Marzy ci się długi urlop od pracy? To tak jak większości Polakom. Kolejne badania pokazują, że polscy pracownicy są wypaleni zawodowo i pragną odpoczynku. Przez lata skupieni na pracy do granic możliwości zapomnieliśmy o regeneracji. Teraz płacimy za to zdrowiem. Na szczęście coraz więcej z nas ma świadomość, że work-life balance to nie tylko frazes z Internetu, a konieczność.
Jeśli czujesz się nieustannie zmęczony i wyczerpany, praca przestaje sprawiać ci przyjemność i coraz mniej się w nią angażujesz, a do tego jesteś niezadowolony ze swoich efektów i zaczynasz podważać swoje kompetencje – najprawdopodobniej cierpisz na wypalenie zawodowe. I nie jesteś w tym osamotniony. Coraz więcej Polaków czuje się wypalonych zawodowo, co tylko potwierdzają regularne badania.
Badanie internetowe „STADA Health Report 2022”*, przeprowadzone w 2022 roku na grupie niemal 30 tys. osób w piętnastu krajach Europy, wykazało, że na tle całej Europy to dorośli Polacy (ponad ¼) najczęściej czują się najbardziej wypaleni zawodowo. Potwierdziło to badanie „People at Work 2022: A Global Workforce View”**, przeprowadzone w 2021 roku wśród ponad 32 tys. pracowników w 17 krajach świata – wypalony zawodowo czuje się aż co czwarty Polak (23,59 proc.).
Respondenci – nie tylko polscy – przyznali także, że czują się mocno zestresowani – aż 67 proc. z nich odczuwa stres przynajmniej raz w tygodniu, z kolei 1 na 7 osób (15 proc.) stresuje się codziennie. Ponadto 53 proc. osób stwierdziło, że wpływa to na ich wydajność w pracy.
Praca nas wykańcza? Wszystko na to wskazuje. Jednak nie chodzi o samą pracę, a o to, jak do niej podchodzimy – my i nasi pracodawcy. Chociaż coraz więcej osób uczy się stawiać stosowne granice, w większości korporacji praca po godzinach – a nawet w weekendy – to nadal norma. Jesteśmy zwyczajnie przepracowani – nie mamy czasu dla siebie (nie mówiąc o bliskich), by zregenerować siły. W weekend pracujemy lub myślimy o pracy, a niedziela wieczór przyprawia nas o zawrót głowy i ścisk w żołądku. Co można na to poradzić?
Światowa Organizacja Zdrowia wpisała wypalenie zawodowe do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11 (od 1 stycznia 2022 roku). Nie zostało ono jednak uznane za jednostkę chorobową, a za syndrom mogący wpłynąć na stan zdrowia pracownika.
Na szczęście globalnie coraz więcej osób zdaje sobie sprawę z wagi odpoczynku. Zaczynamy rozumieć, że jest on niezbędny do tego, by być bardziej efektywnym. W wielu państwach popularny jest nawet urlop regeneracyjny (zwany także urlopem sabbatical/sabatycznym), który polega na długotrwałej przerwie od pracy bez rezygnowania ze stanowiska. Najczęściej urlop ten jest odpłatny i może trwać nawet kilka miesięcy. Międzynarodowe korporacje wychodzą z założenia, że zwolnienie tego typu leży w interesie firmy – lepsza kondycja psychiczna pracownika przekłada się na lepsze wyniki przedsiębiorstwa. Często urlop ten łączy się także z podnoszeniem kwalifikacji i umiejętności w określonej dziedzinie. Popularny jest szczególnie w Stanach Zjednoczonych, lecz został uregulowany także m.in. w Austrii, Niemczech, Danii, Francji, Wielkiej Brytanii czy we Włoszech.
Również w krajach skandynawskich – które od lat są na podium najszczęśliwszych państw na świecie – dba się o pracownika i o to, by potrafił on radzić sobie ze stresem. Równowaga między pracą a życiem prywatnym jest tam bardzo ważna, a praca po godzinach niekoniecznie oznacza coś dobrego – szef może wtedy uznać, że nie potrafisz sobie poradzić z zadaniem w odpowiednim czasie, czyli w ciągu dnia.
