Filmowcy od dawna starają się zwrócić uwagę widzów na otwartą ranę, jaką na mapie świata są ziemie zamieszkiwane przez Palestyńczyków i obywateli Izraela na Bliskim Wschodzie. Te filmy i seriale obrazują tło konfliktu oraz różne jego perspektywy, pomagają zrozumieć złożoność sytuacji, a przede wszystkim pokazują ludzi, którym wojna, fundamentalizm oraz terroryści niszczą domy, łamią życia i odbierają marzenia.
Nie tylko politycy zastanawiają się, jakie stanowisko zająć wobec wojny na Bliskim Wschodzie. Jak odnieść się do sytuacji, z której nie ma żadnego dobrego wyjścia? Zdania na ten temat brakuje również zwykłym odbiorcom najnowszych doniesień z opanowanego konfliktem regionu. Powściągliwa cisza w mediach społecznościowych – głośniejsza od rakiet, które obie strony wysyłają w swoje strony – to pokłosie wielowymiarowości problemu. Ostatnie tragiczne wydarzenia jeszcze mocniej zwróciły przeciwko sobie Izraelczyków i Palestyńczyków oraz podzieliły świat. 7 października w ataku terrorystycznym Islamskiego Ruchu Oporu zabito 1500 obywateli Izraela, a 200 zostało zakładnikami Hamasu. Błyskawiczny odwet Izraela okazał się mieć wysoką cenę, którą płaci cywilna ludność autonomii palestyńskiej. Resort Zdrowia Strefy Gazy kontrolowany przez Hamas poinformował, że od początku izraelskiej operacji wojskowej zginęło 7,7 tysięcy Palestyńczyków. Organizacje pomocowe i aktywiści grzmią o kryzysie humanitarnym w Strefie Gazy, na całym świecie inicjowane są zarówno propalestyńskie marsze, jak i te, które upominają się o żydowskich zakładników. A gdzieś w zakamarkach chaosu budzą się uśpione demony – zarówno antysemityzm, fanatyzm, jak i krzywdzące stereotypy, jakimi – zwłaszcza od zamachu na amerykańskie wieże w 2001 roku – postrzegamy muzułmańską kulturę. Świat wrze. Jak odnaleźć się w tej mnogości informacji, propagandy i fałszywych informacji? Merytoryczna, pogłębiona wiedza to największe narzędzie do walki z dezinformacją. Z pomocą przychodzą też twórcy filmów, dokumentów i seriali, którzy pokazują konflikt palestyńsko-izraelski z różnych perspektyw.
Izraelski 4-sezonowy serial o tajnych służbach IDF (Siłach Obronnych Izraela) cieszył się ogromną popularnością tak w naszym rodzimym kraju, jak i wśród arabskiej społeczności. „Fauda” (z języka arabskiego „chaos”) to „koń trojański” Netflixa, który pod obietnicą komercyjnej rozrywki podstępem przypomina światu, że sytuacja na Bliskim Wschodzie to wciąż tykająca bomba.
Fabuła produkcji opiera się na dobrze znanym schemacie. Były izraelski agent Doron Kavilio wraca do służby tylko po to, by dorwać swojego odwiecznego wroga – palestyńskiego terrorystę o pseudonimie Pantera. Walka dobra ze złem? Tu kończą się wszelkie pewniki, bo w ich bezwzględności trudno znaleźć różnicę. W imię zasady, zgodnie z którą cel uświęca środki, nie cofną się przed niczym, by wygrać ten osobisty pojedynek – czy chodzi o porwanie dziecka, czy o zaryzykowanie życia brata. Oprócz wartkiej akcji i trzymających w napięciu scen twórcom udało się coś jeszcze – uniknąć wielu pułapek kina sensacyjnego. „Fauda” jest wolna od stereotypów dehumanizujących wroga, jednowymiarowych bohaterów, gloryfikacji przemocy oraz heroicznego romantyzmu walki w imię jednego słusznego dobra. Produkcja porusza też kontrowersyjny temat oddziałów izraelskich złożonych z muzułmańskich żołnierzy, który wciąż stanowi temat tabu. Scenariusz serialu okazał się proroczy dla producenta i odtwórcy głównej roli – Liora Raza, w przeszłości żołnierza izraelskiej jednostki specjalnej. Po październikowym ataku terrorystycznym Raz powrócił do służby wojskowej, w grupie ochotniczej „Brothers in Arms”, by odbić zakładników Hamasu.
