Niepotrzebnie sądzimy, że intuicja wyklucza racjonalne myślenie, bo najlepiej jest, jak one się uzupełniają – analityczne rozumowanie dopracowuje intuicyjne wskazówki.
Z jednej strony mówi się, że warto słuchać intuicji, ale z drugiej – nie ma pełnej zgody co do tego, czym ona właściwie jest. Sprawa jest niepewna, bo intuicję trudno uchwycić, dotyczy przecież tego, co nieświadome. Nie jest jednak, jak sądzą niektórzy, nadprzyrodzoną zdolnością przewidywania przyszłości. Takie pomysły biorą się stąd, że ogromne wrażenie robi na nas fakt, że intuicyjne oceny czy decyzje potrafią być równie trafne, jak te oparte na żmudnym zbieraniu i analizowaniu danych. Potwierdzono to w badaniach na Uniwersytecie Stanforda. W eksperymencie ochotnicy oceniali kompetencje, szczerość i pewność siebie nauczycieli na podstawie kilkusekundowych filmików z ich wystąpień. I okazało się, że te oceny niemal pokrywały się z ocenami przełożonych tych nauczycieli, którzy długo obserwowali ich przy pracy.
W świetle najnowszych badań intuicja odwołuje się do czegoś bardzo realnego, do naszych przeżyć. To mechanizm, który pomaga człowiekowi w podejmowaniu decyzji, co może okazać się ważne dla przetrwania. To nie jest głos z kosmosu, ale taka analiza, której nasz mózg dokonuje automatycznie, bez udziału świadomości, opierając się na tym, czego doświadczyliśmy. Określoną sytuację albo osobę podświadomie odnosi do podobnych sytuacji i osób, które spotkaliśmy wcześniej, oraz do skutków i emocji, które powstały na skutek tego spotkania. Jeśli były pozytywne, to wtedy nas ciągnie do danych sytuacji czy ludzi, jeśli negatywne, to wtedy nas od nich odpycha. Dlatego właśnie gdy mamy duże doświadczenie w jakiejś dziedzinie, warto słuchać intuicji jeszcze uważniej, ponieważ ona wyciągnie z niego wnioski znacznie szybciej niż nasza świadomość. Analizowanie zajęłoby nam miesiące i wcale nie jest pewne, czy zdołalibyśmy coś wykoncypować, a intuicja zrobi to w mgnieniu oka. Jednak intuicja, tak jak i nasze doświadczenie, ma też swoje ograniczenia, może prowadzić nas na manowce, nie jest nieomylną wskazówką. Z drugiej strony racjonalne analizowanie danych też nie daje gwarancji podjęcia dobrej decyzji. Zresztą niepotrzebnie sądzimy, że intuicja wyklucza racjonalne myślenie, bo najlepiej jest, jak one się uzupełniają – analityczne rozumowanie dopracowuje intuicyjne wskazówki.
Intuicja to błysk, który może nadać naszemu życiu kierunek, ale pozostaje problem, na ile ją słyszymy i na ile potrafimy się jej poddać. Niestety, bardzo często marnujemy intuicję, nie zauważamy jej, bo ona nie krzyczy, nie tupie, najczęściej jest mało widoczna. Kontaktuje się z nami nie przez myśli, ale na poziomie fizycznych doznań, odczuć ciała, nie zawsze łatwo rozszyfrować jej sygnały. Utrudnia to pobudzenie, czyli na przykład silne emocje, ale też wszelkiego rodzaju stres, napięcie. Jeśli chcemy szukać pomocy intuicji w rozwiązaniu trudnego problemu, to najlepiej w pewnym momencie odpuścić, przestać analizować i na przykład pójść spać albo pomedytować, zająć się czymś innym. To odpuszczenie musi być świadome: teraz nie będę się dogrzebywać, tylko poczekam, pozwolę, żeby się skrystalizowało. Wiele razy brakowało mi pomysłu na rozwiązanie jakiejś kwestii, a dzień później, na przykład podczas kąpieli, rozwiązanie samo do mnie przychodziło. Jestem intuicjonistką. Wiem ze swojego życia, że warto słuchać tych wskazówek, które wysyła intuicja. Pamiętam, jak się zaczęły moje początki związane z psychoterapią, ktoś mi o niej powiedział i od razu wiedziałam, że to jest dla mnie, że to będę robić. Od intuicji można mieć niesłychane wsparcie w kwestii życiowych wyborów. Mnie się to szalenie sprawdza w życiu.
Wysłuchał Dariusz Janiszewski.
Katarzyna Miller, terapeutka. Pisze książki, wiersze, śpiewa.