Życiorysy znanych osobistości to bardzo często niesamowicie barwne opowieści, które chwytają za serce, wzruszają, bawią, a czasem nawet budzą przerażenie. Z okazji zbliżających się świąt, prezentujemy zestawienie najciekawszych biografii wydanych w 2023 roku, które idealnie sprawdzą się jako prezent pod choinkę.
Vivian Maier, jedna z najwybitniejszych fotografek XX wieku, przez całe życie pracowała jako niania, ale tak bardzo ukrywała swoją naznaczoną traumatycznymi przeżyciami przeszłość, że nawet rodziny, dla których pracowała, niewiele o niej wiedziały. Jak z francuskiej prowincji trafiła do Nowego Jorku? Co znajdziemy w jej fotografiach? I na czym polega wyjątkowość jej talentu? Ann Marks dotarła do osobistych dokumentów Vivian, 140 tysięcy fotografii i osób, które miały styczność z artystką na różnych etapach jej życia. Dzięki skrupulatnemu śledztwu powstała jedyna w swoim rodzaju biografia. Całość uzupełnia niemal 400 zdjęć – wiele z nich możemy zobaczyć po raz pierwszy.
„Vivian Maier. Niania, która zmieniła historię fotografii”, wyd. Znak Literanova
Samobójcza śmierć Anthony’ego Bourdaina w 2018 roku wstrząsnęła jego fanami na całym świecie. Kucharz, podróżnik i gwiazdor programów telewizyjnych wydawał się mieć wszystko: wymarzoną pracę, pieniądze i międzynarodową sławę. Rzeczywistość była jednak bardziej skomplikowana. Ta książka to wyjątkowy portret nieoczywistej postaci. Dziennikarz Charles Leerhsen zagłębia się w najciemniejsze zakamarki życia Bourdaina: opisuje dzieciństwo i młodość kucharza, jego błyskotliwą karierę oraz burzliwy związek. Nie unika kontrowersyjnych tematów, takich jak romanse, kontakty z prostytutkami, skłonność do alkoholu i narkotyków. Cytuje pamiętniki, notatki oraz prywatne wiadomości gwiazdora, które rzucają nowe światło na ostatnie chwile jego życia i mogą kłaść się cieniem na obraz, jaki fani Bourdaina mają wyrobiony na podstawie jego medialnej obecności.
„Zagubiony w raju. Prawdziwa historia życia Anthony’ego Bourdaina”, wyd. Buchmann
Alan Rickman – jeden z najpopularniejszych aktorów swojego pokolenia, niestrudzony działacz polityczny, zapalony podróżnik, oddany przyjaciel – podbił serca widzów na całym świecie rolami w takich filmach jak „Szklana pułapka”, „Rozważna i romantyczna” czy „Harry Potter”. Kunszt Rickmana nie ograniczał się do występów na scenie i na ekranie. Aktor równie znakomicie władał piórem. Był błyskotliwym, spostrzegawczym i dowcipnym obserwatorem. W „Dziennikach”, które obejmują okres od 1993 do 2015 roku, zabiera nas na plany filmowe i za teatralne kulisy, dzieli się anegdotami i zabawnymi historiami. Pisze szczerze i otwarcie o swoim życiu zawodowym i prywatnym, o podróżach, pasjach, przyjaźniach. Lektura tej książki to jak słuchanie Rickmana rozmawiającego z bliskim przyjacielem. Co ciekawe, przedmowę do książki napisała Emma Thompson, wieloletnia przyjaciółka aktora.
„Prawdziwie, do szaleństwa. Dzienniki”, wyd. Poznańskie
Pierwsza, wyczekiwana na całym świecie autobiografia Britney Spears. „Kobieta, którą jestem” to odważna i zdumiewająco poruszająca opowieść o wolności, sławie, macierzyństwie, przetrwaniu, wierze i nadziei. W czerwcu 2021 roku cały świat słuchał, jak Britney Spears przemawiała w sądzie. Wpływ podzielenia się swoim głosem był niezaprzeczalny i zmienił bieg jej życia oraz losów niezliczonych innych osób. „Kobieta, którą jestem” po raz pierwszy ujawnia niesamowitą historię Britney Spears – i siłę tkwiącą w sercu jednej z największych artystek w dziejach muzyki pop. Napisana z niezwykłą szczerością i humorem, przełomowa książka Spears rzuca światło na nieprzemijającą siłę muzyki i miłości oraz na to, jak ważne jest móc wreszcie opowiedzieć swoją historię, na własnych warunkach.
„Kobieta, którą jestem”, wyd. W.A.B.
Nie ma jednej Kory. Każdy z jej bliskich mówi o innej osobie. Kobieta-żywioł. Ikona. Sprawcza, bezkompromisowa, waleczna. Brała z życia, co chciała – pożerała słabych mężczyzn, podziwiała mocne kobiety. Na strachu i samotności zbudowała niewiarygodną siłę. Katarzyna Kubisiowska jako jedyna miała dostęp do niepublikowanego archiwum Kory: fotografii, zapisków, nagrań. Tylko z nią zgodzili się porozmawiać najbliżsi Kory i opowiedzieli jej historie, które do tej pory nie wyszły poza prywatne kręgi. Autorka, czerpiąc z tych niedostępnych dotychczas źródeł, snuje wciągającą, pełną nieoczekiwanych emocji opowieść pulsującą muzyką i rytmem zmieniających się czasów.