Palestyńsko-izraelski dokument zebrał wiele nagród, w tym m.in. Emmy za najlepszy program dokumentalny, dla najlepszego reżysera filmu dokumentalnego na Festiwalu Filmowym w Sundance, najlepszego filmu dokumentalnego na Festiwalu Filmowym w Jerozolimie oraz nominację do Oscara w kategorii „najlepszy pełnometrażowy film dokumentalny”. To historia eskalacji napięć między społecznością arabskiej wioski i żydowskiej osady oddzielonych symbolicznym murem. Kronika narastającej nienawiści podsycanej okrucieństwem wojska widziana jest oczami palestyńskiego rolnika. Emad Burnat przez siedem lat na filmowej taśmie rejestruje codzienność naznaczoną aresztowaniami i zbrodniami. Do stworzenia tego trwającego niewiele ponad 90 minut dokumentu potrzeba było tytułowych pięciu kamer, które ulegały zniszczeniu w konfrontacji z izraelskimi żołnierzami. – Kiedy filmuję, czuję, że kamera mnie chroni. Choć wiem, że to iluzja – mówi Burnat. „5 rozbitych kamer” to jeden z najbardziej osobistych obrazów pokazujących perspektywę na izraelską okupację, który jednocześnie obrazuje zaangażowanie izraelskich aktywistów w drodze do utrzymania pokoju.
W 2014 roku w 51-dniowej wojnie zginęło pół tysiąca palestyńskich dzieci. Te, które przeżyły, bezpowrotnie straciły poczucie bezpieczeństwa, bliskich, dom. W dokumencie „Dzieci Gazy” reporterka BBC Lyse Doucet oddaje głos najmłodszym po obu stronach granicy – ze Strefy Gazy i Izraela, którzy urodzili się w czasach wojny, nie znając pokoju. – Dzieci na całym świecie potrzebują spokoju i bezpieczeństwa, a my żyjemy wśród śmierci i zniszczenia – mówi 12-letni Abdul, który w bombardowaniu stracił najbliższych. Ojciec Samar umarł na jej oczach. Od tego czasu nie może spać i nie ma apetytu ani ochoty na zabawę. Dzieci mieszkające po izraelskiej stronie też żyją w ciągłym strachu przed atakami rakietowymi, a w koszmarach widzą uzbrojonych mężczyzn wychodzących z podziemnych tuneli. W miejscowości Sderot, położonej 1,5 km od Strefy Gazy, na każdym placu zabaw jest schron, a dzieci uczone są, że na ucieczkę do niego mają jedynie 14 sekund. – Nie powinniśmy mieć z tym nic wspólnego – mówi mała Aggam, której twarz na chwilę przestaje być twarzą dziecka, gdy dodaje, że „nie da im tej satysfakcji i nie pokaże, że się boi”. Dokument BBC pokazuje, kto jest największą ofiarą wojny. Polska Agencja Prasowa podała, że według danych Ministerstwa Zdrowia Strefy Gazy w październikowych atakach rakietowych wojsk izraelskich zginęło już ponad 3,5 tys. dzieci.
Ta izraelsko-francuska produkcja zatrzęsła światem, gdy ponad dekadę temu jego twórca – Yariv Horowitz – odbierał nagrodę za debiut fabularny na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie. Kontrowersje wzbudzało przyświecające mu motto: „Każdy konflikt ma dwie strony”, z czym trudno pogodzić się tak Izraelczykom, jak i Palestyńczykom.
