Doświadczają samotności, przy czym nie potrafią o tym rozmawiać. Jako najlepszy lek na nią wskazują kontakt z drugim człowiekiem, jednak wybierają świat wirtualny. Do tego co dziesiąta osoba nie wie, jak poradzić sobie z samotnością. Mowa o przedstawicielach pokolenia Z. Raport „Nigdy więcej samotności” podsumowuje drugą edycję badania osób w wieku od 13 do 28 lat.
Pozornie kontakt z drugim człowiekiem nigdy nie był tak prosty jak w XXI wieku. Wszystko ułatwiają bowiem media społecznościowe i rożnego rodzaju komunikatory. Paradoksalnie jednak chociaż rzeczywistość wirtualna łączy, to także dzieli. Mamy coraz większe problemy z komunikacją i zawieraniem znajomości w prawdziwym życiu, co wpływa na poczucie osamotnienia. Badacze mówią wręcz o epidemii samotności. I dotyczy ona nie tylko osób ze starszego pokolenia – okazuje się bowiem, że to przedstawiciele generacji Z – czyli osoby między 13 a 28 rokiem życia – doświadczają jej bardziej niż jakiekolwiek inne grupy wiekowe. Mimo tego że są oni świetnie obeznani ze światem cyfrowym i nie mają problemu, żeby skomentować komuś filmik na TikToku czy wejść w dyskusję pod postem na Facebooku, to interakcje w świecie realnym stanowią dla wielu poważne wyzwanie. Jak komentują twórcy raportu „Nigdy więcej samotności” – młodzi „są nadmiernie stymulowani, ale niedostatecznie zsocjalizowani, co prowadzi do wycofywania się z tradycyjnych form życia społecznego”.
Wspomniany raport powstał na podstawie II edycji badania „Samotność pokolenia Z” przeprowadzonego w ramach projektu MindGenic*. Pierwsza edycja badania z 2022 roku ukazała smutny obraz młodości pokolenia Z, czującego pustkę w domu, nieodnajdującego zrozumienia u rówieśników i niemogącego liczyć na wparcie w szkole. Stąd pomysł na drugą edycję badania, pozwalającą bardziej zgłębić zjawisko samotności wśród tzw. zetek.
Z przeprowadzonego badania wynika, że aż 65 proc. respondentów – czyli osób w grupie wiekowej od 13 do 28 lat – doświadcza samotności, przy czym ponad 32 proc. deklaruje, że ma to miejsce często, a 33 proc., że dzieje się to czasami. Samotność wzrasta też z wiekiem – najczęściej skarżą się na nią osoby powyżej 21. roku życia (56 proc.). Co ciekawe, to kobiety częściej czują się samotne (34,5 proc. vs 24,4 proc.), jednak to mężczyźni częściej wskazują na dyskomfort związany z samotnością (37 proc. vs 25 proc.). Samotności według badanych najczęściej towarzyszy smutek (43,6 proc.), a na drugim miejscu jest bezsilność (20 proc.) – najczęściej na odczucia te wskazują kobiety. Mężczyźni bowiem bardziej odczuwają towarzyszącą samotności złość – w głównej mierze na siebie.
Pokolenie Z jest świadome swojej samotności i często o niej myśli – wskazało na to 21 proc. respondentów. Ponadto aż 63 proc. badanych odpowiedziało, że podejmuje aktywne kroki w celu uniknięcia uczucia samotności, przy czym najczęściej czynią to osoby w wieku 20–21 lat (80 proc.). Generacja Z uważa, że najlepszym sposobem na samotność jest rozmowa ze znajomym, przyjacielem, czy po prostu kimś, z kim znajduje wspólny język. Niestety blisko 65 proc. zetek do minimalizacji uczucia samotności wybiera gry komputerowe i smartfony. Aż 23,3 proc. respondentów odczuwa samotność podczas bycia offline, a niemal 25 proc. spędza ponad 5 godzin dziennie online, aby nie czuć się samotnie. Ponadto co piąty przedstawiciel pokolenia ucieka przed samotnością do mediów społecznościowych. Zetki zabijające samotność w mediach społecznościowych lub Internecie najczęściej wybierają: TikToka (24,2 proc. wskazań), Instagrama (15 proc.) oraz Messengera (11,3 proc.).
Przedstawiciele generacji Z wskazują także na trudności w nawiązywaniu nowych znajomości – tylko 19 proc. badanych nie ma z tym problemu, a 26,8 proc. ma z tym problem rzadko. Do tego niechętnie o swoich problemach rozmawiają – czy to z rówieśnikami, czy z rodziną.
