Dania, Szwecja, Norwegia i Finlandia należą do najszczęśliwszych krajów na świecie. Skandynawowie stawiają na równowagę, prostotę, umiar. Na kontakt z naturą i relacyjność. Wystrzegają się każdej przesady. To coś więcej niż trend, to filozofia życia, wynikająca z nordyckiej mentalności. Czego możemy się nauczyć od mieszkańców tych zimnych krajów?
Jaki jest wspólny mianownik dającego szczęście stylu życia Skandynawów? Z Social Cohesion Radar, badania opublikowanego przez Bertelsmann Stiftung i Jacobs University w Bremie wynika, że Dania, Norwegia, Szwecja i Finlandia mają najwyższy wskaźnik spójności społecznej, czyli sposób, w jaki mieszkańcy danego kraju razem żyją – jak pracują i jakie mają relacje na poziomie osobistym i społecznym. Spójne społeczeństwa cechuje silne nastawienie na wspólne dobro, czyli społeczny interes. Raport z tych badań wskazuje, że spójności społecznej towarzyszą trzy czynniki: stabilne bogactwo narodowe, umiarkowane zróżnicowanie dochodów oraz wysoki poziom rozwoju w kierunku nowoczesnego społeczeństwa informacyjnego.
Mieszkańcy krajów północnych jako podstawę dobrego życia wybierają równość, sprawiedliwość i wzajemny szacunek. Okazuje się, że szczęściu sprzyja poczucie bezpieczeństwa materialnego, ale nie chodzi tu o gromadzenie dóbr czy epatowanie luksusem, ale o coś zupełnie innego – wręcz odwrotnego. W państwach skandynawskich podatki są wysokie, ale wracają do mieszkańców w powszechnym dostępie do opieki zdrowotnej, edukacji i mieszkań. Stałe poczucie, że podstawowe potrzeby są zaspokojone, znacznie obniża poziom lęku. To znacząco podnosi zadowolenie z życia i buduje zaufanie – ludzie ufają sobie nawzajem, bo nie walczą między sobą a także ufają rządzącym oraz państwowym instytucjom. Skandynawowie nie są zmuszani do życia w trybie przetrwania, radzenia sobie w pojedynkę ani do ciągłej rywalizacji. Polegają na społeczeństwie, które ceni dobrostan wszystkich.
Z obserwacji stylu życia Skandynawów wynika, że szczęściu sprzyja, owszem, dobrobyt, ale dzielony sprawiedliwie – mniej równe społeczeństwa są mniej spójne, bo więcej jest w nich rywalizacji i wywyższania się oraz frustracji z powodu różnic i niesprawiedliwości. Rodzajem kodu kulturowego w krajach nordyckich jest prawo
jante, które zniechęca do popisywania się lub postrzegania siebie jako lepszego od innych. Wrodzone poczucie równości towarzyszy skandynawskiej pokorze i szacunkowi dla każdego bez względu na status oraz odpowiedzialności wobec siebie nawzajem. Równość zapewnia pokój i bezpieczeństwo, dlatego mieszkańcy krajów nordyckich mogą otworzyć się na doświadczanie szczęścia w codzienności.
Nordycka teoria szczęścia nie obiecuje błogości przez cały czas. Obiecuje za to stabilność i spokój ducha. Sekretem szczęścia Skandynawów jest kultywowanie takich wartości jak prostota, połączenie, społeczność. Ich codziennym rytuałem jest
fika, czyli spotkania z przyjaciółmi lub współpracownikami przy kawie. Ale to nie tylko przerwa na kawę. To przerwa na ludzkie kontakty.
Fika uczy, że zwolnienie tempa, aby być z innymi, jest priorytetem, a nie czymś drugorzędnym. Celowy czas na spotkania towarzyskie wzmacnia więzi i zmniejsza stres. Północna filozofia życia głosi, że szczęście może być ciche, całkiem zwyczajne – tak zakładają popularne w czterech krajach skandynawskich koncepcje.
