1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Psychologia

Krajobraz po bitwie. Jak uratować związek po zdradzie?

Terapeuci par od lat przekonują, że zdradę do związku zapraszają obydwoje partnerzy i nie chodzi o to, że obydwoje ponoszą winę, na przykład przez lata zaniedbując związek. Niewierność może być również rezultatem chwilowej utraty kontroli czy momentu zauroczenia, efektem chęci przeżycia przygody czy rozładowania napięcia. (Fot. iStock)
Terapeuci par od lat przekonują, że zdradę do związku zapraszają obydwoje partnerzy i nie chodzi o to, że obydwoje ponoszą winę, na przykład przez lata zaniedbując związek. Niewierność może być również rezultatem chwilowej utraty kontroli czy momentu zauroczenia, efektem chęci przeżycia przygody czy rozładowania napięcia. (Fot. iStock)
Badaczka związków partnerskich Esther Perel twierdzi, że każda zdrada była kiedyś historią miłosną. Ujawnienie jej może być zatem smutnym zakończeniem księgi albo pierwszym rozdziałem drugiego tomu. Od czego to zależy?

Wiele terapii małżeńskich zaczyna się od indywidualnej wizyty jednego z partnerów i pytania: jak żyć po zdradzie? Czasami w drzwiach gabinetu staje zdradzający, innym razem zdradzony. Ten pierwszy boryka się z poczuciem winy, drugi – nie wie, czy i jak wybaczyć. Wydawać by się mogło, że ludzie, którzy kiedyś wybrali siebie na życie, dziś stoją po przeciwnych stronach barykady, ale tak naprawdę wiele ich łączy – przede wszystkim poczucie krzywdy. Jeśli tylko uda im się to zrozumieć, a jeszcze lepiej: przyjąć, przeżyć i zareagować – mają drugą szansę, a w zasadzie szansę na nowy związek. W książce „Kocha, lubi, zdradza. Nowe spojrzenie na problem wierności i niewierności w związku” badaczka Esther Perel pisze, że w dzisiejszych czasach każdy z nas ma szansę na dwa, trzy małżeństwa, czasami z tym samym partnerem, bo związek po zdradzie to budowanie wszystkiego od nowa, na nowych zasadach.

To takie proste!

Zdrada nigdy dotąd nie była tak prosta do przeprowadzenia, tak łatwa do odkrycia i tak bolesna do przeżycia jak dziś. Wielu badaczy małżeńskiej niewierności twierdzi, że to poważna trauma, odciskająca trwałe piętno na każdym z partnerów i na związku. Świadomość, że osoba, której wierzyłeś i zaufałeś najbardziej na świecie, fizycznie, emocjonalnie lub choćby wirtualnie, zbudowała intymność z kimś innym i przede wszystkim cię okłamała – to cios prosto w serce. Czujesz, jakbyś stracił grunt pod nogami.

Kobiety odczuwają niewierność jako atak na swoją kobiecość, atrakcyjność, seksualność; zdradzeni mężczyźni czują się ograbieni ze swojej męskości, dumy i godności. Zdrada jest także zamachem na wyobrażenie o naszym małżeństwie jako związku na całe życie, na dobre i na złe. Czy po czymś takim można się podnieść i dlaczego to przytrafiło się właśnie nam? – to dwa pytania, które spędzają sen z powiek parom doświadczającym niewierności. Poranieni wierzą, że jeśli tylko uda im się znaleźć na nie odpowiedź, wszystko wróci do normy.

