W 2009 roku CBOS zbadał wartości istotne dla Polaków po 20 latach przemian. Aż 84% ankietowanych zadeklarowało, że chciałoby przekazać najmłodszemu pokoleniu przekonanie, że w życiu warto zawsze i niezależnie od okoliczności być uczciwym. W kolejnym badaniu ośrodka przeprowadzonym 4 lata później uczciwość znalazła się na 3. miejscu najważniejszych wartości dla Polaków z wynikiem 26 %. Tymczasem na zachowanie dobrego zdrowia i szczęście rodzinne wskazało odpowiednio 84% i 74% ankietowanych. Ale co właściwie rozumiemy przez uczciwość?
Według badań Millward Brown dla Programu FairPay* synonim uczciwości to dla 92% Polaków terminowe płacenie rachunków, a 58% nie chciałoby mieć wśród znajomych osoby, która nie reguluje swoich zobowiązań na czas. Zarazem jednak 48% usprawiedliwia tych, którzy zalegają z płatnościami. Ankieta wskazuje też na zmiany norm społecznych w ostatnich latach, a zwłaszcza na rozbieżność między deklaracjami a działaniem. O ile bowiem nie ma istotnych różnic pokoleniowych w postrzeganiu płacenia rachunków jako przejawu uczciwości, to już faktyczne regulowanie zobowiązań i poziom tolerancji dla spóźnialskich zmienia się w zależności od wieku (zrozumienie opóźnień deklaruje 52% badanych mężczyzn i 44 % kobiety).
Jakub Kostecki, zarządzający Programem FairPay, uważa, że to raczej kwestia wychowania i wyznawanych wartości niż poziomu zamożności, który w obu grupach jest zbliżony. Młodzi narzekają na brak pracy lub niskie pensje a seniorzy na niskie emerytury, ale ostatecznie starsze pokolenie częściej reguluje rachunki w terminie i w mniejszym stopniu akceptuje spóźnialskich. Można to wiązać z faktem, że kiedyś nagrodą za wiarygodność finansową było poważanie otoczenia, a dla młodszych Polaków nie jest aż tak istotne.
*Program FairPay promuje terminowo płacących faktury i rachunki konsumentów i przedsiębiorców.