Lagom – w sam raz
Lagom, wymawiane jako „lah-gom”, to szwedzkie określenie, które można przetłumaczyć jako „w sam raz” lub „nie za dużo, nie za mało”. To sztuka znajdowania idealnej równowagi we wszystkich aspektach życia – pracy, relacjach, nauce, hobby, jedzeniu, odpoczynku. Lagom to ilość tak idealna, że tworzy poczucie harmonii i spokoju. Szwedzi wiedzą, kiedy przychodzi ten moment, żeby wcisnąć hamulec, powiedzieć „dość”. Lagom znajduje się dokładnie pośrodku między deprywacją i przesadą. Kawa o poranku daje większą przyjemność, jeśli jest tą jedyną w ciągu dnia. Pierwszy kawałek czekolady smakuje niebiańsko, a dziesiąty jak poczucie winy. Szwedzi wiedzą, co to zdrowa powściągliwość – na przykład przesadne afiszowanie się pieniędzmi czy prestiżem uważają za wyjątkowo w złym guście.
Lagom opiera się na umiarze w celu zachowania równowagi między potrzebami i pragnieniami. Szwedzi rozumieją to jako ideę, że nie żyje się po to, aby gromadzić, ale po to, żeby cieszyć się doświadczaniem życia. Nie stoi za tym konieczność wyrzekania się dóbr materialnych czy lękowego oszczędzania, raczej chodzi tu o brak przywiązywania się do posiadania. Według lagom – jeśli mamy wystarczająco dużo, czyli nie za mało, ale też nie więcej niż potrzebujemy – zyskujemy przestrzeń do świadomego korzystania z życia. Nie martwimy się o byt, ale równocześnie nie zabiegamy wciąż o więcej. Możemy poświęcić czas na relacje – miłość, przyjaźń, rodzinę, na odpoczynek oraz kreatywność. Życie ma wówczas lekkość i spokojny rytm.
Szwedzi nie szukają szczytowych, ekstremalnych przeżyć. Tworzą życie, które wydaje się pełne, dzień po dniu. Ich sekret szczęścia polega na zauważaniu tego, co już mają. Nordycka mentalność widzi szczęście jako coś dostępnego, a nie jako coś, do czego aspirujemy. Według lagom, żeby być szczęśliwym, wcale nie trzeba wypracowywać nowych nawyków, wystarczy zmienić nastawienie co do tego, jak przeżyć najlepsze życie. Chodzi o to, by w danej chwili czuć, że masz wszystko, czego potrzebujesz. Gdy zatrzymasz się, aby docenić to, co masz, dobre często staje się wystarczająco dobre. A wystarczająco dobre staje się po prostu w sam raz. A nawet doskonałe.
Hygge – przytulność i komfort
Hygge to duńskie słowo, które wymawia się jako „hu-ga” i często tłumaczy się jako „przytulność”, choć ma dużo szersze znaczenie – obejmuje szczęście, zadowolenie, dobre samopoczucie. Odnosi się do ciepłej domowej atmosfery, której towarzyszy poczucie komfortu.
Dotyczy również tradycji i sezonowości. Hygge może oznaczać radość życia, ciepło w sercu i bezpieczny dom. To przestrzeń osobistego azylu i spotkań z najbliższymi ludźmi. Wyobraź sobie, że siedzisz przy kominku, owinięta kocem i jesz posiłek z rodziną i przyjaciółmi. Nie ma presji, by zrobić na kimś wrażenie, wystarczy że cieszysz tą chwilą i prostymi przyjemnościami, i dzielisz ją z innymi. To hygge – to tworzenie ciepła. Hygge uczy, że radość jest prosta. To codzienne doświadczenia mają znaczenie, bo one decydują o jakości życia.
Przytulny styl życia Duńczyków uważany jest za jeden z powodów, dla których Dania znajduje się na szczycie listy najszczęśliwszych krajów świata. Wyznają oni tradycyjne wartości – doceniają życie rodzinne, gościnność i hojność, sąsiedztwo i uprzejmość. Koncentrują się na życiu lokalnej społeczności, wzajemnie się o siebie troszcząc. Cenią sobie znaczenie współpracy i autentycznego zaangażowania w pomaganie. Mają w sobie naturalną skłonność do socjalizacji.
Badania naukowe wskazują, że silne więzi społeczne są powiązane ze szczęściem. W krajach nordyckich wysoko ceni się czas spędzany razem, bez rozpraszania uwagi. Dla większości ludzi relacje są ważniejsze od pracy. Nie żyje się, aby pracować, a pracuje, aby żyć. Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym jest wbudowana w kulturę skandynawską.
