Tylko jedna czwarta Polaków deklaruje, że dba o wątrobę. Czy jesteś w tym gronie? W tym artykule przekonujemy, że warto wiedzieć, za co odpowiada wątroba i jakie są najczęstsze choroby wątroby. Edukacja w tym zakresie jest bardzo ważna, ponieważ wątroba pełni w organizmie aż 500 funkcji! Do tego proste codzienne nawyki mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia na przykład raka czy marskości wątroby.
Wątroba to bardzo ważny, jak nie kluczowy, narząd w organizmie. Z wielu funkcji wątroby nie zdajemy sobie nawet sprawy. Tymczasem odpowiada ona między innymi za przetwarzanie składników odżywczych, unieszkodliwianie toksyn, metabolizm węglowodanów, magazynowanie glikogenu, enzymów czy witamin. Brzmi może ogólnie, ale takie procesy mają ogromne znaczenie i zaburzenie ich może wywołać nieprzyjemne dolegliwości czy nawet doprowadzić do chorób wątroby.
Niestety tylko co czwarty Polak stara się dbać o wątrobę, na przykład zdrowo się odżywia, nie pije lub nie nadużywa alkoholu, czy też stara się brać preparaty wspomagające pracę wątroby – tak wynika z Pierwszego Ogólnopolskiego Badania Wątroby przeprowadzonego wprawdzie w 2013 roku, ale do tej pory niewiele się w tym zakresie zmieniło.
Wątroba (grec.
hepar) należy do układu pokarmowego i jest największym gruczołem ludzkiego organizmu - stanowi ok. 5% masy ciała człowieka. U mężczyzn osiąga wagę od 1500 do 1700 gramów, a u kobiet od 1300 do 1500 gramów. Jeśli jest wypełniona krwią, jej masa może się zwiększyć nawet o 800 gramów.
Znajduje się w prawym podżebrzu pod przeponą i częściowo przechodzi do górnego nadbrzusza i lewego podżebrza. Zbudowana jest z czterech płatów, a mianowicie prawego (największy), lewego, czworobocznego i ogoniastego. W większości pokryta jest przez otrzewną, a sam miąższ pokryty jest torebką wątrobową, czyli włóknistą błoną.
Zobacz grafikę prezentującą budowę wątroby z zaznaczeniem, jakie poszczególne jej części pełnią funkcje:.
Eksperci są zgodni – wątroba to jeden z najważniejszych narządów ludzkiego organizmu, ponieważ pełni ponad 500 funkcji. Narząd ten stanowi również ważną linię obrony organizmu przed drobnoustrojami, bo przez niego przepływa cała krew, która jest filtrowana, i wychwytywane są z niej czynniki zakaźne.
Profesor Robert Flisiak, prezes Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego, przedstawiając wyniki wyżej przytoczonego badania na konferencji prasowej w Warszawie, zaznaczył, że wprawdzie aż 72% badanych deklarowało wiedzę o funkcjach wątroby, jednak tylko niecała połowa z nich faktycznie potrafiła wskazać przynajmniej jedną z najważniejszych funkcji. Specjalista tłumaczył, że jest to największe laboratorium chemiczne naszego organizmu: „Zachodzi w nim synteza różnych substancji: hormonów, enzymów, białek transportujących, które są niezbędne do funkcjonowania innych narządów”.
Inną kluczową rolą wątroby jest oczyszczanie organizmu z toksyn i filtrowanie krwi, bo to właśnie do niej trafiają pożyteczne i szkodliwe, a nawet groźne dla życia substancje. Wątroba wydziela też żółć (do 1,5 litra żółci na dobę), niezbędną do trawienia, zwłaszcza ciężkostrawnych pokarmów. Pomaga również utrzymać właściwą ciepłotę ciała.
Jak bardzo ważna jest wątroba? Gdy przestaje prawidłowo funkcjonować, uszkodzeniu może ulec nawet ośrodkowy układ nerwowy. Znacząco może zmniejszyć się również odporność na choroby.
Najczęstsze choroby wątroby
Objawy choroby wątroby mogą być naprawdę różne. Mogą obejmować objawy skórne występujące na twarzy, jednak do najczęstszym symptomem, niezależnym od przyczyny, jest ból wątroby, który lokalizujemy na wysokości brzucha z jego prawej strony, pod żebrami. Dodajmy, że sama wątroba nie wywołuje dolegliwości bólowych, ponieważ nie ma unerwienia czuciowego, a za boleści odpowiada rozciągnięta i podrażniona błona surowicza lub powiększenie wątroby (wywołuje wtedy nacisk).
