Zwyczaj obdarowywania się prezentami jest dla wielu osób jedną z ulubionych świątecznych tradycji. Radość sprawia nam zarówno wręczanie podarunków najbliższym, jak i dostrzeganie własnego imienia na paczkach owiniętych dekoracyjnym papierem. Nie wszyscy jednak podzielają ten entuzjazm. Są i tacy, u których sama wizja bożonarodzeniowej wymiany upominków wywołuje zimne poty. Dlaczego tak się dzieje i jak temu przeciwdziałać?
Dla części osób najbardziej stresujący bywa sam wybór prezentów. Obawiają się, że pod choinką położą coś, co zamiast radości przyniesie smutek lub zakłopotanie – albo po prostu okaże się nietrafione i szybko zacznie kurzyć się na dnie szafy. Innych paraliżuje moment odpakowywania podarunku: rozwiązanie wstążki i zajrzenie do pudełka skrywającego wielką niewiadomą. Boją się, że nie zdołają zapanować nad mimiką, a nawet najmniejszy grymas zdradzi niezadowolenie lub poczucie, że ktoś niepotrzebnie się wykosztował, bo wartość prezentu znacznie przewyższa ich własne wydatki. Najtrudniejsze bywa to, że reakcja ta rozgrywa się na oczach wszystkich zebranych, którzy mogą szybko ocenić ją jako niewdzięczną czy nieszczerą. Niechęć do bycia w centrum uwagi oraz pierwotny lęk przed oceną potrafią skutecznie odebrać radość świątecznemu czasowi.
Jak tłumaczą specjaliści, w głębi duszy zwyczajnie nie chcemy rozczarować bliskich. Biologicznie jesteśmy zaprogramowani na poszukiwanie akceptacji, a myśl o tym, że możemy narazić się grupie, naturalnie wywołuje w nas nerwowość.
Dobrym rozwiązaniem mogłoby wydawać się rozpakowywanie prezentów na osobności – dopiero wtedy, gdy domownicy położą się spać po wspólnym biesiadowaniu, a goście wrócą do swoich domów. Taki gest może jednak zostać odebrany jako niegrzeczny. Skoro ktoś poświęcił czas i uwagę na wybór świątecznego upominku, naturalne jest, że chciałby uczestniczyć w chwili jego wręczenia i zobaczyć radość na twarzy osoby, której prezent jest przeznaczony. Problem polega na tym, że – nawet mimo najlepszych intencji – często kupujemy bliskim rzeczy, które nie do końca trafiają w ich potrzeby czy gust. A nie każdy jest na tyle dobrym aktorem, aby z przekonaniem odegrać miłe zaskoczenie i nie zranić osoby obdarowującej.
Może być i tak, że prezent wyda nam się zbyt kosztowny, przez co może uruchomić lawinę trudnych emocji: skrępowanie, poczucie winy oraz przekonanie, że jesteśmy obciążeni długiem, który należałoby jak najszybciej spłacić. W takich sytuacjach warto przypomnieć sobie, że wymiana prezentów nie powinna mieć charakteru transakcyjnego. Nie wszystkie życzliwe gesty wymagają natychmiastowego „wyrównania rachunków”. Szczere podziękowanie i uśmiech bardzo często są dla drugiej strony w pełni wystarczającą odpowiedzią.
O ile w rodzinnym gronie nie poczyniliśmy innych ustaleń, w najbliższych dniach zapewne kolejny raz przyjdzie nam odprawić rytuał wręczenia prezentów. Jak przez niego przebrać, jeśli jest on dla nas źródłem świątecznego stresu? Psycholożka Smriti Joshi podzieliła się z brytyjskim magazynem „Woman & Home” przydatnymi wskazówkami, które pozwolą zachować spokój podczas świątecznych spotkań.
1. Weź głęboki oddech
Kiedy wszystkie oczy są zwrócone na ciebie, łatwo poczuć się sparaliżowanym. W takich chwilach ratunkiem bywa świadomy, głęboki oddech. Skupienie się na nim pozwala rozluźnić się i przestać myśleć o tym, że każdy patrzy ci na ręce. To prosta, a jednocześnie skuteczna strategia, która pomaga zebrać myśli i uczestniczyć w chwili wręczania prezentów z poczuciem kontroli.
Czytaj także: Jak radzić sobie ze stresem? Oddychaj głęboko
2. Doceniaj gest
Czasem w paczce kryje się coś zupełnie niespodziewanego. Naturalne jest, że na początku możesz zrobić zaskoczoną minę. Warto wtedy przenieść ciężar z samego przedmiotu na intencję darczyńcy. Zapytaj, gdzie znalazł prezent, co go zainspirowało, albo pochwal trud włożony w jego zdobycie. Takie pytania i komentarze mogą odciągać uwagę od twojej reakcji, ale też pokazują wdzięczność i uznanie dla osoby obdarowującej.
3. Dawaj osobiste prezenty
Jeżeli martwi cię, co ofiarować innym, pamiętaj, że nie liczy się cena prezentu, lecz jego przemyślany charakter. Dobrze dobrany upominek powinien odzwierciedlać osobowość i zamiłowania obdarowanego. Zestaw kul do kąpieli dla osoby, która korzysta wyłącznie z prysznica, czy foremki do pieczenia dla kogoś, kto w kuchni ma dwie lewe ręce, mogą okazać się nietrafione. Lepiej postawić na drobiazgi, które pokazują zainteresowania drugą osobą i znajomość jej przyzwyczajeń.
4. Przygotuj uniwersalną formułkę
Strach, że zawartość pudełka odejmie ci mowę, jest zupełnie normalny. Przygotowanie zawczasu nawet prostego zdania, np. „To naprawdę miłe z twojej strony”, pozwala zachować spokój i daje moment na zastanowienie się nad dalszą częścią wypowiedzi.
5. Nie sięgaj po alkohol
Wydaje się, że lampka wina może złagodzić napięcie, tymczasem alkohol tylko je nasila. Trzeźwość pozwala zachować jasność myślenia, lepiej ocenić sytuację i reagować w sposób adekwatny. Warto pamiętać, że spokój i świadomość własnych reakcji są najcenniejsze w chwilach, gdy czujemy się obserwowani i oceniani.
Czytaj także: 30 dni bez alkoholu? Spróbuj, będzie lepiej, niż myślisz – przekonuje Marta Jaskulska, autorka projektu „Ciekawiej”
6. Pamiętaj, że zasługujesz na to, co otrzymujesz
Jeżeli prezent odbierasz jako przesadny lub przytłaczający, zatrzymaj się na moment i zastanów. Jeśli darczyńcy na tobie zależy, jego intencją jest zapewne sprawienie, byś poczuła się dobrze i wyjątkowo – z całą pewnością nie oczekuje on rewanżu. Pamiętaj też, że radość i satysfakcja nie są jednostronne: podobnie jak ty cieszysz się z uśmiechu innych, pozwól sobie przyjąć hojność i uwierzyć, że naprawdę na nią zasługujesz.
Artykuł opracowany na podstawie: Samantha Wood, „Do you feel anxious opening Christmas gifts? You're not alone – here's what you can do”, womanandhome.com [dostęp: 23.12.2025]