– Najnowsze badanie przeprowadzone przez zespół MindGenic ukazuje obraz generacji Z dogłębnie świadomej swojej samotności. Młodzi wiedzą, że mają problem, doskonale diagnozują pułapkę social mediów, gier i sieci w ogóle. Przekonują mnie w swoich odpowiedziach, że większość z nich rozumie też, co jest ratunkiem. W swoim osamotnieniu starają się szukać siebie oraz drugiego człowieka. Niepokoi jednocześnie fakt, że co piąta „zetka” w Polsce chce uciec od samotności, śledząc świat pełen iluzji, który kompletnie odbiega od rzeczywistości. To dowód na to, jak bardzo brakuje im narzędzi oraz kompetencji, by prawdziwe i dobre relacje budować w realnym świecie. Niestety, „zetki” nie zdobywają tych umiejętności wraz z upływem czasu. Im są starsze, tym częściej czują się samotne. Gdy mowa o pomocy samotnym osobom – prawie 40 proc. ankietowanych deklaruje, że po prostu spędza z nimi czas. Jednak o swojej samotności z reguły przedstawiciele generacji Z nie rozmawiają ani z rodziną, ani z rówieśnikami. Ze swoją samotnością są najczęściej zupełnie sami, nie konfrontują jej ze światem zewnętrznym – komentuje Magda Wrzos, autorka badania i członkini projektu MindGenic AI.
Widząc skalę zjawiska, dziwić może, że co trzeci badany nie oferuje żadnej pomocy osobom zmagającym się z samotnością, przy czym prawie co druga zetka w wieku 18–19 lat (ok. 46 proc.) pozostaje bierna wobec samotności innych. Warto też zwrócić uwagę, że prawie 17 proc. ankietowanych utrzymuje, że nie ma pojęcia, jak wspierać ludzi w problemie samotności.
– Niektórzy młodzi ludzie prawdopodobnie nie zdają sobie sprawy z problemu samotności, inni odczuwają niepewność co do swoich umiejętności w pomaganiu lub po prostu brakuje im wiedzy na ten temat. Odpowiedzią na to wyzwanie jest edukacja i podniesienie świadomości społecznej w zakresie potrzeb innych ludzi oraz promowanie empatycznej komunikacji i zaangażowania społecznego w przeżywanie trudnych emocji – mówi Maciej Maćkowiak, psycholog, specjalista terapii uzależnień oraz psychoterapeuta dzieci i młodzieży.
Projekt MindGenic AI nie kończy się jednak na przeprowadzonym badaniu. Specjaliści uważają, że zrozumienie kryzysu samotności pokolenia Z jest kolejnym krokiem na drodze do opracowania skutecznego narzędzia wspierającego walkę z tym problemem. W związku z tym psychologowie przygotowali zestaw zadań i ćwiczeń, które mają pomóc w zrozumieniu przyczyn samotności oraz w znalezieniu skutecznej drogi wyjścia z kryzysu.
– Chcemy pokazać młodym ludziom, jak wsłuchiwać się w otaczającą ich rzeczywistość i jak być bliżej innych ludzi. Mając jednak na uwadze skalę problemu, nie chcemy czekać na zakończenie prac technologicznych. Dlatego jeszcze przed startem narzędzia MindGenic AI wydamy ebooka, w którym zgromadzimy naszą wiedzę, aby doraźnie w ten sposób móc przeprowadzić „zetki” przez program wsparcia. Przede wszystkim zachęcamy jednak do zrobienia krótkiego testu na stronie www.mindgenic.ai, który pomoże w sprawdzeniu, czy problem samotności faktycznie nas dotyczy. Nie zawsze zdajemy sobie z niego sprawę – konstatuje Magda Wrzos.
*MindGenic AI to projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Został wyróżniony spośród 632 innych pomysłów na innowacyjny start-up. Jego celem jest wsparcie w rozwiązywaniu problemów wynikających z samotności, niskiej akceptacji i nudy.
Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI w okresie od 1.07 do 12.10.2023, udział w nim wzięło 3700 osób w grupie wiekowej 13 do 28 lat. Zespołowi odpowiedzialnemu za realizację badania przewodniczyła członkini projektu MidgGenic AI Magda Wrzos, za konsultacje psychologiczne odpowiadała psycholog Anna Di Giusto. Badanie zrealizowano w celu stworzenia narzędzia opartego na sztucznej inteligencji, które ma w przyszłości pomóc młodym osobom w wychodzeniu z kryzysu samotności. Całość projektu jest finansowana ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Źródło: raport „Nigdy więcej samotności”; https://mindgenic.ai/wpcontent/uploads/2023/11/Raport_NigdyWiecejSamotnosci_II_edycja_121123-1.pdf