„Kora. Się dzieje. Biografia”, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
Aktor, pisarz, poeta. Dla większości Wielki Szu, choć on sam najbardziej dumny był ze swoich książek. Uważał, że aktorem może być każdy, a prawdziwych pisarzy jest niewielu. Nikt tak nie uwodził słowem jak on. Uważał, że w życiu mu się po prostu udało. Bo nie miał wielkich marzeń. Prosty chłopak z Kujawach wybrał się w świat i zdobył tam więcej, niż się spodziewał. Wracał jednak zawsze w rodzinne strony, bo najbardziej cenił prostotę wiejskiego życia. Żył, jak chciał, na własnych warunkach. I tak odszedł. Beata Biały z czułością składa portret Jana Nowickiego z rozmów z jego bliskimi i z własnych wspomnień. A także z zapisków samego aktora, który jako pisarz przelał kawał swojego życia na karty książek.
„Żyć jak Wielki Szu. Biografia Jana Nowickiego”, wyd. Rebis
Ilu miała kochanków? Czy za pomocą tabletek usypiała męża, aby móc się spotykać z innymi mężczyznami? Czy jako wdowa leżała krzyżem w kościele? Aleksandra Wierzbicka i Kalina Jędrusik znały się ponad ćwierć wieku. To o niej Jędrusik mówiła „córka”. To w jej ramionach zmarła. To ona znała aktorkę, piosenkarkę i ikonę PRL-u jak nikt inny. I to ona rzuca zupełnie nowe światło na barwne życie Kaliny Jędrusik. Po raz pierwszy mówi o Kalinie tak dużo i tak intymnie. Szczerze i bez lukrowania opowiada Mikołajowi Milckemu o Kalinie prywatnej, domowej, bez makijażu i bez blichtru, który towarzyszył jej przez całe życie. To też osobiste listy Kaliny Jędrusik i Stanisława Dygata oraz nigdy wcześniej niepublikowane fotografie gwiazdy.
„Kalina Jędrusik. Opowieść córki z wyboru”, wyd. Prószyński Media
Magdalena Abakanowicz jest dziś najgłośniejszą polską artystką. Jej prace wędrują po świecie, a na aukcjach osiągają niebotyczne ceny. Jej życie wciąż pozostaje jednak wielką zagadką. Co chciała ze swojej biografii wymazać? Z jakim bagażem żyła i tworzyła w komunistycznej Polsce? Jak udało się jej zrobić błyskotliwą, światową karierę? Co związało ją z wielkimi postaciami historii? Na czym polegały komplikacje jej życia osobistego? Dlaczego do końca budziła kontrowersje? Odpowiedzi na te pytania podjął się nieoczywisty autor – Paweł Kowal, historyk, muzealnik i polityk, który od śmierci artystki odwiedzał archiwa i miejsca z nią związane, nagrywał wspomnienia jej bliskich, gromadził materiały i opowieści na jej temat.
„Abakanowicz. Trauma i sława”, wyd. Agora
„Jedna z nas”, „czuła mama”, „współczesna księżniczka”, ale też „wyrachowana manipulantka” i „nuworyszka” – różnie Kate Middleton opisywano, ale każde z tych określeń zawiera najwyżej okruch prawdy. Eva Grippa rysuje portret jednej z najbardziej enigmatycznych kobiet w historii angielskiej rodziny królewskiej. Autorka podjęła się niełatwego zadania. Ta dziewczyna z klasy średniej, która stała się księżną i przyszłą królową. Dzięki inteligencji i wytrwałości zdołała odnaleźć się w zawiłych relacjach rodziny królewskiej, a także oswoić groźną brytyjską prasę. Analizując wywiady i reportaże, Grippa rzuca światło na pęknięcia w pozornie idealnym wizerunku żony Williama: opisuje problemy z ciążami, przywołuje plotki, nakreśla niełatwą sytuację księżnej, której wielu zazdrości pozycji, a wreszcie przedstawia burzliwe stosunki z członkami rodziny królewskiej. Uwypukla też fakt, że Kate musi się mierzyć z mitem Diany – swojej wyjątkowej teściowej. Wszak jest księżną Walii – a tytuł ten ciąży prawie jak korona.
„Katie. Przyszła królowa”, wyd. Dolnośląskie
Ikona pewnej epoki. Urzeczywistniona fantazja. Jedna z „najczęściej oglądanych kobiet w telewizji”. Ma swoje stałe miejsce w popkulturze, choć pozostaje tak znana, jak i tajemnicza. To ostatnia wielka Playmate, która ustanowiła rekord i czternaście razy pojawiła się na okładce „Playboya”. W latach 90. wizerunek blond seksbomby Pameli Anderson był wszechobecny. Szybko stała się supergwiazdą, symbolem hollywoodzkiego przepychu i seksapilu. Jednak Anderson, którą znamy – a przynajmniej tak nam się wydaje – powstała raczej wskutek zbiegu okoliczności niż szczegółowo zaplanowanej ścieżki kariery. „Love, Pamela” przedstawia jej prawdziwą historię, opowieść o dziewczynie z małego miasteczka, która zaplątała się we własne marzenia. Gwiazda opowiada w niej historię swojego wolnego ducha, który odkrywa siebie na nowo.