Terapeuci par od lat przekonują, że zdradę do związku zapraszają obydwoje partnerzy i nie chodzi o to, że obydwoje ponoszą winę, na przykład przez lata zaniedbując związek. Niewierność może być również rezultatem chwilowej utraty kontroli czy momentu zauroczenia, efektem chęci przeżycia przygody czy rozładowania napięcia (nie tylko seksualnego, ale wynikającego choćby ze stresu). Esther Perel twierdzi, że zdrada ma głębokie korzenie, ludzie w udanych związkach także się jej dopuszczają: „Szukając czyjegoś spojrzenia, nie zawsze odwracamy się od naszego partnera, ale od osoby, którą w tym związku się staliśmy. Nie chodzi o szukanie innej osoby tylko innej/innego siebie”. W czasach, w których wszyscy przyznajemy sobie prawo do szczęścia, panuje powszechne przyzwolenie na pozamałżeński romans i powszechny przymus, by rozstać się, jeśli partner tego szczęścia nam nie zapewnia, a już na pewno kiedy sam ma romans na koncie. „Wystaw mu walizki za drzwi, przecież sama doskonale sobie poradzisz” – słyszą zdradzane kobiety. To prawda, poradzą sobie, ale czy tego właśnie chcą?

Do gabinetów terapeutycznych zgłasza się coraz więcej par, które chcą się rozstać świadomie, jak najmniej boleśnie i „żeby dzieci nie cierpiały”. Doskonale, czemu nie, brawo za dobre chęci! Czasami zdrada rzeczywiście jest tą kropką nad „i”, ostatnim ciosem dobijającym od dawna martwy już związek. Bywa, że rany są tak wielkie, że tylko czas rozłąki ewentualnie będzie w stanie je uleczyć. Natomiast reanimacja związku to bardzo trudny proces, wymagający ogromnego zaangażowania obojga.

Czy moja miłość jest większa niż twoja zdrada?

Większość terapeutów małżeńskich przekonuje, że do uzdrowienia związku po zdradzie potrzebne są szczerość i świadomość z obu stron, z jednej – szczere i świadome przyznanie się do wyrządzenia krzywdy, z drugiej – szczera i świadoma miłość. Dobrze rokują pary, w których partnerzy są siebie ciekawi, chcą zrozumieć nie tylko to, co się stało, ale także swoje wzajemne potrzeby i ograniczenia. Zdrada zabija nie tyle relację, ile wyobrażenie o niej i o partnerze wyidealizowanym w romantycznej fazie zakochania. Zabranie energii ze związku i zainwestowanie jej choćby w przelotny romans jest niczym najczulszy test, pokazujący, jak rzeczy się mają naprawdę i co nie działa.

„Naprawa związku przypomina odbudowę domu po pożarze. Najpierw czekasz, aż rozwieje się dym i przestaną płynąć łzy. Potem szacujesz szkody, szukasz źródła pożaru i długo sprzątasz, aż wyczyścisz fundamenty. Dopiero wtedy możesz stawiać na nich nową konstrukcję, tym razem lepiej zaplanowaną”

Powrót do równowagi

Zdaniem Perel w powrocie do równowagi po zdradzie trzeba przejść przez trzy fazy: kryzys, tworzenie znaczenia i tworzenie wizji.

Tuż po ujawnieniu zdrady trudno powstrzymać wybuch gwałtownych emocji, trudno rozmawiać o faktach, trudno oddzielić to, co się zdarzyło, od tego, co mogło się zdarzyć. Lęk, złość, rozczarowanie, niedowierzanie, wzajemne oskarżenia i atmosfera nieufności – nie pozwalają na podjęcie jakiejkolwiek decyzji czy nawet usłyszenie argumentów drugiej strony. Musimy jednak skonfrontować się ze wszystkimi bolesnymi uczuciami, przeżyć do końca smutek i ból, na dodatek sami. Partner nam w tym nie pomoże, on przeżywa swoje piekło. Tu nie ma zwycięzców i przegranych. Zdarza się wcale nierzadko, że zdradzany też miał dosyć tego, co działo się w związku, też chciał więcej, tylko zabrakło mu odwagi, by wykonać jakiś ruch. Esther Perel nazywa ten etap tańcem gniewu i wybaczenia, wykonywanym do niekontrolowanego rytmu zaufania. Ma na myśli głównie gwałtowne zmiany emocjonalne w relacji partnerów, którzy próbują ratować związek, choć momentami zachowują się tak jakby chcieli go zniszczyć do końca: „Przytul mnie/Nie dotykaj mnie”, „Wynoś się/Nie możesz mnie teraz zostawić”, „Chcę rozwodu/Zabiję cię, jeśli odejdziesz do niej”. Zdradzany partner domaga się, by zdrajca po wielokroć odpowiadał na te same pytania – a kiedy ten błaga, by zostawić już przeszłość i skoncentrować się na tym, co dalej, zdradzany czuje, że jego cierpienie jest bagatelizowane.