Fabuła filmu oparta jest na prawdziwych wydarzeniach z czasów, gdy Yariv Horowitz pełnił funkcję fotografa wojennego w Strefie Gazy i na Zachodnim Brzegu. Jest 1989 rok, czas pierwszej intifady, czyli masowego powstania Palestyńczyków przeciwko izraelskiej okupacji. Grupa żydowskich żołnierzy zostaje wysłana do kontroli jednej z arabskich dzielnic. Jeden z nich ginie od zrzuconej na niego pralki. Reszta oddziału zostaje wydelegowana do stacjonowania na dachu domu, gdzie miał miejsce wypadek. „Rock The Casbah” to świetne wojenne kino pokazujące absurd wojny – od charakteru wypadku po przekonania tych, na których barkach spoczywa znalezienie sprawcy. Nikt z nich nie marzy, by zostać bohaterem – są młodzi, chcą żyć, bawić się i słuchać nowych kawałków The Clash, a zamiast tego w piekącym słońcu zabijają nudę. Izraelski reżyser unika patosu i oceny, ale też naiwnego pacyfistycznego przekazu. W ich miejsce zadaje widzom pytanie: czy skoro nie możemy sprawić, żeby ten świat był niebem, co zrobić, żeby stał się mniejszym piekłem?
Dokument otwiera scena chłopców beztrosko grających w piłkę nożną. Może marzą, by być jak ich idol – Leo Messi, ale czy będą mieć w ogóle szansę na stanie się dorosłymi, wyjechanie za granicę kraju? Grupka pochodzi z Shujayya, jednej z największych dzielnic Strefy Gazy, w której urodził się i przez 18 lat – zanim wyjechał na studia w łódzkiej Szkole Filmowej – mieszkał Mohammed Almughanni. Reżyser z sentymentem wraca do rodzinnych stron, w których toczy się z pozoru normalne życie: ludzie chodzą do fryzjera, zakochują się w sobie, organizują huczne wesela, wychowują dzieci, hodują palmy z nadzieją, że doczekają ich owoców, i z równie wielką miłością dbają o to, czego nie zabrała im jeszcze wojna. W scenerii jak z katastroficznego filmu dzieci jeżdżą na rozklekotanych rowerach, zjeżdżają na zwalonych dachach i chowają się wśród ruin osiedli, na których niegdyś tętniło życie. – Prawie wszyscy moi krewni i sąsiedzi stracili swoje domy. Ale niektórzy stracili więcej – mówi narrator, który bez patosu pokazuje rzeczywistość ludzi, którym wojna niszczy domy, łamie życia i odbiera marzenia. 21-minutową produkcję, za którą Mohammed Almughanni otrzymał m.in. Nagrodę im. Aleksandra Kamińskiego Festiwalu Mediów „Człowiek w Zagrożeniu”, można zobaczyć na portalu DAFilms.pl.
Miniserial HBO wyprodukowany z izraelskim Keshet Studios oparty jest na prawdziwych wydarzeniach. Latem 2014 roku trójka żydowskich chłopców zostaje porwana przez Hamas. Informacja o odnalezieniu ich ciał wstrząsa opinią publiczną. Rozwścieczony tłum żąda zemsty, na której realizację nie trzeba długo czekać – ząb za ząb, oko za oko. Dwa dni później dochodzi do kolejnej tragedii. Na obrzeżach Jerozolimy znalezione zostaje spalone ciało palestyńskiego nastolatka – Mohammeda Abu Khdeira. 10-odcinkowa produkcja „Nasi chłopcy” pokazuje, do czego doprowadza fanatyzm i eskalacja ślepej nienawiści, ale też walkę o sprawiedliwość zrozpaczonych rodzin niewinnych ofiar.