Emocjonalna niepewność w dzieciństwie to nie tylko trudne wspomnienia. To coś, co zostaje z nami na dłużej - w ciele, w naszych reakcjach, w relacjach z innymi. Oto 5 cech osób dorosłych, które dorastały w nieprzewidywalnym środowisku - w ten sposób chaotyczne wychowanie może przejawiać się w ich życiu.
Jeśli w dzieciństwie doświadczałeś miłości w sposób chaotyczny, pełen napięcia i niepewności, to prawdopodobnie niesiesz ślady tych doświadczeń także w dorosłym życiu - nawet jeśli nie zawsze potrafisz to nazwać. Nawet z pozoru „normalne” domy skrywają mroczne zakamarki. Emocjonalna niestabilność, nieprzewidywalne reakcje opiekunów, brak poczucia bezpieczeństwa - to wszystko zostawia trwały ślad na psychice dziecka. A dziecko, które nie wie, czy jego zachowanie spotka się dzisiaj z czułością czy z chłodem, z czasem wykształca własne strategie przetrwania, które zabiera ze sobą w dorosłość. Tam zaczynają one wpływać na relacje, pracę, a nawet obraz samego siebie.
Czytaj także: 10 cech osób nadmiernie zaniedbanych emocjonalnie w dzieciństwie. Dostrzegasz je u siebie? Sprawdź, jak możesz sobie pomóc
Długotrwałe życie w emocjonalnym chaosie nie przechodzi bez echa. Zostawia swój „znak wodny” na osobowości - subtelny, pozornie niezauważalny sposób radzenia sobie z rzeczywistością. Jednak te cechy nie są wadami charakteru. To mechanizmy obronne, które kiedyś pomagały nam przetrwać. Dostrzeżenie ich i nazwanie jest pierwszym krokiem ku zdrowieniu.
To, co kiedyś było tarczą ochronną i ułatwiało nam życie, teraz może być ciężarem i murem odsuwającym nas od innych. Teraz jednak nie jesteśmy już tamtym bezbronnym dzieckiem - dzisiaj możemy wpływać na to, jak będziemy żyć. Dopiero jednak, kiedy zrozumiemy siebie, będziemy w stanie naprawić to, co nie miało szansy rozkwitnąć w naszym dzieciństwie.
1. Postrzegasz świat jako miejsce pełne zagrożeń
Jeśli twoi rodzice byli nieprzewidywalni lub zmienni emocjonalnie, nic dziwnego, że jako dorosły masz trudność z budowaniem poczucia bezpieczeństwa.
- Kiedy akceptacja w rodzinie pojawia się i znika bez zapowiedzi, ciało i umysł uczą się funkcjonować w stanie stałego napięcia - tłumaczy dr Gloria Brame, psycholożka i terapeutka z Columbia University. Przywołuje przy tym badania amerykańskich socjologów z 2011 r., w których zauważono, że niepewne środowisko domowe pozytywnie korelowało z takimi cechami osób dorosłych jak: problemy z zaufaniem, przesadna podejrzliwość i paranoidalne obawy, że inni ludzie są zagrożeniem.
2. Wolisz spędzać czas z przyjaciółmi niż z rodziną
Jeśli zdanie „z rodziną dobrze wychodzi się tylko na zdjęciach” jest w twoim przypadku boleśnie prawdziwe, to sygnał alarmowy. Dla osób wychowanych w chaotycznym domu „rodzina” kojarzy się z bólem i napięciem. Nic więc dziwnego, że unikają jej w samodzielnym życiu. - Relacje z przyjaciółmi, nauczycielami czy znajomymi w pracy mogą być dla nich łatwiejsze - bo dystans emocjonalny daje poczucie kontroli i chroni przed zraninieniem - zauważa dr Brame.
3. „Wytrzymujesz” złe traktowanie, zamiast reagować
Dorastanie w środowisku pełnym krzyków, łez, trzaskania drzwiami, a w którym zaraz potem ktoś zachowywał się tak, jakby nic się nie stało powoduje trudności z adekwatną reakcją na przemoc - zarówno jawną, jak i subtelną. Zamiast dostrzegać przemocowe zachowania taka osoba zaczyna szukać winy w sobie. „Może zasłużyłem sobie na takie traktowanie” - myśli w duchu. W dorosłości taka postawa powoduje wchodzenie w relacje, w której granice są notorycznie łamane.
Czytaj także: 6 cech charakteru, które wskazują, że byliśmy ofiarami nadmiernej krytyki w dzieciństwie
4. Dysocjujesz w stresujących sytuacjach
Dysocjacja to forma psychicznego „odłączania się” od sytuacji, która powoduje ból. Występuje wtedy, kiedy nie można fizycznie uciec od krzywdzących bodźców lub jeśli taka ucieczka może być dla nas niebezpieczna. W chaotycznym domu dysocjowanie w traumatycznych chwilach było mechanizmem obronnym, ale w dorosłym życiu jest przeszkodą, która uniemożliwia głębsze zaangażowanie w relacje. Skutkuje to tworzeniem relacji powierzchownych, płytkich lub takich, które nagle się kończą, bez podawania przyczyny.
5. Masz trudność z odczytywaniem emocji swoich i innych ludzi
Na pytanie „jak się z tym czujesz?” odpowiadasz „nie wiem”? Nie rozumiesz, dlaczego inni ludzie zachowują się w różnych sytuacjach inaczej niż ty i budzi to w tobie złość lub prowokuje ucieczkę? Dziecko, które dorastało w emocjonalnym chaosie nie miało szansy nauczyć się, jak wygląda zdrowa relacja - w której uczucia drugiej osoby są rozpoznawane i w którym okazywanie emocji nie jest zagrażające. Takie dziecko w dorosłości może mieć trudność w „czytaniu” ludzi: nie wie, czy reakcje innych są szczere i nie umieją stwierdzić, czy ich uczucia są prawdziwe. W miejsce empatii pojawia się u nich niepewność i dystans.
Potrzebujesz wsparcia? Istnieje wiele miejsc i instytucji, które mogą ci pomóc – anonimowo, całodobowo i bezpłatnie. Oto telefony do ośrodków, do których możesz się zwrócić:
- 116 123 – darmowy całodobowy anonimowy Telefon Zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym, pod którym dyżurują psychologowie służący wsparciem. Możesz zadzwonić z każdą sprawą.
- 22 668 70 00 – telefon kryzysowy antyprzemocowego Stowarzyszenia „Niebieska Linia”. To telefon dla osób, które doświadczają przemocy, także w związku.
- 800 702 222 – centrum wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym. Bezpłatny, całodobowy telefon zaufania, pod którym otrzymasz doraźne wsparcie, ponadto w wybrane dni dyżurują: psychiatra, prawnik, pracownik socjalny, terapeuta uzależnień, asystent zdrowienia oraz seksuolog.
- 608 271 402 – telefon zaufania dla mężczyzn. Działa w każdy wtorek między godziną 17 i 19 oraz w każdy czwartek między 19 i 21. Przy telefonie dyżuruje dwóch psychologów.
Artykuł powstał na podstawie: „5 Personality Traits You Might Have If Your Childhood Was Emotionally Chaotic”, https://www.yourtango.com/family/personality-traits-emotionally-chaotic-childhood, [dostęp: 02.07.2025]