Na tym etapie ruch jest po stronie zdradzającego: „Przede wszystkim powinien pilnować, by romans pozostał w świadomości po to, by partnerka nie musiała się katować przypominaniem” – podkreśla Perel. To on rozpoczyna rozmowę, wysyłając tym samym komunikat, że niczego nie ukrywa ani nie umniejsza, choć najchętniej chciałby już o wszystkim zapomnieć, wymazać gumką myszką to wszystko, co się wydarzyło. Absolutnie nie chodzi o zapewnienia, że „to był tylko seks”, ale na przykład uprzedzenie pytania partnerki i oświadczenie, że w restauracji, do której zaprasza ją na kolację, nigdy nie był z kochanką. To on swoimi słowami i czynami musi udowodnić, że warto dać jemu, a tym samym związkowi, drugą szansę. Autentyczne, prowadzące do skruchy poczucie winy na tym etapie jest bardzo ważnym czynnikiem naprawczym, bo, jak wyjaśnia Perel: „Szczere przeprosiny są wyrazem troski i zaangażowania w związek, wspólnego przeżywania cierpienia i świadczą o przywróceniu równowagi i partnerstwa”. Etap kryzysu kończy się (choć nierzadko zdarzają się nawroty), kiedy zdradzający jest w stanie szczerze powiedzieć: „To z tobą chcę być. Zawsze chciałem/chciałam tylko ciebie”, a osoba zdradzana szczerze wierzy, że partner naprawdę ją wybiera.

Bez tematów tabu

Drugi etap to szacowanie szkód – szukanie źródła pożaru i sprzątanie, aż po fundamenty. I ciągle powracające pytanie: „Dlaczego on/ona to zrobił/zrobiła?”. Ten etap zdrowienia, przynajmniej na początku, również każde z partnerów musi przeżyć w pojedynkę, ewentualnie korzystając ze wsparcia przyjaciół czy terapeuty. Dla osoby zdradzanej ważne jest skupienie się na zlokalizowaniu ran – gdzie boli najbardziej? Co było największym ciosem? Uraza, nielojalność, porzucenie, nadużycie zaufania, kłamstwo, a może jeszcze coś innego? Osoba zdradzająca powinna zrobić emocjonalny rachunek sumienia: co o mnie samej/samym mówi akt niewierności? Co znalazłam/znalazłem w kochanku/kochance? Czego dowiedziałam/dowiedziałem się o siebie? I najważniejsze: czy mogę tego wszystkiego doświadczyć w swoim związku?

Zdarza się nierzadko, że romans budzi do życia; zdradzający partner jest w stanie zastąpić w związku to, co normalne i rutynowe – intensywnym i świeżym. Gdyby partnerzy potrafili wnieść do swojego związku choćby 10 proc. uwagi, radości i werwy, jakie przejawiają w romansie, ich związek na nowo by ożył. I nie chodzi jedynie o seks. Zdarza się, że kłótnie o zdradę przeradzają się w rozmowy tak szczere, jak nigdy dotąd, w końcu nie mamy już nic do stracenia. Może się okazać, że na przykład obydwoje od dawna pragnęli czegoś innego, tylko nie potrafili o tym rozmawiać. W rezultacie jedno uciekło w pracę, a drugie – w romans. Ta wzajemna szczerość często tworzy mocne podwaliny do odbudowywania zaufania. Ważne, by nie tworzyć tematów tabu, tylko otwarcie pytać, żeby rozwiać wątpliwości. Jeśli boisz się, że partner nadal utrzymuje kontakt z kochanką, zapytaj o to, zamiast snuć domysły. Jeśli chcesz sprawdzić jego telefon, poproś, by sam ci go pokazał, zamiast robić to w tajemnicy. Macie prawo mieć większe oczekiwania względem związku, mówcie o swoich potrzebach, dzielcie się pragnieniami. To niepowtarzalny moment, by stworzyć naprawdę solidne podstawy waszej relacji.