Choroby wątroby dzieli się na trzy kategorie: choroby miąższu wątroby (tutaj np. wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C, D i E oraz marskość wątroby), choroby naczyń wątroby (zakrzepica żyły wrotnej lub żył wątrobowych) oraz choroby wewnątrzwątrobowych przewodów żółciowych (nowotwory dróg żółciowych).
Listę najczęstszych chorób wraz z zaznaczeniem ich przyczyn, ryzyka zachorowania i jakie choroba wątroby daje objawy, znajdziesz tutaj:.
Regularne dbanie o wątrobę jest bardzo ważne! Profesor Maciej Wójcicki z Kliniki Hepatologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (WUM) w rozmowie z PAP powiedział, że z powodu różnych schorzeń wątroby w Polsce powinno się przeprowadzać nawet 1200 przeszczepów tego narządu – takie jest bowiem zapotrzebowanie. Jednym z głównych wskazań do tego rodzaju operacji jest wirusowe zapalenie wątroby typu C. Zakażenie tym wirusem rozpoznano u 750 tys. osób, dla porównania: liczbę zarażonych HIV szacuje się na 30 tys. Kierownik Kliniki Hepatologii i Chorób Wewnętrznych WUM prof. Piotr Milkiewicz zaznaczył, że około 10% przeszczepów wątroby przypada na operacje ratunkowe, w przypadku piorunującej niewydolności tego narządu. Śmiertelność w przebiegu ostrej niewydolności wątroby sięga 30—80%.
Takie dane mogą przerazić, zwłaszcza że mowa o chorobach i sytuacjach wymagających przeszczepów wątroby. Codziennie dbanie o wątrobę i wprowadzenie dobrych nawyków nie tylko może nas uchronić przed poszczególnymi schorzeniami (na które mamy wpływ), ale przede wszystkim przykrymi dolegliwościami.
Analiza europejskich danych epidemiologicznych wskazuje, że najczęściej za choroby wątroby odpowiadają: nadmierne spożywanie alkoholu oraz zespół metaboliczny związany z nadwagą i otyłością. Można więc wyciągnąć wniosek, że pierwszym krokiem w dbaniu o wątrobę jest wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych sprowadzających się do eliminacji napojów alkoholowych oraz niezdrowych produktów.
Dla wątroby nawet niewielka ilość alkoholu jest zabójcza, zwłaszcza jak pity jest systematycznie. Dochodzi wówczas do uszkodzeń hepatocytów, tworzą się zwłóknienia i dochodzi do marskości wątroby. Zatem po alkohol najlepiej sięgać tylko od czasu do czasu, i to ten najsłabszy.
Jeśli mowa o diecie, tutaj należy wprowadzić warzywa i zioła. W przypadku warzyw korzystne są te zawierające dużo witamin z grupy B oraz PP, czyli kapusta, kukurydza, sałata, brokuły i soja. Warto je lekko podgotowywać lub blanszować, ponieważ surowe warzywa mogą być obciążające dla organizmu. Z warzyw do unikania najważniejszy jest świeży czosnek, ponieważ zawiera dużą ilość drażniących związków siarki, nieprzyjaznych dla wątroby. Do posiłków warto jako przyprawy stosować zioła, a także pić napary ziołowe niezależnie, szczególnie z nasion ostropestu plamistego i ziela karczochów, ponieważ zawierają substancje zwiększające zdolności regeneracyjne komórek wątroby i przyspieszają odtruwanie, działają też przeciwzapalnie i żółciopędnie.
Każda zdrowa dieta sprowadza się do zróżnicowania posiłków, wprowadzenia lekkich dań oraz regularnego jedzenia mniejszych posiłków. Nie inaczej jest w tym przypadku. Ważna jest również aktywność fizyczna. Z badań brytyjsko-szwajcarskich przeprowadzonych na myszach wynika, że regularne ćwiczenia mogą obniżać ryzyko zachorowania na raka wątroby, jednego z najczęstszych nowotworów złośliwych na świecie.
Należy również nie nadużywać leków i stosować je tylko zgodnie z zaleceniami lekarza.
Świadomość tego, jak dbać o wątrobę, sprowadza się do prowadzenia odpowiedniej diety, która ma wpływ na cały organizm, nie tylko na ten jeden narząd. Skorzystamy więc na tym wielorako, bo nie tylko zadbamy o wątrobę, ale też o dobrą przemianę materii i dobre samopoczucie.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!