„Inwestuj w naszą planetę” – tak brzmi tegoroczne hasło Międzynarodowego Dnia Ziemi, dotyczące przede wszystkim klimatu. Jest to ważny temat nie tylko na ten rok, bo od niego zależy przyszłość planety i żyjących na niej istot. Wokół problemu powstało wiele mitów fałszujących nasze podejście do zmian klimatu. Czy umiecie sami je rozpoznać? – WWF Polska, zadając to pytanie, wymienia często rozpowszechniane mity, z którymi warto się rozprawić.
Międzynarodowy Dzień Ziemi obchodzimy od 1970 roku. Ma on być okazją do refleksji nad aktualnym stanem naszej planety. I trudno się dziwić, że coraz częściej tematem przewodnim są zmiany klimatu, które dotykają nas bezpośrednio. Wzrost temperatury na Ziemi powoduje globalne ocieplenie i jeśli mu nie zaradzimy, doprowadzimy w niedługim czasie do katastrofy.
Klimat – to wspólne dobro zależy w głównej mierze od polityki poszczególnych państw i koncernów, jednak my też mamy tutaj ogromny udział… dlatego tak ważna jest zmiana codziennych nawyków (oszczędność energii i wody, sposoby ogrzewania, dieta ograniczająca spożycie mięsa).
Wiele mitów to świadomie rozpowszechniana dezinformacja, którą później powtarza się i przekazuje dalej. Niektóre są tak formułowane, że wydają się logiczne i zdroworozsądkowe… Dlatego łatwo im ulec. Jednak do analizowania klimatu konieczne są narzędzia naukowe. W sprawie zmiany klimatu panuje tzw. konsensus naukowy. To wspólne stanowisko uczonych z całego świata, które opiera się na naukowych dowodach. Coraz mniej osób próbuje negować fakt, że to człowiek, spalając paliwa kopalne, spowodował zmianę klimatu. Jednak wiele mitów wciąż jest „w obiegu” i często trudno jest obalić je bez wiedzy naukowej.
Mit 1: Wojna, pandemia, szalejące ceny to problemy, z którymi mierzymy się teraz, więc zmianą klimatu możemy zająć się później.
Fakt: Zmiana klimatu jest największym wyzwaniem, z którym musimy się dziś zmierzyć. Ignorowanie kwestii klimatycznych prowadzi do nasilenia dzisiejszych problemów i wywoła kolejne, na znacznie większą skalę (konflikty zbrojne, których podłożem jest walka o zasoby, konflikty o wodę, żywność i masowe migracje). Nie możemy pozwolić, by pojawiające się dziś nawet najtragiczniejsze wydarzenia spowolniły nasze działania proklimatyczne. Od nich zależy przyszłość nasza, naszych dzieci i całej ludzkości.
Mit 2: Zmiana klimatu nie ma wpływu na moje życie codzienne.
Fakt: Zmiana klimatu już teraz wpływa na nasze życie. Jej konsekwencje odczują nie tylko przyszłe pokolenia, ale także odczujemy je my i odczują nasze dzieci. Gwałtowne zjawiska atmosferyczne, takie jak burze, huraganowe wiatry czy nawalne deszcze, utrudniają transport, mogą powodować problemy z dostępem do energii elektrycznej. Susza z kolei wpływa na rolnictwo, a w konsekwencji na ceny żywności. W miarę postępowania zmiany klimatu skala tych zjawisk będzie się pogłębiać i prowadzić do coraz większych zakłóceń naszej codziennej rutyny.
Mit 3: Zmiana klimatu sprawi, że w Polsce temperatury będą wyższe, więc jest to dla nas dobre (będziemy sadzić pomarańcze i opalać się pod palmami).
Fakt: Zmiany klimatu są dla mieszkańców Polski niebezpieczne. Ze względu na nieduże zasoby wodne Polsce grozić może regularnie występująca susza i stepowienie. Z naszego kraju już znikają sosny, świerki i znika wiele innych gatunków. Fale upałów spowodują problemy zdrowotne. Dno Bałtyku powoli zmienia się w beztlenową, podwodną pustynię, a na powierzchni występują coraz częstsze zakwity sinic. Poziom morza podnosi się, przez co Gdyni i Gdańskowi w przyszłości grozi zalanie.
Mit 4: Kiedyś cały ten węgiel już był w atmosferze i życie nie zniknęło, więc na zdrowy rozum nie powinien nam zaszkodzić.
Fakt: Jeśli nie ograniczymy emisji, życie na Ziemi może przetrwać – nasz gatunek niekoniecznie. Złoża węgla powstawały w czasie kilkuset milionów lat. W tym czasie na Ziemi zmieniały się: klimat, kontynenty, lodowce i poziomy mórz, pojawiały się i znikały liczne gatunki zwierząt i roślin. Uwalniając w ciągu dwóch stuleci zasoby węgla gromadzone przez miliony lat, powodujemy szok klimatyczny, do którego przyroda (łącznie z ludźmi) nie ma szans się przystosować.
Mit 5: Na zdrowy chłopski rozum więcej CO
2 w powietrzu jest dobre dla roślin.
Fakt: nadmiar dwutlenku węgla nie przyspieszy wzrostu roślin! To prawda, że rośliny potrzebują CO2 do życia. Jednak, żeby się rozwijać, muszą mieć także dostęp do wody, światła, nawozów i wielu innych czynników. Zgodnie z biologicznym prawem minimum, jeśli zabraknie wystarczającej ilości choć jednego z nich, roślina nie będzie się rozwijać.
