Nasz styl życia ma niebagatelne znaczenie dla ryzyka rozwoju demencji. Okazuje się, że wystarczy wprowadzić 4 zmiany w swoim codziennym planie dnia, aby nie tylko uniknąć tej choroby, ale nawet cofnąć jej wczesne objawy. Dowodzą tego zarówno wyniki badan naukowych, jak i przypadek Dana Jonesa – 56-letniego Amerykanina, którego funkcje poznawcze wróciły do normy po zastosowaniu się do rad lekarzy.
Dziś nie ma już żadnych wątpliwości, że nasze codzienne wybory żywieniowe oraz tryb życia, jaki prowadzimy, przyczyniają się do rozwoju demencji. Na potwierdzenie tej tezy istnieje wiele badan – jak choćby 40-letni eksperyment przeprowadzony na 130 tysiącach (sic!) osób, który potwierdził szkodliwy wpływ przetworzonego jedzenia na sprawność umysłową. Okazało się, że do degradacji połączeń nerwowych najbardziej przyczynia się dieta obfitująca w czerwone mięso. U osób, które spożywają je regularnie w większych ilościach „starzenie się” funkcji poznawczych przyspiesza o około 1,6 roku na każdą przeciętną dzienną porcję! Czynników sprzyjających demencji jest jednak więcej, a są to między innymi: niska aktywność umysłowa, brak aktywności fizycznej, zaburzenia snu oraz – co mniej oczywiste – zbyt mała ilość kontaktów międzyludzkich. Wymienia je dr Marek Jurgowiak, z którym wywiad przeczytasz tutaj.
Pewnym novum w świecie medycyny jest jednak informacja, że poprzez odpowiednie modyfikacje w stylu życia można nie tylko opóźnić rozwój demencji, ale i do pewnego stopnia cofnąć jej wczesne objawy. Świadczy o tym przypadek Dana Jonesa.
Jego historię opisuje „The Wall Street Journal”. U Amerykanina ze stanu Utah problemy z pamięcią i codziennym funkcjonowaniem zdiagnozowano, gdy miał zaledwie 56 lat. Tu warto odnotować, że przypadki, gdy choroba ta ujawnia się u kogoś poniżej 60. roku życia są niezwykle rzadkie – ale mogą się zdarzyć.
Jakie były pierwsze objawy demencji u Dana Jonesa? Zauważył on z niepokojem, że podczas grania na swoim ulubionym instrumencie – dudach – popełnia coraz więcej błędów. Zaczął mieć też kłopoty z zapamiętywaniem i każdą sprawę do załatwienia musiał zapisywać sobie na kartce. Wkrótce Dan musiał porzucić swoją dotychczasową pracę i zająć się czymś, co było bardziej schematyczne i nie wymagało od niego rozwiązywania złożonych problemów. Wszystkie plany, które miał z żoną, także musiały zostać odłożone na półkę.
Na szczęście dla Dana jego żona, Darla, przeczytała o programie naukowym, który bada wpływ stylu życia na rozwój demencji. Postanowiła przekonać męża, aby zapisał się do eksperymentu i wprowadził kilka istotnych zmian w swoim codziennym funkcjonowaniu. 56-latek musiał m.in. zrezygnować ze swoich ulubionych potraw, takich jak pieczeń wołowa, domowe spaghetti i lody, na rzecz diety roślinnej z minimalnie przetworzonych produktów i o niskiej zawartości cukru. Musiał również więcej ćwiczyć, codziennie medytować i regularnie spotykać się z grupą wsparcia.
W ciągu kilkunastu miesięcy objawy demencji u Dana cofnęły się. Wrócił do grania na dudach i zniknęły u niego epizody dezorientacji. Testy poznawcze wykazały, że jego pamięć także się poprawiła.
Bohater reportażu wziął udział w badaniach przeprowadzonych przez Preventive Medicine Research Institute. Do eksperymentu zakwalifikowano 51 pacjentów z objawami demencji, z których część zmieniła swój tryb życia na zdrowszy, natomiast grupa kontrolna nie wprowadzała żadnych zmian. Wyniki pokazały coś zaskakującego.
W teście mierzącym zmiany w funkcjonowaniu mózgu w czasie, u 71% pacjentów, którzy wprowadzili zmiany w trybie życia, wykazano poprawę lub brak pogorszenia funkcji poznawczych. W grupie kontrolnej u nikogo nie odnotowano poprawy, a stan 68% pacjentów wręcz pogorszył się. Według dra Deana Ornisha, założyciela Preventive Medicine Research Institute, choć liczba uczestników badania była niewielka, to jego rezultaty sugerują, że zmiana nawyków życiowych bardzo procentuje.
– Im wcześniej podejmie się zdecydowane kroki, tym mniej dotkliwe zmiany w stylu życia trzeba wprowadzać, aby zapobiec demencji – zaznacza Ornish.
Dla każdej osoby, która chciałaby obniżyć ryzyko problemów z pamięcią w przyszłości, podajemy 4 zmiany w trybie życia, które wprowadzono u pacjentów biorących udział w badaniach Preventive Medicine Research Institute:
- Dieta – mózgowi najbardziej służy dieta wegańska oparta na pełnowartościowych, minimalnie przetworzonych produktach, uboga w szkodliwe tłuszcze, węglowodany proste i substancje słodzące. Uczestnikom badania dostarczano więc posiłki skomponowane wedle tych wytycznych wraz z określonymi suplementami diety poprawiającymi funkcje mózgu.
- Ćwiczenia fizyczne – uczestnikom rekomendowano co najmniej 30 minut dziennie umiarkowanego wysiłku aerobowego oraz lekki trening siłowy przynajmniej trzy razy w tygodniu (z indywidualnymi zaleceniami dla każdej osoby).
- Zarządzanie stresem – ci pacjenci, u których nastąpiła poprawa funkcji poznawczych, spędzali godzinę dziennie na praktykowaniu technik relaksacyjnych takich jak medytacja, rozciąganie i ćwiczenia oddechowe. Zajęcia były prowadzone pod nadzorem certyfikowanego specjalisty ds. zarządzania stresem. Zachęcano również do zapewnienia sobie odpowiedniej ilości snu.
- Wsparcie innych – dla zdrowia mózgu niezwykle istotne są więzi społeczne, dlatego czestnicy eksperymentu wraz z partnerami lub współmałżonkami uczestniczyli w godzinnych sesjach grupy wsparcia trzy razy w tygodniu. Miało to na celu wsparcie emocjonalne pacjentów.
Artykuł opracowany na podstawie: A. Janin, „Is Your Brain Aging Faster Than You? New Science Offers Clues”, wsj.com [dostęp: 02.07.2025].