Mikroplastik jest wszędzie – w wodzie, żywności, kosmetykach, w naszych ubraniach i całym ekosystemie. Lekarze i naukowcy dopiero odkrywają jego wpływ na nasze zdrowie. Jak na razie ich wnioski są bardzo alarmujące: mikroplastik przyczynia się do rozwoju cukrzycy, insulinooporności, otyłości, nowotworów, a także chorób serca i mózgu. Z tego powodu powinniśmy dążyć do eliminacji jego źródeł, zwłaszcza w naszej diecie. Wiadomo już, jaka zmiana przynosi pod tym względem najlepsze efekty.
Mikroplastikiem nazywamy niewidoczne gołym okiem cząsteczki tworzyw sztucznych, które rozprzestrzeniły się w środowisku. Nie da się ich w żaden sposób wychwycić i zneutralizować, bo są zbyt małe. Mają wielkość mikrometra, czyli jednej milionowej metra, oraz nanometra – jednej miliardowej. Zawiera je ziemia, w której rośnie nasze pożywienie, i woda, którą je podlewamy i którą sami pijemy. Jest w mięsie zwierząt, które spożywamy, w ubraniach, które nosimy na co dzień, i w kremach, którymi smarujemy twarz. Nie pozostaje to oczywiście bez wpływu na nasz organizm.
„Cząsteczki mikroplastiku mogą przenikać przez ściany jelit i dostawać się do krwiobiegu, co może prowadzić do szkodliwych skutków zdrowotnych, takich jak stany zapalne, problemy immunologiczne i inne choroby. Mikroplastik wykryto już w różnych miejscach ludzkiego organizmu, np. we krwi i mleku matek” – czytamy w publikacji Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych UW.
Co szczególnie niepokojące, przyjmowanie mikroplastiku jest mocno powiązane z podwyższonym ryzykiem wystąpienia demencji.
Jak ustalili naukowcy, ludzki mózg zawiera ilość mikro- i nanoplastików (MNP) odpowiadającą mniej więcej objętości jednej łyżeczki od herbaty, przy czym ich poziom jest 3–5 razy wyższy u osób zmarłych, u których zdiagnozowano demencję.
Mikroplastiku nie da się uniknąć – to coś, co sami wprowadziliśmy do środowiska i z czym jako ludzie musimy żyć. Można jednak zmniejszyć ilość, w jakiej organizm go wchłania, i to diametralnie, bo aż o 90%. Tak wynika z badań opublikowanych na łamach czasopisma „Nature Medicine”.
Jednym z największych źródeł mikro- i nanoplastiku (MNP) w diecie człowieka jest woda – zwłaszcza ta butelkowana. Cząstki PET uwalniają się do wody już w procesie jej butelkowania, a cały proces może nasilać nieprawidłowy transport i przechowywanie (promienie słoneczne i temperatura nasilają degradację plastiku i powodują zanieczyszczenie nim wody).
Naukowcy zalecają więc, by unikać napojów w plastikowych butelkach. Jak wynika z ich badań, zdrowiej jest pić wodę z kranu lub filtrowaną.
„Przestawienie się z wody butelkowanej na wodę z kranu może zmniejszyć spożycie mikroplastików z 90 000 do 4 000 cząsteczek rocznie, co stanowi istotną różnicę” – można przeczytać w publikacji.
W tym samym artykule naukowcy podają więcej wskazówek, jak ograniczyć spożywanie MNP.
- Należy ograniczyć spożycie alkoholu i owoców morza, jako że kumulują one w sobie najwięcej mikroplastiku.
- Nie należy podgrzewać jedzenia zapakowanego w plastikowe opakowania i w torebki z dodatkiem plastiku (lepiej pożegnać się więc z popcornem z mikrofalówki i wrócić do robienia go w garnku).
- Należy zrezygnować z herbaty w torebkach, ponieważ pokryte są one tworzywami sztucznymi, które w kontakcie z wrzątkiem uwalniają mikroplastik. Zamiast tego lepiej używać herbaty sypanej i metalowej lub ceramicznej zaparzaczki.
- Zaleca się też ograniczenie żywności wysokoprzetworzonej. Dla przykładu naukowcy odkryli, że gotowe, pakowane nuggetsy z kurczaka zawierają 30 razy więcej mikroplastiku w 1 gramie niż świeża pierś z kurczaka.
- Warto też zamienić plastikowe pojemniki do przechowywania żywności na metalowe lub szklane.
Te drobne zmiany w naszych codziennych nawykach nie wyeliminują całkowicie mikroplastiku z diety, ale znacząco ograniczą jego ilość, co powinno zmniejszyć ryzyko powikłań zdrowotnych związanych z nadmiarem MNP w organizmie.
Źródła: Caramela, „Make This Switch to Eat 90% Less Microplastics”, vice.com; N. Fabiano, B. Luu, D. Puder, „Human microplastic removal: what does the evidence tell us?”, genomicpress.kglmeridian.com [dostęp: 27.05.2025]