Mit 6: Zmiana klimatu już się dzieje, więc jest za późno, by zacząć działać.
Fakt: Wciąż mamy szanse powstrzymać najgorsze scenariusze katastrofy klimatycznej. Im szybciej zaczniemy działać , tym większe szanse, że nam się uda. Naukowcy podkreślają, że musimy ograniczyć nasze emisje o połowę do roku 2030 oraz osiągnąć neutralność klimatyczną do roku 2050, jeśli chcemy uniknąć najpoważniejszych skutków związanych z klimatem. Mamy osiągnięcia nauki umożliwiające uniknięcie katastrofy klimatycznej. To m.in. technologie fotowoltaiczne i nowoczesne turbiny wiatrowe.
Mit 7: Naukowcy na pewno wkrótce wymyślą sposób na zatrzymanie kryzysu klimatycznego, więc nie musimy podejmować radykalnych działań.
Fakt: Naukowcy już wiedzą, jak zatrzymać kryzys klimatyczny: musimy przestać spalać paliwa kopalne. Trzecia część Szóstego Raportu IPCC zawiera m.in. przegląd technologii, z których już teraz powinniśmy skorzystać przy mierzeniu się ze zmianami klimatu. Jednym z kluczowych działań jest transformacja energetyki i inwestycja w odnawialne źródła energii (OZE). Jeżeli w ciągu nadchodzących lat opracowane zostaną nowe technologie – wzbogacą one nasze możliwości, ale naukowcy są zgodni: teraz jest ostatni moment, by zacząć działać.
Mit 8: Naukowcy nie potrafią przewidzieć pogody na nadchodzące dni, więc na zdrowy rozum nie mogą przewidzieć zmiany klimatu.
Fakt: Naukowcy mają odpowiednie narzędzia, by z całą pewnością stwierdzić, że zmiana klimatu ma miejsce, i wskazać ogólne trendy. Prognozowanie zjawisk pogodowych jest zupełnie czymś innym niż długookresowe modelowanie klimatu. Zjawiska pogodowe oparte są na czynnikach o dużej zmienności, dlatego nie sposób ich dokładnie przewidzieć w dłuższym okresie. Klimat jest bardziej stały niż pogoda. Klimatolodzy są w stanie przewidzieć zmiany średniej temperatury czy średnich opadów. To wystarczy, aby z całą pewnością stwierdzić, że zmiana klimatu będzie postępować.
Mit 9: Węgiel to jedyne opłacalne w Polsce źródło energii, a koszty wdrożenia polityki klimatycznej będą dla nas rujnujące.
Fakt: Odejście od węgla opłaca się Polsce, i to nie tylko nie tylko dlatego, że to jedyna droga do uniknięcia katastrofy klimatycznej. Za szalejące ceny energii elektrycznej odpowiada nasze zapóźnienie transformacyjne. Tymczasem odejście od węgla do 2030 roku zostawi w kieszeni polskich podatników co najmniej 141 mld euro, a to i tak ostrożne rachunki, ponieważ jeśli ceny do uprawnień CO2 będą dalej rosły, kwota może okazać się jeszcze wyższa. Trwanie przy węglu to także ogromne koszty zdrowotne (smog), sięgające nawet 8,2 mld euro.
Mit 10: Spalanie gazu powoduje mniejsze emisje niż węgiel, więc możemy tymczasowo zastąpić elektrownie węglowe gazowymi.
Fakt: Gaz jest paliwem kopalnym. Jego wydobywanie i spalanie powoduje emisję gazów cieplarnianych (dwutlenku węgla i metanu). Aby jak najszybciej osiągnąć neutralność klimatyczną, powinniśmy inwestować nie w gaz, a w Odnawialne Źródła Energii. Inwestycje w energetykę opartą na gazie są też nieopłacalne ekonomicznie – napędzane drogim paliwem z zagranicy elektrownie i tak trzeba będzie wyłączyć. Dodatkowo uzależniają nas od dostaw paliwa z innego państwa.
Mit 11: Nie zawsze wieje wiatr i świeci słońce, więc panele fotowoltaiczne i wiatraki nie wystarczą do produkcji energii.
Fakt: Odnawialne Źródła Energii (OZE) mogą pokryć nasze zapotrzebowanie na prąd, jeśli energia będzie magazynowana. OZE, jak wszystkie źródła, wymagają odpowiedniej organizacji pracy oraz magazynów energii. Dla elektrowni gazowej takim magazynem jest np. zbiornik gazu ziemnego, dla elektrowni OZE może to być zbiornik zielonego wodoru lub elektrownia szczytowo pompowa.
Mit 12: Wiatraki i panele fotowoltaiczne nie są obojętne dla środowiska, więc nie są wcale mniej szkodliwe niż inne formy pozyskiwania energii.
Fakt: Pozyskiwanie energii z wiatru i słońca znaczniej mniej obciąża środowisko niż z paliw kopalnych. Np. morska turbina wiatrowa w ciągu pierwszego roku pracy rekompensuje cały swój ślad węglowy, a przez następne lata działa już bezemisyjnie. A nowoczesne wiatraki podlegają recyklingowi w ponad 90 proc. Tymczasem elektrownie spalające paliwa kopalne w każdej minucie pracy wytwarzają gazy cieplarniane, odpady i inne szkodliwe substancje, których całkowite skutki środowiskowe i zdrowotne są tak wielkie, że praktycznie niemożliwe do wyceny.
Źródło: WWF Polska