W Polsce pracownikowi ze stażem pracy poniżej 10 lat przysługuje 20 dni wolnego na rok kalendarzowy, z kolei pracownikowi z co najmniej 10-letnim stażem pracy – 26. W porównaniu z kilkoma miesiącami to bardzo mało, jednak Polacy często mają problem z tym, aby wykorzystać nawet te 26 dni – przecież wtedy nie będziemy na bieżąco, będziemy mieć zaległości w pracy itp.
Z drugiej strony – najnowsze badania wykazują, że coraz więcej Polaków przyznaje, że przydałaby im się półroczna przerwa od pracy. Raport Nationale-Nederlanden „Długie jutro”, opracowany na podstawie analizy odpowiedzi 11 tys. 585 osób z 11 krajów (w tym 1 tys. 102 osoby były z Polski), pokazuje, że Polska plasuje się na piątym miejscu w „rankingu” państw, których pracownicy zdecydowaliby się na to rozwiązanie. Aż połowa badanych Polaków – bez względu na formę zatrudnienia – zadeklarowała potrzebę półrocznego urlopu.
Aż ⅓ badanych (30 proc.) Polaków przyznała, że ich tygodniowy czas pracy przekracza 40 godzin, co tylko potwierdza fakt, że nadgodziny w wielu przypadkach to nadal powszechne zjawisko. Nic dziwnego, że na pytanie, „czy przydałaby ci się 6-miesięczna przerwa od pracy”, 22 proc. odpowiedziało „zdecydowanie się zgadzam”. 30 proc. stwierdziło: „raczej się zgadzam”, 13 proc: „zdecydowanie się nie zgadzam”, a 35 proc.: „raczej się nie zgadzam”.
Z raportu wynika, że ⅔ Polaków (67 proc.) wykorzystałoby tę przerwę przede wszystkim do „naładowania baterii”, lecz także, by spędzić więcej czasu z bliskimi (39 proc.) oraz na odkrywanie świata (35 proc.). Ponadto nieco ponad ⅕ badanych chciałaby ten czas poświęcić na rozwój osobisty – poszerzyć wiedzę i umiejętności. Co dziesiąta osoba natomiast rozważa założenie własnej firmy.
Pracownicy są też coraz bardziej śmiali w kwestii swoich oczekiwań wobec pracodawców. Chociaż część z nas nadal pracuje po godzinach, inni jasno stawiają granice i wybierają swoje zdrowie psychiczne. Widoczne jest to zwłaszcza wśród osób z młodszego pokolenia, które często uznawane są przez to za aroganckie czy roszczeniowe, ponieważ wybierają własną wygodę i to, co „opłaca” się im.
Na szczęście pracodawcy coraz bardziej rozumieją potrzeby swoich pracowników, dlatego wiele firm wprowadziło hybrydowy model pracy, elastyczny czas pracy czy nawet wsparcie psychologiczne dla pracowników.
Coraz więcej osób bowiem boi się negatywnego wpływu pracy na zdrowie psychiczne. Kult pracy powoli przechodzi do lamusa. Oczywiście, jest ona istotnym i niezbędnym elementem naszego życia, jednak gdy zaniedbamy jego inne aspekty, nie będziemy się mogli cieszyć jej owocami (a nawet nie będziemy mieli na to siły…).
*https://www.stada.com/media/health-reports/stada-health-report-2022
**https://pl.adp.com/baza-wiedzy-hr/insights/people-at-work-2022-a-global-workforce-view.aspx
Źródła: Raport Nationale-Nederlanden „Długie jutro”, https://media.nn.pl/270594-raport-dlugie-jutro; A. Majewska, „Urlop sabbatical – na czym polega urlop regeneracyjny?”; https://www.infor.pl/prawo/praca/urlopy-pracownicze/3619129,Urlop-sabbatical-na-czym-polega-urlop-regeneracyjny.html [dostęp: 16.11.2023]