„Love, Pamela. Autobiografia”, wyd. Luna
Żarliwa katoliczka, surowa konserwatystka, patriotka tworząca romansowe fabuły i pisząca „ku pokrzepieniu serc”, ale też osoba nieheteronormatywna, buntująca się przeciwko powszechnym oczekiwaniom. Kim była autorka słynnych powieści „Lato leśnych ludzi” czy „Między ustami a brzegiem pucharu”? Podpisywała się Rodziewicz, w życiu literackim istniała jako Rodziewiczówna. Emancypantka gustująca w męskich fasonach koszul i surdutach, z włosami zawsze obciętymi na krótko. Nieustannie manifestowała wielki zapał, gorączkową energię i niegasnący optymizm. Mimo negatywnych recenzji, przez ponad sto lat zaczytywano się w jej powieściach. W życiu prywatnym związana z kobietami, prawdziwy spokój odnajdywała wśród poleskich torfowisk i rzecznych rozlewisk. Rodziewiczówna fascynuje zdumiewającymi sprzecznościami, a jej życiorys wpisuje się w dyskusje na temat osób LGBT+, ekspresji płciowej, tożsamości narodowej, relacji polsko-żydowskich i polsko-białoruskich, antysemityzmu, klasowości i kolonializmu.
„Rodziewicz-ówna. Gorąca dusza”, wyd. Literackie
Chociaż autobiografia Matthew Perry’ego ukazała się pod koniec 2022 roku, z oczywistych względów nie sposób nie umieścić jej na liście najciekawszych biografii ostatnich miesięcy. Gwiazda serialu „Przyjaciele” przenosi czytelników na scenę najbardziej znanego sitcomu wszechczasów, jednocześnie opowiadając o swoich prywatnych zmaganiach z uzależnieniem. Z typowymi dla siebie poczuciem humoru i szczerością szczegółowo opisuje trwającą całe życie walkę z chorobą i to, co ją napędzało, pomimo posiadania „wszystkiego”. „Przyjaciele, kochankowie i ta wielka, straszna rzecz” to autobiografia zawierająca najbardziej intymne szczegóły dotyczące utraconej miłości Perry’ego, jego najciemniejszych dni i najlepszych przyjaciół. „Jeśli chcesz się dowiedzieć, kim naprawdę jest Matthew Perry, nie czytaj brukowców – sięgnij po tę książkę” – mówi Marta Kauffman, współtwórczyni serialu „Przyjaciele”.
„Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, wyd. W.A.B.
„Przydaj się. Siedem zasad lepszego życia” to inspirujący przewodnik po drodze do sukcesu autorstwa najsławniejszego kulturysty na świecie i najlepiej opłacanego aktora w dziejach kina. W życiu Arnolda Schwarzeneggera nic nie stało się przypadkiem, a jego sukcesy to część procesu, na który składają się: wyrazista wizja, myślenie bez ograniczeń, ciężka praca, bezpośrednia komunikacja, szybkie rozwiązywanie problemów, otwartość umysłu, ciekawość i chęć pracy na rzecz społeczeństwa. A wszystko to dzięki jednej lekcji, która wpoił mu ojciec: „Przydaj się, Arnoldzie”. Schwarzenegger pamiętał te słowa każdego dnia. „Przydaj się” prezentuje podstawowe narzędzia pomagające nadać życiu sens. Gwiazdor opracował je na bazie swoich życiowych doświadczeń, a także ożywił anegdotami i opowieściami o swoich sukcesach i porażkach. O części z nich przeczytacie tutaj po raz pierwszy.
„Przydaj się. Siedem zasad lepszego życia”, wyd. W.A.B.
Marlena Dietrich – ikona złotej ery Hollywood – zachwycała sceniczną charyzmą, a współpracownicy zapamiętali ją jako wymagającą, profesjonalną, do bólu dokładną. Nie wszędzie była jednak witana równie entuzjastycznie jak w Polsce – chociaż od zakończenia wojny minęły lata, wielu Niemców uważało ją za zdrajczynię ze względu na otwarty sprzeciw wobec nazizmu. Korzystając z materiałów zgromadzonych w berlińskim archiwum, Angelika Kuźniak odkrywa mniej znane wątki biografii Dietrich – od barwnych historii, jak spotkanie artystki ze Zbigniewem Cybulskim, po tematy determinujące jej życie: ciężar sławy, uzależnienie czy skomplikowane relacje rodzinne. „Marlene” to niejednoznaczny, intymny zapis późnych lat Dietrich – portret wielkiej artystki, ale także kobiety kapryśnej, osamotnionej i spragnionej uczucia.
„Marlene”, wyd. Marginesy