FRILUFTSLIV – życie na świeżym powietrzu
Norweska filozofia doświadczania świata na świeżym powietrzu nazywa się Friluftsliv, wymawiane FREE'-loofts-liv. Rozkładając to słowo na czynniki pierwsze, otrzymujemy trzy składniki: „pt” oznacza „wolny”, „luft” – „powietrze”, „liv” –„żyć”, co tłumaczy się jako życie na świeżym powietrzu. To filozofia wpisana w każdy aspekt norweskiego społeczeństwa. Pierwszą osobą, która wspomniała o Friluftsliv, był dramatopisarz Henric Ibsen, który zauważył, że idea ta zakorzeniona jest w Norwegach od wieków. Pomimo rozwoju cywilizacji, udało im się zachować w swoich duszach proste życie w bliskości z naturą, nie niszcząc jej ani jej nie szkodząc.
Norweska miłości do przyrody przejawia się tym, że ludzie, bez względu na pogodę, spędzają czas na zewnątrz każdego dnia. Naukowcy udowodnili, że przebywanie na łonie natury obniża stres i zwiększa poczucie szczęścia, chroniąc przed depresją. W Norwegii mówi się, że „nie ma złej pogody, są tylko złe ubrania”. To przykład ich sposobu myślenia – życie nie jest idealne, ale zwykle jest sposób, aby się dostosować. Lepiej znaleźć zadowolenie z tego, co masz, zamiast tęsknić za tym, czego nie masz. Życie na świeżym powietrzu dla Norwegów związane jest z poczuciem wolności.
Sisu – wewnętrzna siła
Fińskie szczęście nie polega na pogoni za radością, ale na posiadaniu solidnych fundamentów, które pozwalają ludziom radzić sobie z wzlotami i upadkami życia w szczególny nordycki sposób. Lekcją, jaką Finlandia – od lat uważana za najszczęśliwszy kraj na świecie – jest sisu oznacza zestaw cech i postaw, takich jak: wytrwałość, odwaga, odporność i umiejętność znoszenia trudności. Etymologicznie, sisu pochodzi od rdzenia, który oznacza „wewnętrzny” lub „wewnątrz”, czasami „wnętrzności”. Sisu opisuje determinację, która nie polega na dążeniu do uznania czy nagrody. To przypomnienie, że wszyscy, niezależnie od tego, skąd pochodzimy, mamy w sobie niewykorzystane rezerwy odporności – zasoby, których możemy nie być świadomi, dopóki nie zostaną wystawione na próbę przez najtrudniejsze chwile życia.
W obliczu wyzwań życiowych mieszkańcy krajów nordyckich wykazują się odwagą zmieszaną ze spokojem. To nie przypadek, że to właśnie oni doświadczają długich, ciemnych zim, a są jednymi z najszczęśliwszych ludzi na świecie. Nie mają wiele słońca, ale mają odporność i odpowiednią życiową perspektywę. Wiedzą, że szczęście nie polega na ucieczce od dyskomfortu. Bardziej chodzi o akceptację i dostosowanie się do cyklów życia.
Sisu pomaga wytrwać i znaleźć sens, kiedy świat na zewnątrz nie wygląda przyjaźnie. Finowie potrafią znaleźć siłę w obliczu braku optymizmu, stawiać czoła wyzwaniom bez gwarancji sukcesu. Sisu wykracza poza zwykłą siłę woli. Jest to cicha siła, która pozwala podtrzymywać nadzieję, gdy robi się ciężko. Sisu to filozofia, w której ważne jest konstruktywne działanie bez nadmiernego myślenia lub czekania na właściwy moment. Sisu pielęgnuje rodzaj szczęścia, który nie opiera się na ulotnych przyjemnościach, ale na głębokim wewnętrznym spokoju. Sisu to przyjmowanie życia takim, jakie jest, uznanie, że wyzwania są nieuniknione i znalezienie siły w stawiania im czoła.
Koncepcja sisu odnosi się również do fińskiej prostolinijności. Finowie są znani ze swojej bezpośredniości, szczerości, która odzwierciedla ich kulturowy szacunek dla przejrzystości i autentyczności. Mają niechęć do unikania prawdy, bez względu na to, jak jest niewygodna. Nie bojąc się trudności, Finowie budują społeczeństwo, w którym ludzie czują się bezpiecznie, będąc sobą. Bezpośrednia komunikacja w połączeniu z odpornością sisu wzmacnia relacje osobiste i społeczne, przyczyniając się do ogólnego dobrobytu ich kraju.