Prawa kobiet związane z tzw. okresem okołoporodowym należą do praw pacjenta, które są częścią praw człowieka.
Prawa te gwarantuje Ci między innymi Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., ustawa z 6 listopada 2008 o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. 09 Nr 52 poz. 417); ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2002 r. Nr 21 poz. 204 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. nr 91 poz. 410). Unormowania w zakresie praw pacjenta możesz także znaleźć w Kodeksie Etyki Lekarskiej oraz Kodeksie Etyki Pielęgniarki i Położnej.
8 kwietnia 2011 roku weszło w życie rozporządzenie MINISTRA ZDROWIA z 23 września 2010 r. w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem (Dz. U. z 7 października 2010 r.), które dość szczegółowo określa, jakie uprawnienia kobiet w tym okresie powinny być respektowane przez personel medyczny.
Realizacja Twoich praw jako pacjentki w okresie ciąży, porodu i połogu ma zapewnić Tobie i Twojemu dziecku dobry stan zdrowia.
Przede wszystkim masz prawo do darmowej opieki medycznej w czasie ciąży, porodu i połogu (6 tygodni po porodzie). Uprawnienie to przysługuje Ci nawet jeśli nie posiadasz ubezpieczenia zdrowotnego, czyli nie masz opłaconej składki ZUS.
W trakcie całej opieki okołoporodowej masz prawo do poszanowania Twojej godności i intymności. Cały personel medyczny powinien traktować Cię jak człowieka, indywidualną, odczuwającą istotę, a nie przypadek medyczny. Wszelkie informacje dotyczące Twojego stanu zdrowia powinny być Ci przekazywane dyskretnie, powinnaś być zasłaniana parawanem w trakcie badań, jeśli leżysz na sali wieloosobowej, jak również gdy rodzisz na sali wieloosobowej. Pamiętaj, że nikt nie powinien od Ciebie za to żądać pieniędzy. Pobieranie opłat za rodzenie na jednoosobowej sali jest niezgodne z prawem. Nikt, także lekarz i pielęgniarki, nie mają prawa na Ciebie krzyczeć, ani komentować w sposób poniżający przebiegu porodu. Osoby z personelu medycznego powinny umieć nawiązać z Tobą dobry kontakt i mieć świadomość, jak ważny jest ton rozmowy, ich postawa oraz słowa kierowane do Ciebie. Powinny zapytać Cię o Twoje potrzeby i oczekiwania. Personel medyczny podczas porodu w szczególności powinien przywitać Cię osobiście, przedstawić się i wyjaśnić swoją rolę w opiece nad Tobą. Cały personel powinien prezentować spokojną i wzbudzającą zaufanie postawę. Osoba odpowiedzialna za poród powinna wraz z Tobą omówić plan Twojego porodu i sposoby radzenia sobie z bólem. Przedstawić Ci pełną informację o farmakologicznych i niefarmakologicznych sposobach łagodzenia bólu i wspierać Cię w wybranych metodach. Jeżeli natomiast nastąpi konieczność przekazania opieki nad Tobą, to powinnaś być poinformowana o tym fakcie.
Tuż po urodzeniu dziecka masz prawo do bezpośredniego z nim kontaktu „skóra do skóry”, który będzie trwał co najmniej dwie godziny po porodzie. W tym czasie personel medyczny powinien zachęcić Cię do rozpoznania momentu, kiedy dziecko jest gotowe do ssania piersi, a także obserwować zarówno Ciebie jak i dziecko, kontrolując cechy dobrego przystawienia i pozycji przy piersi, a w razie potrzeby zaoferować Ci pomoc. Kontakt ten może być przerwany w sytuacji wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia Twojego lub noworodka, odnotowanego w dokumentacji medycznej.
Pamiętaj, że nie musisz zgadzać się na to, aby w badaniach i zabiegach brały udział osoby, których obecność i pomoc w czasie porodu nie jest konieczna. Jedynie nie możesz odmówić zgody na obecność osób, które się uczą zawodów medycznych, m.in. w klinikach i szpitalach akademii medycznych. Uzyskanie Twojej zgody nie jest wymagane w takich sytuacjach, ale udział takich osób w badaniach powinien wynikać ze względów dydaktycznych.
Masz prawo do bezpłatnego porodu rodzinnego. Pobieranie jakichkolwiek opłaty za poród rodzinny jest bezprawne. Podczas porodu może Ci towarzyszyć ojciec dziecka, mama, siostra, przyjaciółka.
Realizacja Twoich praw jako kobiety rodzącej polega także na respektowaniu twojego prawa do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji związanych z porodem, obejmujących zakres podejmowanych działań i stosowanych procedur medycznych. Masz prawo do nie wyrażenia zgody na wykonanie danego zabiegu podczas porodu. Nie musisz zgadzać się na wszystko, co proponuje Ci personel medyczny. A jeśli już się na coś godzisz, to Twoja decyzja musi być świadoma i swobodna. Co oznacza, że najpierw wyjaśniono Ci w sposób wyczerpujący i zrozumiały dla Ciebie konieczność przeprowadzenia danego zabiegu i dopiero wówczas się na niego zgodziłaś. W każdej chwili możesz też cofnąć swoją zgodę. Dotyczy to np. przebicia pęcherza płodowego, podania oksytocyny lub nacięcia krocza. Te czynności mogą być wykonane bez Twojej zgody, jeśli istnieje bezpośrednie zagrożenie Twojego życia. Powinnaś także wyrazić zgodę na zabiegi wykonywane u dziecka. Wszelkie informacje personel medyczny powinien przekazywać Ci w jasny i przystępny sposób.
Ważne! Bardzo często podczas przyjmowania do szpitala kobiety są proszone o podpisanie ogólnej zgody na proponowane leczenie, często zwanej też zgodą blankietową. Taki dokument jest nieważny. Leczenie podjęte na podstawie takiej zgody jest równoznaczne z leczeniem bez zgody pacjenta i stanowi naruszenie praw pacjenta.
Możesz także poprosić, aby nie badał Cię dany lekarz czy położna. Masz prawo do wyboru osoby sprawującej opiekę spośród osób uprawnionych do jej sprawowania, z uwzględnieniem zasad organizacyjnych obowiązujących w miejscu udzielania świadczenia, określonych w regulaminie porządkowym zakładu opieki zdrowotnej.
Masz także prawo do wglądu w swoją dokumentację medyczną dotyczącą porodu, możesz zapoznać się z historią choroby, informacjami o badaniach, zabiegach i tym, kto i kiedy ich dokonał. Możesz sporządzić sobie kopię tej dokumentacji, a w przypadku sporządzenia jej w języku łacińskim lub użycia niezrozumiałej dla Ciebie terminologii masz prawo poprosić o ich wyjaśnienie.
Informacje medyczne dotyczące porodu, Twojego i dziecka stanu zdrowia są poufne i personel szpitala może ich udzielać tylko osobom, które upoważniłaś do ich uzyskania.
Możesz również wybrać miejsce porodu w warunkach szpitalnych lub pozaszpitalnych, w których czujesz się bezpiecznie i w których udzielane są świadczenia zdrowotne.
Ciąg dalszy artykułu na stronie