyrządzili sobie nieświadomie jakiejkolwiek krzywdy?
Przede wszystkim należy odpowiednio przygotować dziecko do snu. W tym celu warto zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii.
Podsumowanie dnia. W przypadku młodszych osób można próbować spokojnie z dzieckiem rozmawiać, starać się podsumować dobiegający końca dzień. Próbować tym samym usystematyzować wydarzenia, które miały miejsce w ciągu dnia, przede wszystkim dziecko uspokoić, pochwalić za to, co dobrego zrobiło, za to, co mu się udało. Nie jest jednak w takich przypadkach zalecane czytanie dzieciom przed snem bajek i opowiadań czy też opowiadanie emocjonujących historii. To wszystko może spowodować, że mózg dziecka zamiast się wyciszyć przed snem, będzie miał dodatkowe bodźce do tworzenia obrazów.
Nocny strażnik. Jeżeli dziecko dość często lunatykuje, warto zastanowić się nad ustawieniem w pobliżu czegoś, co pozwoli nam się obudzić, gdy dziecko wstanie z łóżka, ale jednocześnie dziecka nie wystraszy (pamiętaj, że nie należy świadomie dziecka budzić w czasie, kiedy lunatykuje – może go to poważnie wystraszyć). Nie można zapomnieć o wytłumaczeniu dziecku dlaczego tak się dzieje – przede wszystkim nie należy dziecka straszyć, wyjaśnić, że to dla jego dobra, troski i bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo. Wszelkie metody wprowadzania jakiegokolwiek ograniczania swobody podczas snu, można przeprowadzić z dzieckiem w formie zabawy. Uważajmy jednak, by nie dać w ten sposób dziecku dodatkowego pretekstu do naśladowania tych zachowań podczas nocnego lunatykowania. Dobrze jest również tak rozmieścić elementy w pokoju dziecka, by przy ewentualnej nocnej wędrówce nie zrobiło sobie krzywdy, np. potykając się o rozrzucone zabawki, meble czy ostre przedmioty. Zadbaj też, by łóżeczko dziecka nie było piętrowe – w ten sposób wyeliminujesz groźbę upadku przy próbie wychodzenia z łóżka. Jeżeli w Twoim mieszkaniu są schody, zabezpiecz je odpowiednią barierką, tak, by dziecko nie wypadło podczas nocnych spacerów.
Wyrozumiałość. Niezależnie od typu lunatykowania, przede wszystkim należy dziecku okazywać szacunek i nie wyśmiewać się w sytuacji, gdy dowie się o tym, co mu się przytrafia w nocy. Żartowanie i jakiekolwiek nieodpowiednie aluzje kierowane w jego stronę mogłyby odbić się niekorzystnie na emocjach dziecka i jego ewentualnych problemach ze snem. Kontroluj też, czy dziecko nie kładzie się spać z pełnym pęcherzem, w przeciwnym przypadku dziecko może podświadomie w nocy szukać drogi do łazienki.
Ważna godzina. Zwracaj uwagę na stałe pory układania dziecka do snu, dobrze jest również, by w ciągu dnia, w miarę dużo czasu przebywać z dzieckiem na świeżym powietrzu. Ponieważ do lunatykowania przyczynia się w znacznej mierze stres, który dziecko może przeżywać (np. kłótnie między rodzicami, zmiana miejsca zamieszkania, problemy z rówieśnikami) i wszelkie sytuacje nietypowe. Staraj się zatem nie dostarczać dziecku niepotrzebnych silnych emocji lub całkowicie je eliminuj. A podczas snu dziecka zadbaj o ciszę i spokój.
Elementami, które przyczyniać się mogą do lunatykowania są również: występująca u dziecka chorego gorączka lub stałe przyjmowanie wybranych leków. Dlatego nie należy od razu wpadać w panikę, ale przy dostrzeżeniu nieprawidłowości w nocnym odpoczynku dziecka, uzbroić się w cierpliwość, obserwować i starać się odnaleźć – jeśli to możliwe – przyczynę nietypowego zachowania.
Przypadłość ta ma dużą szansę, by z czasem minąć bez pozostawiania jakichkolwiek skutków. Jednak, jeżeli stan taki trwa dość długo, warto zastanowić się nad wizytą u psychologa.
Jeżeli chcesz w sposób naturalny uspokoić dziecko, pamiętaj też o ziołach.
Poniżej podajemy przepis na napar senny:
Melisa, waleriana, lawenda, wymieszane razem (po 1 łyżeczce każdego z ziół) i zalane ½ l wrzątku należy odstawić na 10 minut. Po tym czasie przecedzić. Tak przygotowany napar można podać dziecku do wypicia przed snem – minimum 1 godzinę przed zaśnięciem.
Artykuł przygotowanych przez ekspertów