Street art – co to jest? Czy to tylko graffiti na murach miast, które często trudno nazwać sztuką? A może tak znana, a jednak wciąż nieuchwytna dla nas twórczość Banksy'ego? Wyjaśniamy, co tak naprawdę kryje się za definicją sztuki ulicznej.
Street art, czyli sztuka uliczna, najczęściej kojarzona jest z graffiti, ponieważ jedną z jej podstawowych zasad jest, że musi powstać w miejscach publicznych i zwykle na granicy prawa. Obejmuje jednak dużo szerszy zakres. Graffiti obraca się wokół treści tekstowych, sztuka uliczna jest natomiast znacznie bardziej złożona. Obejmuje, rzecz jasna, graffiti, rysunki przy użyciu makiet, grafiki i murale, ale też wielkoformatowe obrazy i projekty współpracy artystycznej, instalacje uliczne, a także sztukę performatywną i wideo. Street art jest więc złożoną formą sztuki obejmującą różne praktyki, które łączy fakt, że powstają w przestrzeni miejskiej.
Jako forma sztuki street art nieustannie się rozwija. Dzieła sztuki ulicznej współcześnie bardzo często definiują wygląd dzielnic i miast na całym świecie, stając się ich znakiem rozpoznawczym. Artyści uliczni przekazują poprzez swoją sztukę przemyślenia i refleksje na tematy polityczne i społeczne, zmuszając niejako swoich odbiorców do przemyśleń.
Jednymi z najwcześniejszych przejawów sztuki ulicznej były graffiti, które w latach 20. i 30. zaczęły pojawiać się na bokach wagonów metra w Nowym Jorku. Pięćdziesiąt lat później ta forma ekspresji artystycznej już przeżywała swój rozkwit, a wkrótce zyskała szacunek w świecie „klasycznej” sztuki. Zasadniczo nielegalna działalność i proces tworzenia poprzez „niszczenie” powierzchni miast rozpoczęły ewolucję w liczne formy artystycznej ekspresji, które trafiały do galerii i na światowy rynek sztuki. Współcześnie sztuka uliczna – choć wciąż wywrotowa i w dużej mierze nielegalna – stała się szanowana.
Jak czytamy na stronie internetowej Desa Unicum, „określenie »street art« po raz pierwszy pojawiło się w języku sztuki w publikacji Allana Schwartzmana pod takim właśnie tytułem. Książkę wydano w Nowym Jorku w 1985 roku”.
Za pierwszych artystów ulicznych uznaje się Jeana-Michela Basquiata oraz Keitha Haringa. Basquiat tworzył obrazy w stylu graffiti, które łączyły w sobie sztukę afrykańską z nowoczesną, malowaną szerokim pędzlem i dłońmi. Haring z kolei rysował kredą na pustych tablicach reklamowych. To oni jako pierwsi przenieśli sztukę uliczną i graffiti do galerii sztuki i muzeów.
Najsłynniejszym współcześnie przedstawicielem street artu jest Banksy, brytyjski artysta, który tworzy graffiti w charakterystycznej dla siebie technice szablonu. Jest znany na całym świecie głównie przez to, że za pomocą swojej twórczości zwraca uwagę na ważne wydarzenia dziejące się w Wielkiej Brytanii i na całym świecie.
Oprócz niego do grona znanych artystów street artu należą między innymi: Darryl McCray, szerzej znany jako Cornbread – amerykański graficiarz; Frank Shepard Fairey – amerykański artysta i założyciel OBEY Clothing; Lady Pink – ekwadorsko-amerykańska malarka i autorka graffiti; Blu – włoski artysta, grafficiarz; ROA – belgijski artysta sztuki ulicznej; Blek le Rat – artysta graffiti zwany „ojcem szablonowego graffiti”; Miss Van, znana również jako Vanessa Alice – jedna z najbardziej znanych na świecie artystek graffiti; Philippe Baudelocque – francuski artysta, który tworzy, malując białą kredą; Etam Cru – polscy artyści street, autorzy murali. Ponadto wśród polskich artystów ulicznych znani są między innymi: PENER, Chazme, NORIAKI, SEPE, Proembrion, NAWER, CEKAS, Fruit of the Lump, Krik Kong, Czarnobyl, Młody Dron, Nespoon i Tank Petrol.
Źródło: desa.pl, widewalls.ch, magazine.artland.com „Street Art: History of the Art Movement and the Artists That Turned Cities Into Open Sky Museums” Adam Hencz [dostęp: 17.08.2023]