Każda zdrada tak naprawdę ma jakiś sens, który para zwykle prędzej czy później odkrywa. Najważniejsze jest jednak, by zdradzany partner porzucił rolę ofiary i spróbował spojrzeć na „zdrajcę” z miłością (moja miłość silniejsza niż twoja wina), a na siebie jak na osobę w pełni zasługującą na miłość. A zdradzający, by nie tkwił w nieskończoność w roli krzywdziciela, tylko wszedł w rolę ratownika związku.

Końcem tego etapu zdrowienia zwykle jest wybaczenie. To długi proces i – jak twierdzą terapeuci małżeńscy – konieczny, by związek trwał nadal. Przy czym najważniejsze jest zdefiniowanie wybaczenia na własny użytek. Zdaniem Esther Perel wybaczyć to dopuścić do siebie doświadczenie niewierności i nadać mu swoje znaczenie. Ujawnić swój ból, ale nie przeżywać go w nieskończoność. Nie rozpamiętywać bez końca tego, co się wydarzyło. Spróbować odbudować więź z partnerem. Ty i twój partner czy partnerka możecie stworzyć własną definicję. To jest również dobry czas na to, by wspólnie ustalić definicję wierności i lojalności, a także listę symptomów świadczących o tym, że za rogiem czai się kryzys, który może (ale nie musi) doprowadzić do kolejnej zdrady.

Trzy scenariusze

Ostatni etap to wizja. Niektórzy terapeuci twierdzą, że obserwując w czasie sesji partnerów po zdradzie – a raczej łączącą ich więź – są w stanie przewidzieć, czy ten związek ma jeszcze szanse. Ale tak naprawdę wszystko zależy od decyzji partnerów, od tego, na co się umawiają i czy są w stanie stworzyć wspólną nową wizję związku.

Zdaniem autorki „Kocha, lubi, zdradza” możliwe są trzy scenariusze zachowania stron. Pierwszy to tzw. cierpiący – dla nich romans nie jest chwilowym kryzysem związku, ale staje się powodem do rozgoryczenia, pragnienia zemsty i użalania się nad sobą – nawet wiele lat po zdradzie pozostaje ona tematem numer jeden, a para nie rozwija się. Kolejny model to tzw. budowniczy, którzy decydują się zostać razem, ponieważ cenią życie, które wspólnie stworzyli, jednak nie udaje im się wznieść ponad niewierność i małżeństwo nie rozwija się, tylko wraca do poprzedniego stanu, a zdrada niczego ich nie uczy. Wreszcie tzw. odkrywcy, czyli partnerzy potrafiący nadać sens zdradzie, otwarcie mówiący o tym, czego brakuje im w związku i czego szukali poza nim.

To, który scenariusz wybierzecie, zależy wyłącznie od was. Niektóre historie miłosne kończą się na pierwszym tomie. Cóż, takie jest życie.

Esther Perel, „Kocha, lubi, zdradza. Nowe spojrzenie na problem wierności i niewierności w związku”, Wydawnictwo: Znak Literanova (Fot. materiały prasowe) Esther Perel, „Kocha, lubi, zdradza. Nowe spojrzenie na problem wierności i niewierności w związku”, Wydawnictwo: Znak Literanova (Fot. materiały prasowe)
Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze