Jak wynika z najnowszego raportu Hiscox Artist Top 100, japońska artystka Yayoi Kusama, znana z obrazów i instalacji wypełnionych kropkami, znalazła się na pierwszym miejscu wśród najlepiej zarabiających artystów współczesnych na świecie.
Tym samym Yayoi Kusama wyprzedziła w rankingu innego wybitnego artystę – Davida Hockneya, który palmę pierwszeństwa dzierżył we wspomnianym rankingu w 2022 roku. Zarobił wówczas ze sprzedaży swoich obrazów 50,3 mln dolarów. Kusama w 2023 roku zarobiła blisko 81 mln dolarów.
W czym kryje się fascynacja twórczością artystki, która wypełnia przestrzeń nie tylko płótna, ale również ogromnych powierzchni wystawienniczych milionem kropek? W artystycznej konsekwencji, w dziwności, tajemnicy, a może w fascynującej grze kolorów i kontrastów?
Najdroższym dziełem Kusamy sprzedanym w 2023 roku był obraz „Kwiat” (2014), który na aukcji w Christie’s w Hongkongu został sprzedany za prawie 10 milionów dolarów.
– Chciałam tylko odetchnąć witalnością czasów, w których żyłam najlepiej, jak potrafiłam, i rozkwitnąć jako jasnoczerwony kwiat ku przyszłości… – tak o obrazie namalowanym w 2014 roku mówi malarka.
Kwiaty to jeden z ulubionych – poza kropkami oczywiście – motywów, do których artystka powraca na różnych etapach trwającej już siedem dekad twórczości. W języku artystycznym Kusamy ucieleśniają dwoistość życia i śmierci, świętowania i żałoby, męskości i kobiecości.
95-letnia artystka tworzy od ponad siedemdziesięciu lat. Jej twórczość przenosi widzów do krainy fantazji niczym z powieści Lewisa Carrola – zresztą artystka sama nazywa się współczesną Alicją z Krainy Czarów.
W świecie twórczej wyobraźni Yayoi jest tylko na pozór kolorowo. Obsesyjnie powtarzający się motyw kropek i dyni, o których mówi wprost, że są „wizualnie zabawne”, wprowadza niepokój, zwłaszcza jeśli zna się biografię artystki, która wiele lat spędziła w szpitalach psychiatrycznych. Biografowie Kusamy opisują, że artystka już w dzieciństwie miewała wizje, dostrzegała aurę różnych przedmiotów, słyszała i rozumiała „głosy” roślin i zwierząt. Fascynację budzą również jej wspomnienia „rozmowy” z fiołkami o ludzkich twarzach.
Na życie Kusamy cieniem położyły się zarówno trudne relacje rodzinne, jak i losy wojenne, a także późniejsze psychodeliczne doświadczenia typowe dla środowiska dzieci kwiatów, do którego dołączyła po przeprowadzce do Stanów Zjednoczonych.
Twórczość Yayoi Kusamy to jednak nie tylko kropki. Jest nie tylko malarką, ale także performerką, autorką instalacji, filmów wideo i powieści. Była również aktywistką antywojenną – do historii przeszła propozycja wspólnej upojnej nocy, jaką złożyła prezydentowi Nixonowi za zakończenie wojny w Wietnamie. Mieszkając w Stanach Zjednoczonych, stworzyła najsłynniejsze prace, w których odnajdziemy motywy: kwiatów, warzyw, owoców i kropek, elementów nawiązujących do cielesności, jak choćby doczepiane do mebli fallusy, a także luster i gry świateł.
Yayoi Kusama w swoich pracach łączy idee pop-artu, minimalizmu i psychodelii. (Fot. Chris Furlong/Getty Images)
Znawcy sztuki mówią, że Yayoi Kusama jest artystką tej miary co Louise Bourgeois, Eva Hesse, Rebecca Hor czy Annette Messager. W ciągu swojego długiego życia przebyła daleką drogę od ubogiej dziewczynki z wiejskiej Japonii po artystkę o międzynarodowej renomie.
Dziś Kusama mieszka w szpitalu psychiatrycznym w Tokio, a jej twórczości nie da się oddzielić od jej zdrowia psychicznego. Swoją twórczość artystka określa mianem „medycyny artystycznej”. W zależności od stanu zdrowia opuszcza klinikę i udaje się do własnego studia, które mieści się nieopodal, i nadal tworzy. Zatrudnia wielu pomocników i prowadzi świetnie prosperującą firmę.
Twórczość Yayoi Kusamy można oglądać w muzeach i galeriach na całym świecie. Wystawa jej prac odbyła się również w 2004 roku w warszawskiej Zachęcie. Zaprezentowano na niej wybór obrazów, rysunków, kolaży i prac z wszystkich okresów twórczości artystki.
Źródło: Tessa Solomon, Yayoi Kusama Was the Top-Selling Contemporary Artist of 2023, Report Says, artnews.com [dostęp: 10.04.2024]